Vikipedi

Kilis (il)

Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bir il
Bu madde Kilis il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Kilis (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.

Kilis; Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan, Suriye ile komşu bir sınır ilidir. Nüfusu 142.792 kişidir.[5]

Kilis
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi[1][2]
Akdeniz Bölgesi
İdare
 • ValiTahir Şahin[3]
Yüzölçümü
 • Toplam1412 km²
Nüfus
 (2020)[4]
 • Toplam128.781
 • Yoğunluk101/km²
 • Kır
34.367
 • Şehir
94414
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu348
İl plaka kodu79
Kilis ilinin Konumu

llin doğu, batı ve kuzeyinde Gaziantep, güneyinde ise Suriye yer almaktadır. Gaziantep'e 58 km uzaklıkta olan Kilis, Suriye sınırına ise 10 km uzaklıktadır. Kilis'ten geçen yol Türkiye sınırlarının ötesinde Azez'den geçtikten sonra Suriye'nin Halep şehrine ulaşır. İl merkezi doğudan batıya doğru uzanan Resul Osman dağı eteklerinde kurulu olup güneye doğru inildikçe düz arazilere inen fazla engebeli olmayan bir sahada yer almaktadır. İlin kuzeyinde yer alan ve doğudan batıya uzanan dağlar arasında kuru dereler ve birkaç küçük akarsu bulunmaktadır. Genellikle kıraç arazilerin yer aldığı bu dağların etekleri ve üst kısımlarında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır.

İlin güneydoğu ve sınır şeridi boylarında özellikle bağcılık ve zeytincilik çok gelişmiş ve tarıma elverişli araziler bulunmaktadır. Kırsal kesiminde yaşayan insanlar geçimini tarıma dayalı olarak sağlamaktadır.

İl sınırları 38 derece 27' ve 38 derece 01' boylamları ile 36 derece 38' ve 37 derece 32' arasında bulunan Kilis ilinin yüzölçümü 1.412 km² dir.

İldeki başlıca çaylar; Afrin Çayı, Sunnep Çayı, Sabun Suyu Çayı ve Balık Suyu Çayları olup bu çayların geçtiği arazilerde sulu tarım yapılabilmektedir. Kilis ilinin %12,2 si orman ve fundalık arazi %69,3 ü tarım alanı %7,7 si çayır ve mera arazisi %10,6 sı tarım dışı araziden oluşmaktadır.

Kilis 06 Haziran 1995 gün ve 22305 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 550 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yalova ve Karabük'le beraber il olmuştur. Plaka 79 rakımı ise 643'tür. İlçeleri Elbeyli, Polateli ve Musabeyli olmak üzere üç tanedir.

2021 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle birlikte 4 İlçe, 4 belediye, bu belediyelerde 89 mahalle, ayrıca 138 köy bulunmaktadır.[5]

Kilis ilinin, Gaziantep ve Halep ile benzerliği çok fazladır. Ev yapıları, yemek kültürleri vb. özellikleri birbirlerine çok benzemektedir.

Yönetim

değiştir
Ayrıca bakınız: Kilis'in ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[6][7]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Kilis Valisi, 1977- Adana doğumlu Tahir ŞAHİN’dir. Ağustos 2023 tarihinde Kağıthane Kaymakamı iken atanmıştır.

Kilis Belediye Başkanı, 1987-Kilis doğumlu Hakan BİLECEN (CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %41,96 oy oranıyla seçilmiştir.[8]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Kilis İl Genel Meclisi üye sayısı, 8 AK PARTİ ve 3 MHP olmak üzere 11’dir.[9] Kilis Belediye meclisi ise 18 AK PARTİ, 10 MHP ve 3 İYİ P. olmak üzere 31 üyeden oluşur.[10]

2023 Genel seçimleri sonucu, Kilis'i temsilen TBMM'e AKP'den 1 milletvekili (Ahmet Salih Dal) ve MHP'den 1 milletvekili (Mustafa Demir) seçilmiştir.[11]

Nüfus

değiştir

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[12])

Kilis ili nüfusu: 155.179'dur. Bu nüfusun % 78,49'si şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 1.412 km²'dir. İlde km²'ye 110 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 214’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,44 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Elbeyli (% 11,12)- Merkez ilçe(% 4,37)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 4 İlçe, 4 belediye, bu belediyelerde 90 mahalle ve ayrıca 138 köy vardır.

