Türkiye'de genel seçimler
Türkiye'deki genel seçimler, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yapısını seçimden sonraki beş yıl için belirlemektedir.[1] Milletvekilleri, parti listelerinin kapalı olduğu 87 çok üyeli seçim bölgesinde nispi sistemle veya bağımsız adaylar olarak beş yıllık bir dönem için seçilmektedir.
Katılım
değiştirAdaylık yaşı
değiştirYeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nde milletvekili adaylık yaşı 30 idi. Adaylık yaşı 2006 yılında yapılan bir anayasa değişikliği ile 30'dan 25'e düşürülmüştür.[2] 2017 anayasa değişikliği referandumunun ardından bu yaş 18'e indirilmiştir.[3]
Oy verme yaşı
değiştirOsmanlı İmparatorluğu Anayasası'na (1876) göre seçme yaşı 25 idi. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nde ise azalan nüfus nedeniyle seçme yaşı 18'e indirilmiştir. Yaş, 1934'te 22'ye çıkarılmış, 1987'de 21'e, 1995'te ise 18'e indirilmiştir.[4]
Seçmen katılımı
değiştir18 genel seçim için ortalama seçmen katılımı %81,4'tür. Türkiye diğer demokrasilere kıyasla yüksek bir katılım oranına sahiptir. Türkiye'deki katılım oranı, zorunlu oylamanın gevşek bir şekilde uygulandığı ülkelerdeki katılım oranlarından da yüksektir. Türkiye'de seçime katılım oranı, 1960-1970 dönemi hariç, 1950'den günümüze kadar dünya ortalamasının üzerindedir.[5]
| Seçim yılı | Kayıtlı seçmen sayısı | Toplam oy | Katılım oranı |
|---|---|---|---|
| 1950 | 8.905.743 | 7.953.085 | 89,3 |
| 1954 | 10.262.063 | 9.095.617 | 88,6 |
| 1957 | 12.078.623 | 9.250.949 | 76,6 |
| 1961 | 12.925.395 | 10.522.716 | 81,4 |
| 1965 | 13.679.753 | 9.748.678 | 71,3 |
| 1969 | 14.788.552 | 9.516.035 | 64,3 |
| 1973 | 16.798.164 | 11.223.843 | 66,8 |
| 1977 | 21.207.303 | 15.358.210 | 72,4 |
| 1983 | 19.767.366 | 18.238.362 | 92,3 |
| 1987 | 26.376.926 | 24.603.541 | 93,3 |
| 1991 | 29.979.123 | 25.157.089 | 83,9 |
| 1995 | 34.155.981 | 29.101.469 | 85,2 |
| 1999 | 37.495.217 | 32.656.070 | 87,1 |
| 2002 | 41.407.027 | 32.768.161 | 79,1 |
| 2007 | 42.799.303 | 36.056.293 | 84,2 |
| 2011 | 52.806.322 | 43.914.948 | 83,2 |
| 2015 | 56.608.817 | 47.507.467 | 83,9 |
| 2015 | 56.949.009 | 48.537.695 | 85,2 |
| 2018 | 59.367.469 | 51.189.444 | 86,2 |
| 2023 | 60.721.745 | 55.835.895 | 87,1 |
Seçim sistemi
değiştirSeçim bölgeleri
değiştirTürkiye, Türkiye Büyük Millet Meclisine belirli sayıda temsilci seçen 87 seçim bölgesine ayrılmıştır. Seçim bölgelerine nüfuslarıyla orantılı olarak belirli sayıda milletvekili tahsis edilmektedir. Yüksek Seçim Kurulu, seçimden önce her bölgenin nüfus incelemesini yapar ve bölgenin sandalye sayısını son nüfus sayımına göre ayarlar.
