Cumhuriyet Halk Partisi, %37,81 oy oranı ile 1977 yerel seçimlerinden beri ilk kez birinci parti oldu ve yerelde iktidar konumuna geçti. CHP başkent Ankara ve en büyük il İstanbul dahil 14 büyükşehirde seçimi kazanırken, AK Parti ise %35,48'lik oy oranıyla tarihinde ilk kez ikinci parti konumunda kaldı. Yeniden Refah Partisi ise girmiş oldukları ilk yerel seçimde ülke genelinde %6,19'luk oranla 3. parti olarak 1 büyükşehir, 1 il ve çok sayıda aldığı ilçelerle seçimde dikkat çeken bir parti oldu.
Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınınınTürkiye'de tespit edilen ilk vakası, Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Mart 2020 tarihinde açıklandı. Ülkedeki virüse bağlı ilk ölüm ise 15 Mart 2020'de gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan 2020'de yaptığı açıklamada vakaların tüm Türkiye'ye yayıldığını açıkladı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Türkiye'de bu virüs ile enfekte olmuş toplam hasta sayısının 17.232.066, şimdiye kadar iyileşen ya da ölen toplam hasta sayısının 102.174 kişi olduğu bildirildi. 26 Nisan 2022 itibarıyla Türkiye, 193 ülke arasında vaka sayısında Güney Kore ve İtalya'nın ardından en çok vaka görülen 10. ülke olurken, gerçekleşen ölüm sayılarında ise Güney Afrika'nın ardından 19. sırada yer almaktaydı. Salgın, Türkiye'de sosyal, ekonomik, siyasi, iktisadi, idari, hukuki, askerî, dinî ve kültürel alanlarda birçok önemli etkilere ve sonuçlara neden olan radikal kararlar alınmasına neden oldu. Yurt içi seçmen olarak da hesaba katılan 18 yaş ve üstü nüfusta[1] şu anda hiç aşı olmamış yaklaşık 5 milyon kişi (~%7,5) bulunmaktadır.[2]
6 Şubat 2023'te dokuz saat arayla meydana gelen, merkez üsleri sırasıyla Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Ekinözü ilçesi olan, 7,8 Mw (± 0,1) ve 7,5 Mw büyüklüklerindeki iki deprem sonucunda Türkiye'de resmî rakamlara göre en az 50.500 kişi öldü ve 107.000'den fazla kişi ise yaralandı.
19 Ağustos 2019'dan 2 Mart 2021'e kadar HDP'li 3 büyükşehir, 5 il, 33 ilçe ve 7 belde belediyesine kayyum atandı.[3] 2023 itibarıyla HDP'nin 3'ü ilçe ve 2'si belde olmak üzere 5 belediyesi vardır.
18 Aralık 2019 tarihinde Urla'nın CHP'li belediye başkanı İbrahim Burak Oğuz, FETÖ üyesi olma suçundan tutuklandı. Yerine vekaleten görev yapması için ilçe kaymakamı Önder Can kayyım olarak atandı.[4] CHP İzmir İl Başkanlığı, yeni başkanın belediye meclisi içinden seçilmemesine tepki gösterdi.[5] 31 Aralık 2020 tarihinde ilçeden arsa aldığı iddiasıyla Önder Can da İçişleri Bakanlığı kararıyla görevden alındı yerine Murtaza Dayanç atandı.[6]
Ağrı'nın Patnos ilçesinin HDP'li Belediye Eş Başkanları Emrah Kılıç ve Müşerref Geçer'in "ihaleye fesat karıştırma" iddiasıyla tutuklanması ardından 7 Temmuz 2023 tarihinde Belediye Meclisinde Başkanlık seçimine gidildi.