2023 yılı sonunda Kilis ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[13]
İlçe Nüfus

2022

Nüfus

2023

Fark Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[14]

 km2'ye

düşen kişi

Elbeyli 5.594 6.252 658 11,12 1 4 23 4.012 2.240 35,83 238 26
Merkez 125.079 130.665 5.586 4,37 1 77 53 13.692 116.973 89,52 610 214
Musabeyli 12.390 13.108 718 5,63 1 3 46 11.786 1.322 10,09 346 38
Polateli 4.856 5.154 298 5,96 1 6 16 3.886 1.268 24,60 218 24
Kilis 147.919 155.179 7.260 4,68 4 90 138 33.376 121.803 78,49 1412 110

İlin yıllara göre nüfusları

değiştir
Kilis il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
2000[15] 114.721 79
  %65     74.985
39.739     %35  
2007[16] 118.457 78 %3  
  %70     82.419
36.038     %30  
2008[17] 120.991 78 %2  
  %68     82.747
38.244     %32  
2009[18] 122.104 78 %1  
  %69     84.299
37.805     %31  
2010[19] 123.135 78 %1  
  %70     85.923
37.212     %30  
2011[20] 124.452 78 %1  
  %71     87.939
36.513     %29  
2012[21] 124.320 78 %0  
  %72     88.934
35.386     %28  
2013[22] 128.586 78 %3  
  %73     93.640
34.946     %27  
2014[23] 128.781 78 %0  
  %73     94.414
34.367     %27  
2015[24] 130.655 78 %1  
  %75     97.411
33.244     %25  
2016[24] 130.825 78 %0  
  %75     97.561
33.264     %25  
2017[24] 136.319 78 %4  
  %75     102.168
34.151     %25  
2018[24] 142.541 78 %5  
  %74     106.061
36.480     %26  
2019[24] 142.490 78 %0  
  %76     108.172
34.318     %24  
2020[24] 142.792 77 %0  
  %77     109.566
33.226     %23  
2021[24] 145.826 78 %2  
  %78     113.311
32.515     %22  

Konum

değiştir
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[25] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km² Rakım mt. Merkeze km[26] Ulaşan Yollar[26]
Kilis Merkez 610 660 D.850-15, D.410-03
Elbeyli 1995 Oğuzeli 238 519 33 D.850-15=>79.25, 79.26
Musabeyli 1995 Merkez 346 745 33 D.410-03=>79.76
Polateli 1995 Merkez 218 840 21 D.410-03=>79.75
KİLİS 1995 GAZİANTEP 1.412

Eğitim

değiştir

Kilis ilindeki tek yükseköğretim kurumu, 2007 yılında kurulan Kilis 7 Aralık Üniversitesi'dir. Günümüzde üniversiteye kayıtlı yaklaşık 8000 öğrenci vardır.

 
Kilis 7 Aralık Universitesi Giriş Kapısı

Spor

değiştir
Ana madde: Kilis'te spor

2018-2019 Sezonunda, Kilis Belediyespor, Bölgesel Amatör Lig (BAL)'da grubunu 6.sırada tamamlamıştır. Voleybol Bayanlar 2. Ligindeki takımı Kilis Belediyespor da grubunda 3.olmuştur.

Ziraat Türkiye Kupası 'nda Kilis Belediyespor, 3.turda 1. Lig takımı Osmanlıspor 'a elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Kilis merkezindeki 7 Aralık Stadı ve (3.000) Kapalı Spor Salonu (2.500) dur.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Harita Genel Komutanlığı Türkiye Coğrafi Bölgeler Haritası". 16 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2016. 
  2. ^ ÖZÇAĞLAR, Ali (2003). "TÜRKİYE'DE YAPILAN BÖLGE AYRIMLARI VE BÖLGE PLANLAMA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. ankara.edu.tr. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Kasım 2016. 
  3. ^ "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018. 
  4. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  5. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Güncel Nüfus Değerleri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  24. ^ a b c d e f g
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Kilis Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kilis Nüfusu". nufusune.com. 
  25. ^  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  26. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü

Kilis 7 Aralık Üniversitesi1 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Kilis (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Kilis_(il)&oldid=34161273" sayfasından alınmıştır