| Seçim yılı | 20. yüzyıl | 21. yüzyıl | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| '20 | '23 | '27 | '31 | '35 | '39 | '43 | '46 | '50 | '54 | '57 | '61 | '65 | '69 | '73 | '77 | '83 | '87 | '91 | '95 | '99 | '02 | '07 | '11 | '15 | '15 | '18 | '23 | ||
| # | Toplam | 436 | 333 | 335 | 348 | 444 | 470 | 492 | 503 | 477 | 537 | 602 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 400 | 450 | 450 | 550 | 550 | 550 | 550 | 550 | 550 | 550 | 600 | 600 |
| İl | |||||||||||||||||||||||||||||
| 1 | Adana | 7 | 3 | 4 | 4 | 8 | 11 | 10 | 10 | 11 | 13 | 16 | 12 | 13 | 13 | 13 | 14 | 12 | 14 | 14 | 17 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 15 | 15 |
| 2 | Adıyaman | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| 3 | Afyonkarahisar | 8 | 6 | 6 | 7 | 7 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 | 10 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | 5 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 |
| 4 | Ağrı | 5 | 2 | 3 | 3 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 4 | 5 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 68 | Aksaray[n 1] | — | 3 | 3 | 4 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 |
| 5 | Amasya | 7 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 6 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 3 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 6 | Ankara | 9 | 7 | 8 | 11 | 15 | 16 | 15 | 18 | 18 | 21 | 22 | 21 | 21 | 24 | 26 | 29 | 23 | 26 | 23 | 28 | 28 | 29 | 29 | 31 | 32 | 32 | 36 | 36 |
| 7 | Antalya | 6 | 4 | 5 | 5 | 8 | 8 | 8 | 7 | 7 | 9 | 9 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 9 | 10 | 12 | 13 | 13 | 14 | 14 | 14 | 16 | 17 |
| 75 | Ardahan[n 2] | 2 | 3 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 8 | Artvin | — | 1 | 2 | 2 | 10 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 9 | Aydın | 7 | 6 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 8 | 5 | 8 | 10 | 8 | 8 | 7 | 7 | 7 | 6 | 7 | 6 | 8 | 8 | 8 | 8 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 |
| 10 | Balikesir | 6 | 8 | 10 | 10 | 12 | 12 | 13 | 14 | 12 | 14 | 15 | 11 | 11 | 10 | 9 | 9 | 7 | 8 | 7 | 9 | 9 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 |
| 74 | Bartın | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 72 | Batman | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 |
| − | Batum[n 3] | 5 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 69 | Bayburt | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 |
| − | Biga[n 4] | 3 | 3 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 11 | Bilecik | 5 | 5 | 4 | 3 | 3 | 5 | 5 | 3 | 3 | 4 | 4 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 12 | Bingöl[n 5] | 6 | 2 | — | — | — | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 13 | Bitlis | 7 | 2 | 3 | — | — | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 14 | Bolu | 8 | 5 | 6 | 6 | 10 | 8 | 8 | 8 | 7 | 8 | 8 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 5 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 15 | Burdur | 7 | 2 | 2 | 2 | 4 | 3 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 16 | Bursa | 7 | 6 | 9 | 9 | 12 | 12 | 12 | 13 | 11 | 13 | 14 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 10 | 11 | 12 | 14 | 16 | 16 | 16 | 18 | 18 | 18 | 20 | 20 |
| 17 | Çanakkale | — | — | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 7 | 8 | 8 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 18 | Çankırı | 7 | 4 | 4 | 4 | 8 | 6 | 6 | 5 | 5 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| − | Çatalca[n 6] | — | 1 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 19 | Çorum | 7 | 6 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 8 | 8 | 9 | 10 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | 5 | 6 | 5 | 6 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 20 | Denizli | 6 | 5 | 6 | 6 | 8 | 9 | 10 | 8 | 7 | 9 | 9 | 7 | 7 | 7 | 6 | 6 | 5 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 7 |
| 21 | Diyarbakır | 7 | 7 | 6 | 4 | 8 | 8 | 6 | 7 | 7 | 8 | 9 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 10 | 11 | 10 | 10 | 11 | 11 | 11 | 12 | 12 |
| 81 | Düzce | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 22 | Edirne | 5 | 3 | 4 | 4 | 4 | 6 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 |