Patnos Belediye Meclisinde, HDP grubundan Mehmet Şahin Savcı, AK Parti grubunda Çetin Taşdemir, başkanlığa aday gösterildi. Toplantıya katılan 18 meclis üyesinin 14'ünün oyunu alan Mehmet Şahin Savcı Patnos Belediyesinin yeni başkanı seçildi.[7]
Yalova belediye başkanı Vefa Salman ve 4 belediye personeli, görevden alınarak "kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği" ve "görevi kötüye kullanma" suçlarından 3 yıl 6 aydan 10'ar yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanmasına başlandı.[8]
2024 Türkiye yerel seçimlerinde oy kullanan bir seçmen
Ülke genelindeki 1393 belediyedeki 185 bin 369[39] sandıkta aynı gün ve tek turlu olarak yapılacak seçimlerde seçmenler yerel yönetimlerin farklı pozisyonlarını belirlemek için oy kullanacaklardır. Bu kapsamda;
Belediye başkanlıkları ve muhtarlık seçimlerinin tamamında en çok oyu alan aday seçimi kazanacaktır. Belediye meclisi üyelikleri ise, partilerin aldıkları oy oranına göre belirlenecektir.
AK Parti'nin illere göre oy dağılımı.AK Parti'nin ilçelere göre oy dağılımı.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) için yerel seçim aday başvurularının 7 Ekim'deki kongre sonrası kasım ayı başında başlayacağı iddia edildi.[47] 9 Kasım 2023'te AK Parti Seçim İşleri Başkanı Ali İhsan Yavuz aday başvuruların başladığını ve 17 Kasım'da biteceğini açıklamıştı.[48] Ancak AK Parti'de yerel seçimler için aday adaylığı başvuruları 22 Kasım'a kadar uzatıldı.[49]
NTV'nin haberine göre MHP, AK Parti ile 11 görüşme yaptı. Çalışmanın AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'a ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'ye sunulması beklendiği belirtilerek, Mersin, Manisa ve Muğla illerinde MHP tarafından aday gösterileceği ve AK Parti tarafından desteklenebileceği iddia edildi. Bununla birlikte, MHP, İstanbul, Ankara ve İzmir gibi belirli şehirlerdeki bazı ilçelerde aday çıkarabileceği ve AK Parti'nin bu adayları destekleyebileceği iddia ediliyordu.[50]
Aralık 2023'te İstanbul'da bulunduğu belirtilen Erdoğan'ın, adayını belirlemek için çeşitli çalışmalar yürüteceği ve Erdoğan'ın AK Parti teşkilatıyla bir kez daha bir araya gelerek İstanbul adayı hakkında bir değerlendirme yapması beklendiği belirtildi.[52] Ayrıca AK Parti'nin, MHP'nin yanı sıra Yeniden Refah Partisi, Demokratik Sol Parti, Hür Dava Partisi ve Büyük Birlik Partisi ile görüşmelere devam ettiği belirtildi.[52]
17 Ocak 2024 tarihinde yeni kampanya sloganı "Türkiye Yüzyılı Şehirleri İçin Gerçek Belediyecilik" olarak açıklandı.[53]
CHP'nin illere göre oy dağılımı.CHP'nin ilçelere göre oy dağılımı.Ekrem İmamoğlu'nun adaylık tanıtım toplantısıCHP'nin seçim kampanya sloganı
10 Eylül 2023'te Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, "Mansur Bey bizim belediye başkanımızdır ve belediye başkan adayımızdır" açıklaması ile Ankara Büyükşehir Belediye başkan adayının tekrardan Mansur Yavaş olduğunu açıkladı.[54] Aynı gün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer'in yeniden aday olmasının beklenildiği fakat Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün ve Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Albayrak'ın yeniden aday gösterilmeyeceği iddia edildi.[55] 7 Kasım 2023'te Tunç Soyer yerine Selin Sayek Böke'nin İzmir Büyükşehir Belediye başkanlığına aday gösterileceği iddia edildi.[56]
