Washington (eyalet)
Washington (
i/ˈwɒʃɪŋtən/), Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatısında bulunan eyaletlerinden birisidir. Eyalet, Amerika Birleşik Devletleri'nin Büyük Okyanus kıyısındaki eyaletlerinin en kuzeyde olanıdır. Eyalet, Seattle, Spokane gibi ABD'nin sayılı büyük şehirlerini barındırır. Eyaletin kuzey sınırları Kanada'ya komşudur.
| Washington | |
|---|---|
 Bayrak  Mühür | |
 | |
| Ülke |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Başkent | Olympia |
| En büyük şehir | Seattle |
| İdare | |
| • Vali | Jay Inslee (D) |
| • Vali vekili | Denny Heck (D) |
| • Üst meclis | Washington Senatosu |
| • Alt meclis | Washington Temsilciler Meclisi |
| • Senatörler | Patty Murray (D) Maria Cantwell (D) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 184,827 km² |
| • Kara | 172,587 km² (66,636 mil²) |
| • Su | 12,237 km² (4,724 mil²) |
| Rakım | 520 m |
| En yüksek nokta | 4,392 m (14,409 ft) |
| En alçak nokta | 0 m (0 ft) |
| Nüfus (2020)[1] | |
| • Toplam | 7.705,281 |
| • Yoğunluk | 39,6/km² |
| Zaman dilimi | UTC-08.00 |
| • Yaz (YSU) | UTC-07.00 |
| ISO 3166 kodu | US-WA |
Resmî site access.wa.gov | |
Bölgedeki dağlık alanlarda iğne yapraklı ormanlar hakimdir. Ancak nehirlerdeki vadilere inildikçe bitki örtüsünde küçük değişiklikler görülür. Seattle şehrinin Büyük Okyanus'ta liman oluşturduğu bölge, dünyanın en güvenilir limanlarından biridir.
Coğrafya
değiştir
İklim ve topografi
değiştirWashington eyaletinde yıllık hava sıcaklığı doğudan batıya değişir. Batıdaki dağlık alanlar ve kıyılarda Okyanus iklimi hakimken, eyaletin doğusunda ise karasal iklim görülmektedir. Eyaletin hemen hemen tümü iğne yapraklı ormanlarla kaplıdır. Bölgedeki dağlık alanlarda hava yıl boyunca 10 C derecenin altındadır. Ancak düșük rakımlı düzlüklerde hava ılımanlaşır ve yoğun yağış ve sis görülmeye başlar. Tarım yapmaya uygun alan miktarı diğer komşu eyaletlere göre daha azdır.
Eyalette büyük sıra dağlar vardır. Tüm Amerika kıtasının batısında sıralanan dağ sıraları üzerlerinde bu eyalette yer yer yüksek zirveler bulunmaktadır.
Eyalette ABD'nin en uzun nehirlerinden Kolumbiya Nehri yer almaktadır. Bu nehir çoğu yerde akaçlanarak ve başka nehirlerden dallar alarak Büyük Okyanus'a dökülmektedir. Nehir boyunca ekonomik faaliyetler ve nüfus belirgin bir rol oymaktadır.
Demografi
değiştirNüfus
değiştir| Yıl | Nüfus |
|---|---|
| 1850 | 1.201 |
| 1860 | 11.594 |
| 1870 | 23.955 |
| 1880 | 75116 |
| 1890 | 357.232 |
| 1900 | 518.103 |
| 1910 | 1.141.990 |
| 1920 | 1.356.621 |
| 1930 | 1.563.396 |
| 1940 | 1.736.191 |
| 1950 | 2.378.963 |
| 1960 | 2.853.214 |
| 1970 | 3.409.169 |
| 1980 | 4.132.156 |
| 1990 | 4.866.692 |
| 2000 | 5.894.121 |
| 2010 | 6,724,540 |
| 2016 | 7,288,000 (tahmin) |
US Census Bürosu 1 Temmuz 2016 nüfus tahminlerine göre Washington eyaletinin nüfusu 7,288,000 kişi olarak tahmin edilmiştir. Bu tahmin nüfus en son 2010 Nüfus Sayımı sonucuna kıyasla eyalet nüfusunun %8.4 arttığına işaret etmektedir. 2015'te bu eyalet ABD'de toplam nüfus sayısına göre 14. sırada; Mississipi Nehri batısında bulunan eyaletler arasında (Kaliforniya ve Teksas'tan sonra) 3. sırada kalabalık nüfusa sahiptir. ABD'nin "Pasifik Kuzeydoğu Bölgesi" eyaletleri arasında nüfus bakımından 1. şiardadır. En son 1 Nisan 2017 için nüfus tahmine göre eyalet nüfusu 7,310,300 kişidir.[3]
Washington eyaletinin uzun vadeli nüfus gelişmesi sağ yanda verilen listede gösterilen 10 yıllık nüfus sayımlarının incelenmesinden görülebilmektedir.