| 23 | Elazığ | 7 | 6 | 7 | 7 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 | 5 |
| − | Ergani[n 7] | 11 | 3 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 24 | Erzincan | 5 | 3 | 3 | 3 | 4 | 7 | 5 | 7 | 5 | 5 | 6 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 25 | Erzurum | 10 | 7 | 7 | 7 | 12 | 9 | 6 | 11 | 10 | 12 | 13 | 9 | 9 | 9 | 9 | 8 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 7 | 7 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| 26 | Eskişehir | 7 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 7 | 6 | 7 | 8 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 6 |
| 26 | Gaziantep | 6 | 5 | 6 | 5 | 10 | 7 | 8 | 7 | 7 | 8 | 10 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 7 | 8 | 9 | 9 | 9 | 10 | 10 | 12 | 12 | 12 | 14 | 14 |
| − | Gelibolu[n 8] | 1 | 1 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 28 | Giresun | — | 5 | 5 | 5 | 7 | 7 | 9 | 9 | 8 | 8 | 8 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 29 | Gümüşhane | 6 | 4 | 5 | 3 | 5 | 5 | 5 | 6 | 7 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 30 | Hakkâri[n 9] | 6 | 2 | 1 | 1 | — | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 31 | Hatay | — | — | — | — | — | 5 | 5 | 6 | 6 | 8 | 9 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 7 | 9 | 8 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 11 | 11 |
| 76 | Iğdır | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 32 | Isparta | 6 | 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| − | İçel[n 10] | 6 | 2 | 2 | 2 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 34 | İstanbul | 12 | 23 | 17 | 18 | 20 | 19 | 28 | 30 | 25 | 29 | 39 | 31 | 31 | 33 | 38 | 44 | 36 | 45 | 50 | 61 | 69 | 70 | 70 | 85 | 88 | 88 | 98 | 98 |
| 35 | İzmir | 8 | 11 | 12 | 12 | 14 | 15 | 17 | 15 | 16 | 20 | 22 | 17 | 17 | 18 | 18 | 19 | 16 | 19 | 19 | 24 | 24 | 24 | 24 | 26 | 26 | 26 | 28 | 28 |
| 46 | Kahramanmaraş | 8 | 5 | 5 | 4 | 6 | 5 | 5 | 6 | 7 | 7 | 9 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 6 | 7 | 7 | 8 | 9 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 |
| 78 | Karabük | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 |
| 70 | Karaman | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 |
| 36 | Kars | 3 | 2 | 6 | 5 | 8 | 10 | 8 | 10 | 10 | 10 | 12 | 9 | 9 | 9 | 8 | 8 | 6 | 6 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 37 | Kastamonu | 8 | 8 | 6 | 8 | 9 | 11 | 9 | 11 | 10 | 10 | 10 | 7 | 7 | 6 | 6 | 5 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 38 | Kayseri | 7 | 5 | 6 | 5 | 10 | 8 | 10 | 9 | 9 | 9 | 11 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 7 | 8 | 7 | 9 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 | 9 | 10 | 10 |
| 71 | Kırıkkale | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 39 | Kırklareli | — | 3 | 3 | 3 | 3 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 40 | Kırşehir[n 11] | 7 | 5 | 3 | 3 | 4 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 79 | Kilis | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 41 | Kocaeli | 6 | 6 | 7 | 7 | 10 | 10 | 13 | 10 | 11 | 12 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 7 | 7 | 9 | 10 | 9 | 9 | 11 | 11 | 11 | 13 | 14 |
| 42 | Konya | 10 | 10 | 13 | 14 | 15 | 15 | 15 | 16 | 17 | 19 | 21 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | 13 | 14 | 13 | 16 | 16 | 16 | 16 | 14 | 14 | 14 | 15 | 15 |
| − | Kozan[n 12] | 5 | 2 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 43 | Kütahya | 6 | 8 | 7 | 12 | 11 | 10 | 12 | 10 | 10 | 8 | 8 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 4 | 4 | 5 | 5 |
| − | Lazistan[n 13] | 6 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 44 | Malatya | 11 | 5 | 6 | 6 | 9 | 10 | 11 | 12 | 11 | 12 | 9 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| 45 | Manisa | 9 | 10 | 10 | 11 | 12 | 13 | 12 | 12 | 12 | 12 | 14 | 11 | 11 | 11 | 10 | 10 | 8 | 9 | 9 | 11 | 10 | 10 | 10 | 10 | 9 | 9 | 10 | 10 |
| 47 | Mardin | 6 | 6 | 5 | 3 | 7 | 8 | 7 | 10 | 7 | 7 | 8 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 6 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| 33 | Mersin | 7 | 2 | 2 | 3 | 5 | 7 | 8 | 8 | 7 | 8 | 9 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 7 | 9 | 9 | 12 | 12 | 12 | 12 | 11 | 11 | 11 | 13 | 13 |