30 Kasım 2023'te yeni genel başkan Özgür Özel, İYİ Parti genel başkanı Meral Akşener'i ziyaret ederek iş birliği teklifi sundu fakat 4 Aralık 2023'te İYİ Parti'nin Genel İdare Kurulu, CHP'nin yerel seçimde iş birliği teklifini reddetti.[57]
13 Aralık 2023 tarihli VOA Türkçe haberine göre, ana muhalefet partisi CHP, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde Kürt siyasi hareketinin temsilcisi olan DEM Parti ile olası bir işbirliği üzerine konuşurken, AK Parti ve MHP'nin yeniden "terörle ilişkili olmak" suçlamalarında bulunabileceği ya da AK Parti'nin stratejik bir değişiklik yapabileceği iddia edildi. Habere göre, CHP, yerel seçimler için DEM Parti ile çeşitli şehirlerde işbirliği yapmayı düşünüyordu.[58]
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, partisinin hem İstanbul hem de Türkiye için en iyi sonucu almak için yerel seçimde hiçbir partiyle ittifak kapısının kapalı olmadığını söyledi. Özel, "Hiçbir partiyle seçim ittifakına kapalı değilim" diyerek "Partim, Türkiye ve İstanbul için en iyi sonucu almak istiyorum" dedi.[59]
14 Aralık 2023'te Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi, 31 Mart 2024'te yapılacak yerel seçimlerde 226 belediye başkan adayı belirledi. Bunlardan 4'ü büyükşehir, 6'sı il belediyesi olmak üzere toplam 226 aday kamuoyuna ilan edildi. PM, İstanbul ve Ankara'nın mevcut belediye başkanları Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu'nu yeniden aday gösterdi. 2019 seçimlerinde az oy farkıyla kaybedilen Balıkesir'de Ahmet Akın, Bursa'da ise eski Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey aday gösterildi. "100. yıl" affıyla partiye geri dönen Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan, yeniden belediye başkan adayı oldu.[60]
11 Şubat 2024 tarihinde kampanya sloganı "İşimiz gücümüz Türkiye" olarak açıklandı.[61] 22 Şubat 2024 tarihinde Manisa'nın Saruhanlı ilçesinde CHP adayı Zeki Bilgin'in başvurusu, başvuru geç teslim edildiği için İlçe Seçim Kurulu tarafından reddedildi. Seçime katılmak için CHP, Saadet Partisi'nin listelerini destekleme kararı aldı.[62] Ancak CHP'li Zeki Bilgin'in Saadet Partisi'nden seçime girme başvurusu da reddedildi.[63]
MHP'nin illere göre oy dağılımı.MHP'nin ilçelere göre oy dağılımı.
24 Temmuz 2023'te Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), 2024'teki yerel seçim sürecini '2024'e Doğru, Diyar Diyar Anadolu' sloganı ile başlattı.[64] 9 Kasım 2023'te takviminin nasıl işleyeceğine ilişkin gönderilen genelgeye göre aday başvuruları 13 Kasım ve 15 Aralık arasında olacaktır.[65] Yerel seçim kampanyasında MHP, "birlik" mesajı üzerinde çaba gösteriyor. Yerel seçimlerde partinin sloganının "İstikrar ve hizmet için uyumlu yönetimle umutlu gelecek" olduğu iletildi.[66]
10 Ocak 2024 tarihinde MHP, 55 adayını açıkladı. İki büyükşehirde Cumhur İttifakı'nın ortak adayları Cengiz Ergün (Manisa) ve Serdar Soydan (Mersin) oldu. Ancak Kastamonu ve Osmaniye'de MHP'li başkanlar yeniden aday gösterilmedi.[67] 22 Ocak 2024 tarihinde kampanya sloganı "Cumhur Bizim, Türkiye Hepimizin" olarak açıklandı.[68]
İYİ Parti'nin illere göre oy dağılımı.İYİ Parti'nin ilçelere göre oy dağılımı.