Nüfus sınıflamaları
değiştir
Washington eyaletinde, 2010 Nüfus Sayımı itibarıyla, nüfusun yaş sınıflaması şöyledir:
- 5 yaş veya daha küçük yaşta olanlar: 6,7
- 5 yaştan 18 yaşına kadar olanlar: %25,7
- 65 yaşında ve daha yaşlı olanlar: %11,2
- Geri kalan büyük oranda nüfus 18-65 yaş arasında.
Washington eyaletinde, 2010 Nüfus Sayımına göre, yaşayan nüfusun %49.8'i erkek ve %50,2 oranı kadındır.
Washington eyaletindeki nüfusun, 2010 Nüfus Sayımı verilerine göre, ırksal sınıflaması şöyledir:[4]
- Beyaz ırktan Amerikan : %77,3
- Hispanık asıllı olmayan beyaz ırktan : %72,5
- Siyahi ırktan Amerikan : %3,6
- Yerli Amero-indiyen veya Alaska yerlisi: %1,5
- Asya asıllı Amerikan : %7.2
- Hindistan asıllı Asyalı:%0,9
- Çin asıllı Asyalı: %1,4
- Filipinler asıllı Asyalı: % 1,4
- Japonya asıllı Asyalı : %0,5
- Kore asıllı Asyalı: %0,9
- Vietnam asıllı Asyalı: %1
- Diğer Asyalı: %1
- Hawaii Adaları asılı ve diğer Pasifik Adaları asıllı Amerikalılar:%0.6
- Hawaii Adaları yerlileri asıllılar: %0,1
- Guam Adası asıllılar: %0,1
- Samoa Adaları asılllar: %0,2
- Diğer Pasifik Adalılar: %0,2
- Diğer ırktan olanlar: %5,2
- Karışık iki veya daha çok ırktan olanlar: %4.7
Din
değiştirWashington eyaletindenki nüfusunun (2014 verilerine göre) şu büyük dini eğilimleri vardır:[5]
- Hristiyan: %60
- Sadece İncil otoritesine bağlı protestan mezhepleri: %25
- Ana Protestanlık:%14
- Roma Katoliği: %17
- Mormonluk: %4
- Dine bağlı olmayanlar: %32
- Yahudilik: % 1
- Hinduizm: %1
- İslam: %0.5%
- Diğer din ve inançlar:%3
Ekonomi
değiştirWashington, 2019'da 612.996,5 milyon dolarlık toplam gayri safi eyalet hasıla’sı olan güçlü ekonomisiyle ABD’de beşinci sıradadır. Washington, ABD’deki en hızlı oranıyla yılda yüzde 6,5 büyümektedir.[6][7]
1 Ocak 2021 itibarıyla asgari ücret saatte 13,69 dolardı ve bu, saatte 14,00 dolarla Washington D.C.'nin ardından ülkedeki herhangi bir eyalet veya bölge arasında en yüksek ikinci ücretti.
Eyaletdeki önemli işler arasında uçak tasarım ve üretimi (Boeing), otomotiv (Paccar), bilgisayar yazılımı geliştirme (Microsoft, Bungie, Amazon, Nintendo of America, Valve, ArenaNet), telekom (T- Mobile US), elektronik, biyoteknoloji, alüminyum üretimi, kereste ve ağaç ürünleri (Weyerhaeuser), madencilik, içecekler (Starbucks, Jones Soda), emlak (John L. Scott, Colliers International, Windermere Real Estate, Kidder Mathews), perakende (Nordstrom, Eddie Bauer, Cartoys, Costco, R.E.I.) ve turizm (Alaska Airlines, Expedia, Inc.) vardır.
Microsoft'un ana kampüsü Washington eyaletindedir.
Amerika Fortune dergisinin hazırladığı bir ankete göre "ABD'de Çok Beğenilen 20 Şirket" arasında 4 tanesinin (Amazon, Starbucks, Microsoft, Costco) merkezleri Washington eyaletindedir.[8]
Washington eyaletinde eyalet içinden geçen nehir ve akarsular kullanılarak büyük miktarda hidroelektrik enerji üretilir. Eyaletin enerji kullanımının %80’i eyalette üretilen hidroelektrik enerjisinden oluşur.
Ayrıca, Asya ile yapılan çok miktarda ticaret malı Puget Sound limanlarından geçer. Bu ticaret hacmiyle Puget Sound limanları ABD limanlarında altıncı sıradadır (sıralama, taşınan yirmi-fitlik eşdeğer birimi (TEU) ve altyapı endeksini birleştirir).[9]
Girişim 1183'ün kabul edilmesiyle, Washington Eyaleti İçki Kontrol Kurulu (WSLCB), 1 Haziran 2012'de tüm eyaletteki içki dükkanı ve içki dağıtım tekelini sona erdirdi.