| 48 | Muğla | 11 | 3 | 4 | 4 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 6 | 7 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 |
| 49 | Muş[n 14] | 7 | 3 | — | 4 | 4 | 2 | 2 | 3 | 2 | 3 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 4 | 3 |
| 50 | Nevşehir | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 51 | Niğde | 6 | 4 | 4 | 4 | 7 | 7 | 8 | 7 | 8 | 8 | 7 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 3 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| − | Oltu[n 15] | 2 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 52 | Ordu | — | 5 | 6 | 6 | 7 | 8 | 8 | 9 | 8 | 9 | 10 | 8 | 8 | 8 | 8 | 7 | 6 | 7 | 6 | 8 | 7 | 7 | 7 | 6 | 5 | 5 | 6 | 6 |
| 80 | Osmaniye[n 16] | 3 | 2 | 5 | 3 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 53 | Rize[n 17] | — | 6 | 6 | 6 | — | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 54 | Sakarya | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 8 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 6 | 6 | 7 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 |
| 55 | Samsun | 6 | 3 | 6 | 7 | 9 | 9 | 11 | 10 | 10 | 12 | 14 | 11 | 11 | 11 | 10 | 10 | 8 | 9 | 9 | 11 | 10 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 |
| 56 | Siirt | 6 | 2 | 2 | 2 | 6 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 57 | Sinop | 6 | 4 | 3 | 4 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| 58 | Sivas | 8 | 7 | 7 | 7 | 11 | 11 | 15 | 12 | 13 | 14 | 15 | 11 | 11 | 10 | 9 | 8 | 7 | 7 | 6 | 7 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| − | Siverek[n 18] | 6 | 4 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 63 | Şanlıurfa | 5 | 6 | 5 | 6 | 7 | 7 | 6 | 7 | 7 | 8 | 9 | 7 | 7 | 6 | 7 | 7 | 5 | 7 | 8 | 9 | 11 | 11 | 11 | 12 | 12 | 12 | 14 | 14 |
| − | Şebinkarahisar[n 19] | 5 | 4 | 3 | 3 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
| 73 | Şırnak | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 59 | Tekirdağ | — | 2 | 3 | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | 5 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 7 | 8 |
| 60 | Tokat | 7 | 4 | 5 | 6 | 8 | 9 | 8 | 10 | 9 | 9 | 10 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | 6 | 6 | 7 | 6 | 7 | 7 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| 61 | Trabzon | 11 | 7 | 8 | 9 | 9 | 11 | 11 | 12 | 12 | 12 | 12 | 9 | 9 | 9 | 8 | 8 | 6 | 7 | 6 | 8 | 7 | 8 | 8 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| 62 | Tunceli[n 20] | 6 | 2 | — | — | — | 3 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 |
| 64 | Uşak | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| 65 | Van | 7 | 3 | 2 | 2 | 3 | 3 | 4 | 3 | 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 |
| 77 | Yalova | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 |
| 66 | Yozgat | 7 | 4 | 5 | 6 | 7 | 7 | 7 | 8 | 7 | 8 | 9 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| 67 | Zonguldak | — | 4 | 7 | 6 | 10 | 10 | 11 | 9 | 10 | 10 | 12 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 8 | 9 | 7 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| # | Toplam | 436 | 333 | 335 | 348 | 444 | 470 | 492 | 503 | 477 | 537 | 602 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 400 | 450 | 450 | 550 | 550 | 550 | 550 | 550 | 550 | 550 | 600 | 600 |
Koltuk tahsisi
değiştirParlamento koltukları, kapalı parti listeli nispi temsil sistemi içinde d'Hondt yöntemine göre tahsis edilmektedir.[6] Siyasi partilerin öncelikle %7'lik bir seçim barajını geçmeleri gerekmektedir. Partiler bir seçim ittifakı kurarak bu kuralı aşabilir ya da bağımsız olarak seçime katılabilirler. Seçim barajı, 12 Eylül Darbesi'nden sonra siyasi istikrarı korumak amacıyla askeri rejim tarafından getirilmiştir.[7]
1946'dan itibaren tüm seçimler tek dereceli olarak yapılmıştır. 1946-1957 yılları arasında yapılan seçimlerde liste usulü çoğunluk seçim sistemi uygulanmıştır. Bu sisteme göre, bir seçim bölgesinde oyların çoğunu alan parti, o seçim bölgesindeki tüm milletvekillerini elde ediyordu. Sistem ezici zaferlerle sonuçlandı. Örneğin Demokrat Parti 1954 seçimlerinde oyların %58'ini almasına rağmen parlamentodaki sandalyelerin %93'ünü kazanmıştır.