6 Eylül 2023'te İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in Fatih Altaylı ile yaptığı programda Akşener 81 ilde ittifaksız aday çıkaracaklarını açıkladı ve İzmir milletvekili Ümit Özlale'nin İzmir Büyükşehir Belediyesi başkanlığına aday olabileceğini açıkladı.[69] 18 Eylül'de Akşener "GİK'imizin de aldığı karar ki ben de aynı fikirdeyim, biz ittifak sisteminden vazgeçtik. Dolayısıyla ittifak sistemini reddediyoruz ve ittifak sistemiyle yol yürümeyeceğiz" açıklamasında bulundu.[70] 20 Eylül'de Akşener, Özlale'nin İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığına aday olduğunu açıkladı.[71]
5 Ekim tarihinde Akşener, Melih Aydın'ın Eskişehir Büyükşehir Belediyesi başkanı adayı olduğunu açıkladı.[72] Akşener, sonra da Kahramanmaraş Belediyesine Mesut Dedeoğlu'nu aday gösterdi[73] İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, şarkıcı Hakan Peker'e İYİ Parti rozetini takarken, Karabük'ün Safranbolu ilçesinden belediye başkan adayı olduğunu açıkladı.[74]
30 Kasım 2023'te CHP genel başkan Özgür Özel, İYİ Parti genel başkanı Meral Akşener'i ziyaret ederek iş birliği teklifi sundu fakat 4 Aralık 2023'te İYİ Parti, CHP'nin yerel seçimde iş birliği teklifini reddettiğini açıkladı.[57]
İYİ Parti İstanbul İl Başkanı Yücel Coşkun, İBB Grup Başkanvekili İbrahim Özkan'ın istifasının istendiğini açıkladı. İstifasının ardından Özkan, parti içi kararların nasıl değiştirilebileceği konusunda istişare yollarının kapanmadığını belirtti. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in talebi üzerine istifa eden İbrahim Özkan, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi (İBB) Grup Başkanvekili olarak yeniden seçildi.[75] İYİ Parti İstanbul İl Başkanı Yücel Coşkun, "bilgisi dışında" olduğunu belirttiği seçim işlemini onaylamadığını açıkladı. Coşkun, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Özkan'ın tekrar seçilmesinde imza atan kişilerin kesin ihraç talebiyle disipline sevk edildiklerini açıkladı.[76] İhraç talebiyle disipline gönderilenlerin arasında 22 Kasım'da Meral Akşener'in Tuzla Belediye Başkan adayı olarak gösterdiği Akın Gürkan'da yer aldı.[77] İYİ Parti Genel Merkezi, Aydın'ınÇine ilçesinde ölen Belediye Başkanı Enver Salih Dinçer'in boşalan başkanlık için yapılacak seçim öncesinde meclis üyeleri Semra Eroğlu veya Cengiz İnce'nin aday olmasını istedi. CHP'nin 7 üyesi, AKP'nin 2 üyesi ve İYİ Parti'nin 2 üyesi bulunan mecliste, 2019 yılında ittifak yapılan bölgede CHP'ye karşı aday olmak istemeyen Eroğlu ve İnce, kesin ihraç talebiyle disipline sevk edildi.[78] 15 Aralık 2023 tarihinde İYİ Parti'den iki meclis üyesi de ayrıldı.
7 Şubat 2024 tarihinde kampanya sloganı "Türkiye İçin En İyisi" olarak açıklandı.[79]
DEM Parti'nin illere göre oy dağılımı.DEM Parti'nin ilçelere göre oy dağılımı.
1 Eylül 2023'te Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) yetkili kurullarının yerel seçim ile ilgili kararlarının parti üyelerinin belirleyeceği ve adayların ön seçim ile belirleneceği öğrenildi.[80][81]
13 Aralık 2023 tarihli VOA Türkçe haberine göre, ana muhalefet partisi CHP, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde Kürt siyasi hareketinin temsilcisi olan DEM Parti ile olası bir işbirliği üzerine konuşurken, habere göre, CHP, yerel seçimler için DEM Parti ile çeşitli şehirlerde işbirliği yapmayı düşünüyor.[58]
DEM Parti Parti Meclisi, partinin gündeminde yerelde aday belirlemeye yönelik ön seçimi ele alacak. Önseçimin nasıl yapılacağını açıklayan DEM Parti'nin Demokratik Yerel Yönetimler Kurulundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Rüştü Tiryaki, "Sandık başına giden kişi, hem ilçe hem de büyükşehir belediye başkan adayı olarak kimi görmek istediğini oylayacak" dedi. Partililer, partinin 200'den fazla yerde seçimlere katılacağını ve bu yerlerde adaylarını seçmek için sandık kuracağını belirtirken, şu anda 81 ilin tamamında önseçim yapmanın uygun olmadığını söyledi.[82]
30 Ocak 2024 tarihinde kampanya sloganı "DEM Gelir Devran Döner" olarak açıklandı.[83]
2023 yılının son MYK toplantısında TİP'in seçimlere 13 ilde kendi logosu ve adayları ile girme kararı aldı. Seçime girilecek iller: Bursa, Denizli, Erzurum, Gaziantep, Kayseri, Konya, Malatya, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Ordu, Samsun, Tekirdağ, Trabzon.
