Beerşeba
Beerşeba veya Birüssebi (İbranice: באר שבע, Be'er Şeva; Arapça: بئر السبع, Bi'r as-Sabʿ), Güney İsrail ve Necef Çölü'nün en büyük şehridir. İsrail'in en büyük yedinci şehri olan Birüssebi (Beerşeba), Necef bölgesinin başkenti olarak da tanınır. Ülkenin güney bölümünde bulunur ve Ben-Gurion Üniversitesi ve Soroka Tıp Merkezi de bu şehirdedir.
| Beerşeba | |
|---|---|
בְּאֵר שֶׁבַע | |
 | |
 Arma | |
| Ülke |  İsrail |
| İlçe | Güney |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 117.5 km² |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 219.863 |
| • Yoğunluk | 1.800/km² |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (Standart) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (Standart) |
Resmî site beer-sheva.muni.il | |
19. yüzyılda, Osmanlı Devleti bölgeye polis karakolu inşa ederek bölgenin önemini arttırdı. Hızlı bir şekilde gelişen bu küçük şehir, hızla genişletilmiş ve I. Dünya Savaşı sırasında stratejik bir nokta olmuştur. Sonra ağırlıklı olarak Arap nüfusun oturduğu şehir Bir'üs Sebi BM'de kabul edilen Çoğunluk Raporu'na göre Arap devleti sınırları içinde bırakılmıştır. Araplar, Birleşmiş Milletler kararını reddettikten sonra, çevredeki Arap ülkelerinin, İsrail'in bağımsızlık ilanına (Mayıs 1948) tepkisi sert oldu. Birüssebi (Beerşeba), güneydeki Mısır ordusu için önemli bir lojistik ve stratejik hareket noktası oldu. Şehir, İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından 21 Ekim 1948 tarihinde Yoav Operasyonu ile ele geçirildi ve bu günün ardından şehir, İsrail'de kaldı.
Birüssebi'de (Beerşeba) 1948 yılından yani İsrail'in bağımsızlık ilanından beri yetiştirilen nüfusun büyük bir kısmı Yahudi halkıdır. Bu halk, 1948'den itibaren Arap ülkelerinden göç eden Yahudilerden ve önemli ölçüde 1990 yılından bu yana Etiyopya ve eski Sovyet coğrafyasından göç eden Yahudilerden oluşmaktadır. Şehir, ağırlıklı olarak Yahudi Ömer, Lehavim ve Meitar dahil uydu kentlerle çevrili olduğu gibi Tel as Sabi, Rahat ve Lakiya gibi bedevi kasabalarıyla da çevrilidir.
Anlamı
değiştirBirüssebi'nin (Beerşeba) bu adı çeşitli etimolojik kökenlere dayalıdır. Bu kökenler şunlardır:
- Birüs (Be'er) iyi için İbranice kullanılan kelimedir. Sebi (Şeva) ise yedi veya yemin anlamında İbranicede kullanılan kelimedir.
- İyi Yemin: İbrahim ve Avimelek'in yemini (iyi bir yemin)
- İyi Yemin: İshak ve Avimelek'in bir yemini (iyi bir yemin)
- Yedi Kuyu: "İshak tarafından (yedi kuyu), kazdık" Ancak bunların sadece üçü tespit edilmiştir.
- Yedi Dişi Koyun: İbrahim ve Avimelek tarafından mühürlenen yedi dişi koyun.
Tarihçe
değiştirTarih öncesi dönem ve Kutsal Kitap dönemi
değiştirGünümüzde Birüssebi'nin (Beerşeba) birkaç kilometre kuzeydoğusunda, bir arkeolojik site kalıntıları gün ışığına çıkarıldı. Bu bölgede M.Ö. 4. binlerden beri yaşanıldığı düşünülmektedir. Kent yüzyıllar boyunca yıkılıp, tekrar tekrar inşa edilmiştir.
Birüssebi (Beerşeba), Kutsal Kitap devrinde İsrail ve güneydeki şehri, dolayısıyla tüm krallığı tanımlayan ifadeydi. Birüssebi (Beerşeba), Yaratılış Bölümü'nde, İbrahim'in ibadet yeriyle ve Avimelek ile yaptığı anlaşma ile bağlantılı olarak anlatılmıştır. Peygamber Amos konusunda (Amos 5:5 ve 8:14) putperestlik için Birüssebi'den de sözetmektedir.
Osmanlı dönemi
değiştir
Tel Be'er'in son sakinleri Bizanslılar, 7. yüzyılda şehri terk etmişlerdir. 16. yüzyıl ile bölge Filistin bölgesine dahil oldu ve 19. yüzyılın sonunda Osmanlıların ilgisiyle şehir tekrar canlandı. Bunda Osmanlılar'ın inşa ettiği askeri polis karakolunun etkisi çoktur. Bu karakol hâlen ayaktadır. Özellikle Avrupa'dan gelen hacılar için durak noktası oldu. Beerşeba, Alman ve İsviçre'li mimarlar tarafından tablo sokak modeli esas alınarak planlanmıştır. Bu bölge Birüssebi'nin eski şehrini oluşturmaktadır. Bu dönemde bir - iki katlı evler inşa edildi. Birinci Dünya savaşı sırasında Osmanlılar, 30 Ekim 1915 tarihinde Hicaz Demiryolu bağlantısının ve Birüssebi istasyonunun resmî açılışını yaptılar. Açılışa ve kutlamalara üst düzey yetkililer ile birlikte ordu komutanı Cemal Paşa da katıldı. Birüssebi, 31 Ekim 1917 tarihinde İngiliz kuvvetleri tarafından ele geçirildi. I. Dünya Savaşı sırasında bu bölgedeki çatışmalar Birüssebi Muharebesi adı altında anılmaktadır.