Nispi temsil ilk kez 1961 Anayasası'nın kabul edilmesinden sonra kullanılmıştır. 1961 seçimleri için 67 seçim bölgesinde d'Hondt yöntemi ile parti listeli nispi temsil kullanılmıştır. Bir seçim bölgesinde sandalye elde edebilmek için partilerin o seçim bölgesinde Hare kotasından daha fazla oy alması gerekiyordu. Ayrıca ilk kez milletvekili sayısı sabitlenmiş ve 450 sandalye olarak belirlenmiştir.
1965 seçimlerinde millî bakiye yöntemi kullanılmıştır. 1969, 1973 ve 1977 yıllarında yapılan seçimlerde d'Hondt seçim sistemi barajsız olarak uygulanmıştır. 1983'te yapılan yasa değişikliklerinin ardından ülke genelinde %10'luk bir seçim barajı ve seçim çevresi barajı getirilmiştir. Buna ek olarak, 1987 ve 1991 seçimlerinde kota sistemi de kullanılmıştır. 1995'ten itibaren sadece ülke çapında seçim barajı uygulanmaktadır.[8]
Kampanya
değiştirTemel Hükümler Hakkında Kanun kampanyayı düzenlemekte ve adaylar için adil ve eşit fırsatlar sağlamayı amaçlamaktadır.[9] Türkiye'deki kampanyalar, adayların mitingler, kampanya stantları, afişler, pankartlar, parti bayrakları, kanvassing ve hoparlörlü araçlar gibi çeşitli geleneksel kampanya araçlarını kullanmaları nedeniyle tipik olarak enerjiktir. Kampanyalarda Türkçe dışındaki dillerin yanı sıra işaret dili de kullanılmaktadır. Türk yasalarına göre yabancı bir ülkede seçim propagandası yapmak yasaktır. Bu yasa, "propaganda toplantıları" yerine "bilgilendirme seminerleri" düzenlenerek bir dereceye kadar aşılabilmektedir.[10]
Parlamento seçimlerinde oyların en az yüzde üçünü alan siyasi partiler, orantılı olarak yıllık kamu finansmanının yanı sıra sadece sonraki parlamento seçimleri için kampanya finansmanı alma hakkına sahiptir. Partiler ayrıca üyelik aidatları ve bireysel bağışlar yoluyla da finansman almaktadır. Kamu tüzel kişiliklerinden, devlet ve kamu kuruluşlarından ve yabancı kaynaklardan bağış yapılmasına izin verilmemektedir. Bir birey bir partiye yıllık olarak belirli bir miktara kadar bağışta bulunabilir. Parti ve kampanya ile ilgili yıllık harcamalar için bir tavan yoktur. Partiler kampanya fonlarını yalnızca yıllık mali raporlar aracılığıyla beyan ederler. Raporlar Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir. Bağımsız adaylar kampanya fonlarını kişisel vergi beyannameleri aracılığıyla beyan ederler. İhlaller için olası yaptırımlar arasında uyarı, üç aydan üç yıla kadar hapis cezası, para cezası ve partinin kapatılması yer almaktadır.[9]
Geçmiş seçimlerin özeti
değiştirAşağıdaki liste 1946'dan bu yana Türkiye'deki çok partili dönemin seçim sonuçlarını göstermektedir.