Cumhuriyet Halk Partisi'nin Hatay'da Lütfü Savaş'ı aday göstermesine tepki olarak Gökhan Zan, Hatay İttifakı'nın adayı olarak TİP'in logosu ile seçime gireceği açıklandı. Gökhan Zan'a ait olduğu iddia edilen ses kayıtlarında Adalet ve Kalkınma Partisi lehine olacak şekilde seçimlerden çekilmeme karşılığı rüşvet aldığının ortaya çıkması üzere TİP Gökhan Zan'a olan desteğini geri çekti.
3 Şubat 2024'te Saadet Partisi, 339 seçim bölgesinde daha adaylarını açıkladı. Genel Başkan Temel Karamollaoğlu, seçimlerin sadece belediye başkanlarını değil, Türkiye'nin genel yolunu ve istikametini belirleyeceğini ifade etti. Milli görüşçüler olarak coğrafyadaki sorunlara duyarlılık vurgusu yaparak, seçimde ortaya konulacak tercihlerin ülkenin geleceğini etkileyeceğini söyledi.[87]
20 Ocak 2024, kampanya sloganı "Saadet İş Başına Haydi Bismillah" olarak açıklandı.[88]
30 Ağustos 2023'te Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) Genel Başkanı Ali Babacan, "DEVA Partisi önümüzdeki yerel seçimlerde tüm ülke sathında kendi ismiyle kendi amblemiyle kendi adaylarıyla seçime girme kararı almıştır. Geniş istişareler sonucunda bu kararı verdik" açıklamasında bulundu.[89]
3 Aralık 2023 tarihinde Ali Babacan, "toplumun iktidardaki partilere güvenmediğini ve sorunları çözemeyeceğini" söyleyerek, partisinin yerel seçimlere kendi isim ve adaylarıyla gireceğini açıkladı. Babacan, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "faiz sebep, enflasyon sonuçtur" diyerek ekonomik sorunlara neden olduğunu söyledi. "DEVA Partisi'nin yeni bir iktidarı mümkün kılmak için" kurulduğunu vurgulayan[90] Babacan, yerel seçimlerin önemine ve partisinin temiz yönetim anlayışına dikkat çekerek, belediye başkan adaylarından etik kurallara uyma taahhütnamesi istediklerini ve bunun Türkiye'de ilk olduğunu söyledi. Toplantıda partinin 51 belediye başkan adayı daha açıklandı.[91]
7 Aralık 2023 tarihinde Babacan, yerel seçimlere ilişkin hedeflerini paylaştı: "Önümüzdeki seçimlerde sadece ve sadece kazanmaya odaklandık. Amacımız mümkün olduğunca belediye başkanlığı kazanmak, meclis üyesi kazanmak ve Türkiye genelindeki oy yüzdemizi de maksimize etmek",[92] "İstanbul bizim için 'İstisna' değil. Bu seçimlerde mümkün olduğunca çok belediye başkanı çıkarmamız önemli ama Türkiye genelinde en yüksek oy yüzdesine ulaşmamız da önemli. Türkiye'nin en çok seçmeninin yaşadığı bir ilde aday çıkarmamamız söz konusu olmaz."[93]
18 Şubat 2024'te Ali Babacan, belediyelerin ülkenin sınırlı kaynaklarını nasıl etkili bir şekilde kullanacağı konusuna değinerek açıklamalarda bulundu.[94] Bu tarihte, partinin İzmir, İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkan adaylarını açıklayarak, bu kentlerdeki hedeflerini belirlendi.[95] Babacan, "1 lira ile yapabildiklerimiz" başlığı altında seçmene hitap ederken ekonomik istikrarsızlığa vurgu yaptı. Ayrıca, yerel seçimlerin genel olarak haksız rant kaygısıyla ilişkilendirildiğini ifade ederek, muhalefetin bu konuda "ideolojik zıtlıklarla birlikte habis bir zihniyeti benimsediğini" belirtti.[96] 24 Şubat 2024'te parti, İstanbul Büyükşehir ve ilçe belediye başkan adaylarını tanıttı.[97] İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı İdris Şahin, konuşmasında İstanbul'un şehircilik anlayışının yok olma noktasına geldiğine dikkat çekerek, umutsuzluğa yer olmadığını söyledi ve İstanbul'un çözümsüz olmadığını belirterek, "şehri iki yanlıştan birine terk etmeyeceklerini" belirtti. Toplantıda "Âlem Buysa DEVA sensin" sloganının benimsendiği belirtildi.[97]
YRP'nin illere göre oy dağılımı.YRP'nin ilçelere göre oy dağılımı.