2013 federal USDA Millî Tarım İstatistikleri Servisi'nin resmi verilerine göre Washington eyaleti tarımsal hasılanın değeri $10.2 milyar oldu,
Washington eyaletinin üretimde birinci olduğu tarım ürünleri: kırmızı frambuaz (ABD üretiminin %97si); şerbetçi otu (%79.2) ; naneyağı (%72.9); bezelye (%60); elma (%57); kiraz (%50.9); armut (%49.5); sofralık Concord üzümü (%36.5); dondurmak veya konserve yapmak için havuç (%36,5).
Washington eyaletinde yetiştirilen üzümlerden yapılan şaraplar ve 600 şarap üretim tesisi ile Washington eyaleti ABD'de Kaliforniya eyaletinden sonra şarap üretiminde ikincidir.
Tarıma bağlı önemli sanayi kolllarından birisi de ormancılıktır.
Seattle ve çevresinde kâğıt, kereste, mobilya, deniz ürünleri, gemi sanayi gibi farklı iş alanları mevcuttur.
2021 Ağustos itibarıyla Washington'da ikamet eden milyarderler arasında hem 176,6 milyar dolarlık servetiyle dünyanın ikinci en zengin insanı Amazon'un Jeff Bezos’u hem de 124,3 milyar dolar servetiyle dünyanın dördüncü en zengin insanı ile Microsoft'un Bill Gates‘i vardır.[10] 2014/4 itibarıyla, diğer Washington eyaleti milyarderleri arasında Microsoft'tan Paul Allen, Steve Ballmer ve Charles Simonyi ve McCaw Cellular Communications'dan Craig McCaw Oakley, Inc.‘den James Jannard ve Starbucks’dan Howard Schultz vardır.[11]
2022 temmuz itibarıyla eyaletin işsizlik oranı yüzde 3,7 idi.[12]
Şehirler
değiştirEyalette tarım ve hayvancılık, coğrafi yapı nedeniyle oldukça gerilerde olduğundan, bölgedeki köyler ya çok büyüktür ya da çok seyrektir. Eyalette nüfus büyük şehirlere toplanmıştır. Eyaletdeki en büyük 3 şehir Seattle, Spokane ve Tacoma'dır. En çok nüfuslu şehirler şunlardır:[13]
| Sıra | Şehir | Nüfus |
|---|---|---|
| 1 | Seattle | 602,000 |
| 2 | Spokane | 205,500 |
| 3 | Tacoma | 203,400 |
| 4 | Vancouver | 164,500 |
| 5 | Bellevue | 120,600 |
| 6 | Everett | 103,500 |
| 7 | Spokane Valley | 89,940 |
| 8 | Federal Way | 88,580 |
| 9 | Kent | 88,380 |
| 10 | Yakima | 84,850 |
| 11 | Renton | 83.650 |
| 12 | Bellingham | 76.130 |
| 13 | Auburn | 67.485 |
| 14 | Kennewick | 67.180 |
| 15 | Lakewood | 58.840 |
Resimler
değiştir-
Eyaletten bir panorama -
Kolumbiya Nehri ve Dalles Baraji -
Microsoft kampüsü -
Seattle'dan bir panorama
Kaynakça
değiştir- ^ "Table 2. Resident Population for the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 2020 Census" (PDF). Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu. 26 Nisan 2021. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ "Washington". State & County QuickFacts (İngilizce). U.S. Census Bürosu. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.
- ^ "2010 Demographic Profile Data" (İngilizce). U.S. Census Bürosu. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.
- ^ "Pew Forum on Religion & Public Life (2014)" (İngilizce). Religions.pewforum.org. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015.
- ^ "Gross Domestic Product by State: Fourth Quarter and Annual 2019" (Press release). Bureau of Economic Analysis. Retrieved March 3, 2021.
- ^ Van Dam, Andrew (2 Mayıs 2019). "Fast-growing Washington state knocks Massachusetts out of the top 10 largest state economies". The Washington Post. 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2019.
- ^ "Top 20 Most Admired Companies". Fortune. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.
- ^ "Ports on East Coast, Gulf Coast Outgain West Coast Peers in Second-Annual CBRE Seaports Index". CBRE Group. 2 Nisan 2016. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.
- ^ "Real Time Billionaires". Forbes (İngilizce). 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ Ahrens, Frank (22 Eylül 2006). "No news here ... Gates still richest". The Seattle Times. 14 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014.
- ^ "Unemployment Rates for States". www.bls.gov (İngilizce). 1 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ "Official April 1, 2009 Washington State Population Estimates". 13 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2010.
Dış bağlantılar
değiştir
- Washington Eyaleti resmi web sitesi (İngilizce)