Ara seçimler
değiştirTürkiye'de ara seçimler Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 7. Maddesi uyarınca düzenlenmektedir. Buna göre, ara seçimler Meclis üyeliğinin %5'inin boşalması (30 milletvekili) halinde yapılır. Anayasaya göre ara seçimler her seçim döneminde bir kez yapılır ve genel seçimden sonra 30 ay geçmedikçe ve gelecek seçime 1 yıl kala ara seçim yapılamaz. Ancak, bir seçim bölgesinin Parlamentoda hiç üyesi yoksa, ara seçimler o seçim bölgesinde boşluğu takip eden 90 günden sonraki ilk pazar günü yapılır.[11]
Ayrıca bakınız
değiştirNotlar
değiştir- ^ Aksaray 1924-1933 yılları arasında il, 1933-1989 yılları arasında ise Niğde'ye bağlı bir ilçeydi.
- ^ Ardahan 1926'ya kadar il, 1926'dan 1992'ye kadar ise Kars'a bağlı bir ilçeydi.
- ^ 1921'de Moskova Antlaşması ile Gürcistan'a bırakılmıştır.
- ^ 1923 yılında Çanakkale iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1926 yılına kadar Genç, 1927-1929 yılları arasında Elazığ iline bağlı ilçe ve 1929-1936 yılları arasında Muş iline bağlı ilçeydi.
- ^ 1926 yılında İstanbul iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1926 yılında Diyarbakır iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1926 yılında Çanakkale iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1933-1936 yılları arasında Van iline bağlı ilçeydi.
- ^ 1933'te Mersin ili ile birleşmiştir.
- ^ 1954-1957 yılları arasında Nevşehir iline bağlı bir ilçeydi.
- ^ 1926 yılında Adana iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1923 yılında Lazistan Sancağı'nın yerine Rize ili kurulmuştur.
- ^ 1925-1929 yılları arasında Bitlis iline bağlı bir ilçeydi.
- ^ 1926 yılında Erzurum iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1933'e kadar Cebel-i Bereket ili, 1933-1996 yılları arasında Adana iline bağlı ilçeydi.
- ^ 1933 ve 1936 yılları arasında merkezi Rize olmak üzere Çoruh vilayeti ile birleşmiştir.
- ^ 1926 yılında Şanlıurfa iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1933'te Giresun iline bağlı bir ilçe olmuştur.
- ^ 1926-1936 yılları arasında Elazığ'ın bir ilçesiydi.
Kaynakça
değiştir- ^ Chughtai, Alia (24 Haziran 2018). "All you need to know about Turkish election". Al Jazeera (İngilizce). 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ "EASO Country of Origin Information Report" (PDF). European Asylum Support Office. 1 Kasım 2016. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ Ašimović Akyol, Riada (5 Nisan 2017). "Will Turkey allow 18-year-old members of parliament? - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East". www.al-monitor.com (İngilizce). 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ Akca, Furkan (13 Haziran 2022). "Seçme ve seçilme yaşı". Doğrula. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ Çaylak, Adem (25 Ekim 2017). "Voter turnout in Turkey: a cross-national comparison". Journal of International Social Research (İngilizce). 10 (52): 352-351. doi:10.17719/jisr.2017.1897. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021.
- ^ "How Turkey's Parliamentary Elections Work". 26 Ekim 2015. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ "Turkey reduces election threshold to 7 percent - Türkiye News". Hürriyet Daily News (İngilizce). Ankara. 1 Nisan 2022. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ Cop, Burak (2017). Electoral systems in Turkey (1. bas.). İstanbul. ISBN 978-605-2380-18-5. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.
- ^ a b "Observation Mission Final Report" (PDF). OSCE. 24 Haziran 2018. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ Şen, Ersan (10 Mart 2017). "Yurtdışında Seçim Propagandası Yasağı". Hukuki Haber. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ "Milletvekili Seçimi Kanunu". www.anayasa.gen.tr. 16 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.