8 Eylül 2023'te Yeniden Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı Cengiz Zor, "Büyükşehirler başta olmak üzere 81 il, 973 ilçe, 394 beldede Yeniden Refah Partimiz kendi logo ve adaylarıyla seçime girecektir" açıklamasında bulundu.[98]Fatih Erbakan, katıldığı bir programda, Erdoğan'ın Ankara, İstanbul ve İzmir gibi önemli illerde işbirliği yapmayı önerdiğini ve bu öneriyi partisinin yetkili kurullarında tartışacaklarını belirtti.[99] Parti sözcüsü Suat Kılıç, iddiaları doğrulamayarak AK Parti ile görüşmeler yapıldığını ancak henüz somut bir teklif gelmediğini açıkladı.[99]
12 Ocak 2024'te Genel Başkanvekili Doğan Aydal, katıldığı televizyon programında İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında, "İmamoğlu'nu savunma noktasında değilim, ama elini kolunu bağlayıp dövüş diyorsunuz. Ona rağmen hizmetler yaptı ve kanala karşı. Kanal İstanbul beka sorunumuz. Bu bile bile Murat Kurum'un olmaması için yeterli." ifadelerini kullandı.[100] 3 Şubat 2024'te Genel Başkan Fatih Erbakan yaptığı açıklamada İstanbul, Ankara ve İzmir'de kendi adaylarıyla girdiklerini ve 2024 yerel seçimlerinde ittifak yapmama kararı aldıklarını duyurdu.
10 Şubat 2024, kampanya sloganı "Ahlaklı Belediyecilik" olarak açıklandı.[101]
21 Eylül 2023'te Zafer Partisi genel başkanı Ümit Özdağ, partisinin, 81 ilde aday çıkarma çalışmalarını sürdürdüklerini açıkladı.[102] 19 Ocak 2024'te Kars ve Iğdır'da aday çıkarmayıp DEM Parti'nin karşısındaki adayları destekleyeceklerini açıkladı.[103] 7 Ocak 2024 tarihinde ise İstanbul Büyükşehir Belediye başkan adayının eski Ülkü Ocakları Genel Başkanı Azmi Karamahmutoğlu olduğunu açıkladı.[104]
29 Ağustos 2023'te Memleket Partisi Genel başkanı Muharrem İnce, yaptığı basın toplantısında seçimlere katılacaklarını ayrıca Partinin Balıkesir ve Nazilli adaylarını da açıkladı.[105] 19 Kasım 2023'te İnce "Biz, Memleket Partisi olarak seçime tek başımıza girecekmiş gibi kararımızı alacağız. Seçimlere tek başımıza gireceğiz. Ama 'ilkeli ittifaklara' açığız. Çıkar ittifakına değil." şeklinde açıklamalarda bulundu.[106]
12 Aralık 2023 tarihinde Muharrem İnce, İstanbul'da CHP'nin adayı olan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nu destekleyeceklerini açıklamıştı.[107] Parti CHP ile işbirliği görüşmelerine devam ederken eski devlet bakanı Mehmet Sevigen, İnce'ye İBB Adayı olmak istediğini iletti, ancak kısa bir süre sonra Sevigen özel sebeplerden dolayı aday olamayacağını açıkladı.[108][109] 17 Şubat 2024 tarihinde partinin İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Adayları açıklandı.[110] CHP Parti Sözcüsü Deniz Yücel Memleket Partisi'nin CHP'den İzmir'de bir ilçe belediyesi ve belirli sayıda belediye meclis üyesi istediğini, ancak CHP tarafından olumlu yanıt alamayınca partinin işbirliğinden vazgeçtiğini söyledi.[111]