İngiliz manda dönemi
değiştirBirüssebi, İngiltere için Filistin bölgesinde önemli bir yönetim merkezi oldu. 1928 yılında Araplar ile Yahudiler arasında yükselen gerilim sonucu 133 Yahudi öldürüldü, 339 tane de yaralı Yahudi vardı. Bu olaylar sonrası Yahudiler bölgeden uzaklaşmaya başladı. 1936-1939 arasında yaşanan Arap ayaklanmaları sırasında bir Yahudi otobüsüne Arapların saldırı düzenlemesi le Yahudiler şehri ve bölgeyi terk etmeye başlamıştır.
İsrail bağımsızlığı sonrası dönem
değiştir1947 yılında BM'de kabul edilen Çoğunluk Raporu uyarınca nüfusun yaklaşık 4000 kişinin Arap olduğunun tespiti ile şehir kurulacak Arap Devleti'ne bırakılmıştır. İsrail'in bağımsızlık ilanı sonrası yaşanan 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda Mısır ordusu için önemli bir lojistik ve stratejik hareket noktası olmuştur. İsrail Devleti'nin güvenliği için önemli bir nokta olarak görülen Birüssebi (Beerşeba) şehrine düzenlenecek Yoav Operasyonu planlandı. Başbakan David Ben-Gurion tarafından verilen onay sonrası düzenlenen Yoav Operasyonu ile Birüssebi (Beerşeba), İsrail kontrolü altına girdi. Şehrin doğu girişine yakın terpeye Necef Tugayı Anıtı yapılmıştır. Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, 1979 yılında Birüssebi'yi (Beerşeba) ziyaret etti.
Coğrafya
değiştirBirüssebi (Beerşeba), Necef Çölü'nün kuzeyinde, Tel Aviv'in 115 km doğusunda, Kudüs'ün 120 km. güneybatısında bulunmaktadır. Kovshim ve Katef nehirleri de şehirden geçmektedir.
İklim
değiştirBirüssebi'de (Beerşeba) yaz aylarında en fazla 42 °C (110 °F) görülmektedir. Kış mevsiminde ise gece sıcaklığı yaklaşık 0 °C (30 ° E) olarak ölçülür. Kentin ortalama yıllık yağışı 260 mm'dir. Şehir içindeki bağıl nem oranı ise bazı dönemlerde %86'ya ulaşır.
Yerel yönetim
değiştirBelediye başkanları
değiştir2010 itibarıyla Birüssebi'nin (Beerşeba) Belediye Başkanlığı görevini 1971 doğumlu Ruvik Danilovich yürütmektedir.
| Ad | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Görev Süresi (yıl) | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | David Tuviyahu | 1950 | 1961 | 11 |
| 2 | Ze'ev Zrizi | 1961 | 1963 | 2 |
| 3 | Eliyahu Navi | 1963 | 1986 | 23 |
| 4 | Moshe Zilberman | 1986 | 1989 | 3 |
| 5 | Yitzhak Rager | 1989 | 1997 | 8 |
| 6 | David Bunfeld | 1997 | 1998 | 1 |
| 7 | Yaakov Turner | 1998 | 2008 | 10 |
| 8 | Ruvik Danilovich | 2008 |
Panorama
değiştir Önemli kişiler
değiştir- Ilan Ramon, İsrail'in ilk astronotu, Columbia felaketinde hayatını kaybetti.
- Tzvika Hadar, komedyen
- Yehudit Ravitz, şarkıcı
- Zehava Ben, şarkıcı
- Avishay Braverman, profesör ve politikacı
Kardeş kentler
değiştir
Adana, Türkiye
Seattle, Washington, ABD
Lyon, Fransa
Oni,Gürcistan 2000
Niş, Sırbistan
Wuppertal, Almanya (1977)
Montreal, Kanada- Rosenheim, Almanya
La Plata, Arjantin
Addis Ababa, Etiyopya (2004)
Cebu City, Filipinler
Kaloşvar, Romanya
Parramatta, Avustralya- Winnipeg, Kanada, Kanada (1983)
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- selection of photos from Beer-Sheva 3 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from flickr
- Ben-Gurion University
- The city of Beersheba: a tourist's guide 31 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Beer-Sheva 6 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Historical article from the Catholic Encyclopaedia
- Light Horse charges again Article written by Martin Chulov, published in The Australian, November 1, 2007, the descendants of the Australian light-horsemen rode into the centre of Beersheva, re-enacting the gallant gallop of October 31, 1917
- Israel Builds Expansion and architecture of Beersheva in the 1960s and 1970s