Muharrem İnce, 26 Ocak 2024 tarihinde 5 il ve 8 ilçe, 31 Ocak 2024 tarihinde 24 belediye başkan adayını daha açıkladı.[112][113][114] 13 Şubat 2024 tarihinde Muharrem İnce, aralarında Ankara Büyükşehir Belediye Başkan adayının da bulunduğu 79 belediyenin adayını açıkladı.[115] 18 Şubat 2024 tarihinde AK Partiden istifa eden Mithat Soylu, partinin Marmaraereğlisi Belediye Başkan adayı oldu.[116] Parti, aday listelerine göre Türkiye genelinde toplam 30 il, 148 ilçe ve 3 belde de belediye başkan adayı çıkardı.[117]
Demokrat Parti'nin ilçelere göre oy dağılımı.14 Haziran 2023'te Demokrat Parti (DP) Genel Başkan Yardımcısı Cemal Enginyurt yerel seçimlere katılacaklarını açıkladı.[118] Ayrıca partinin 17 ilçe belediye başkan adayı ve Erzurum Büyükşehir Belediye Başkan Adayı da açıklandı. 31 Ocak 2024'te Hüseyin Turgut, Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Adayı olarak açıklandı. 15 Şubat 2024 tarihinde Genel Başkan Gültekin Uysal, İstanbul ve Ankara'da aday çıkarmayarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş'ı destekleyeceklerini ifade etti.[119]
30 Eylül 2023 tarihinde Halkın Kurtuluşu Partisi (HKP) Genel Başkanı Nurullah Ankut, AK Parti ve CHP arasında farkın az olduğu tüm il ve ilçelerde CHP'ye destek vereceklerini açıkladı. Ayrıca diğer il ve ilçelerde kendi adaylarını çıkaracaklarını belirttiler.[120]
HÜDA PAR'ın ilçelere göre oy dağılımı.3 Ocak 2024 tarihinde Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) Genel Başkan Yardımcısı Mahmut Şahin birkaç seçim bölgesinde ittifak adaylarını destekleme, diğer yerlerde ise seçimlere kendi logosu ve adaylarıyla seçime girme kararı alındığını açıkladı.[121] 9 Ocak 2024'te Eskişehir İl Başkanı Mürsel Gülsarı, Eskişehir'de kendi adaylarını çıkaracaklarını açıkladı.[122] 20 Şubat'ta ise Genel Başkan yardımcısı Mahmut Şahin, "İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa'da büyükşehir adayları dışındaki bütün seçim bölgelerinde aday çıkarttıklarını açıkladı.[123]
23 Ocak 2024'te Genç Parti yetkilileri Zafer Partisi Genel Merkezi'nde Zafer Partili yetkililerle bir araya geldi. Ümit Özdağ, 11 Şubat 2024 tarihinde anlaşma sağladıklarını açıkladı ancak Genç Parti Genel Başkanvekili Burçin Şahindur, Özdağ'ın bu iddiasını yalanladı. Daha sonra, Genç Parti'nin seçimlere katılmama isteği YSK tarafından onaylandı. 2 Mart 2024 tarihinde parti, tüm seçim bölgelerinde CHP'nin adaylarını desteklediklerini duyurdu.[124][125]
Gelecek Partisi'nin ilçelere göre oy dağılımı.24 Ocak 2024 tarihinde Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu "Geçen hafta sayın Karamollaoğlu ile birlikte ortak bir toplantı yaptık. Büyükşehirlerden, illerden, ilçelerden, beldelerden oluşan 100 seçim bölgesinde seçimlere ortak olarak gireceğiz. Bazı yerlerde ayrı ayrı girmemiz gerekiyorsa ayrı ayrı gireriz. Samimiyetle karşılıklı dürüst bir ilişki içinde bu sayıyı mümkün olan en üst noktaya çekmeye çalışacağız." açıklamalarında bulundu.[126]
31 Ocak 2024'te Ocak Partisi, Ankara Büyükşehir Belediye Başkan adayını,[127] 5 Şubat'ta ise İzmir Büyükşehir Belediye başkan adayını açıklamıştır.[128]
11 Ocak 2024 tarihinde Yenilik Partisi yerel seçimlere katılmayacaklarını açıkladı.[43]
Şırnak ve Ağrı'da oy kullanan sivil asker ve polislere yerel halk tarafından taşıma seçmen iddiasıyla saldırıldı.[129][130][131]
Van Büyükşehir Belediyesi için DEM Partiden aday olan ve %55 oyla seçilen Abdullah Zeydan'ın "memnu (yasaklı) haklarının geri alınması" üzerine Van İl Seçim Kurulu mazbatanın AK Partili aday Abdulahat Arvas'a verilmesine hükmetti.[132] 3 Nisan 2024 tarihinde YSK mazbatanın Zeydan'a verilmesi kararını aldı.[133]
Şanlıurfa'nın Hilvan ilçesinde İlçe Seçim Kurulunun aldığı kararla; ilçe belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ile yeni mahallelerin muhtarlık ve ihtiyar heyeti seçimleri iptal edildi.[134]
Tabloda 2024 Türkiye yerel seçimleri için Türkiye geneli seçim sonuçlarına en yakın sonuç olarak kabul edilebilecek olan büyükşehir belediyeleri olan 30 il için ilçe belediye meclis üyeliği seçimleri ile diğer 51 ildeki il genel meclisleri oylarının toplam sonuçları yer almaktadır. Kayseri-Pınarbaşı ve Şanlıurfa-Hilvan Belediye Meclisi seçimlerinin iptaline karar verildiğinden sonuçlara dahil edilmemiştir.
2024 Türkiye yerel seçimleri Belediye Başkanlığı seçimleri ile 51'i merkez olmak üzere 973 ilçe belediyesi ile 390 belde belediyesinin başkanlıkları seçildi.[137] Aksaray-Güzelyurt (ilçe), Kayseri-Pınarbaşı (ilçe), Şanlıurfa-Hilvan (ilçe), Sivas-Yıldızeli-Güneykaya (belde), Tunceli-Mazgirt-Akpazar (belde), Kırklareli-Lüleburgaz-Büyükkarıştıran (belde) ve Aksaray-Merkez-Sağlık (belde) Belediye Başkanlığı seçimlerinin iptaline karar verildiğinden sonuçlara dahil edilmemiştir.
2024 Türkiye yerel seçimleri Belediye Meclis üyeliği seçimleri sonucu;[138] Aksaray-Güzelyurt, Kayseri-Pınarbaşı, Şanlıurfa-Hilvan, Sivas-Yıldızeli-Güneykaya (belde) Belediye Meclisi seçimlerinin iptaline karar verildiğinden sonuçlara dahil edilmemiştir.
(*) Kilis-Polateli'nde kontenjan Belediye Meclisi üyeliğini Cumhuriyet Halk Partisi kazanmış olmasına rağmen, kontenjan adayını bildirmediğinden seçilememiştir.
Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, AK Partinin seçim kaybını kabul etti ancak bunun "bitiş değil aslında bir dönüm noktası" olduğunu söyledi ve sonuca saygı duyacağını ekledi.[146]
CHP Genel Başkanı Özgür Özel ise seçmenleri överek "Bugün seçmenlerimiz çok önemli karar verdi. Bugün seçmen Türkiye'de yeni bir siyasetin kurulmasına karar verdi. 22 yıllık Türkiye fotoğrafını değiştirmeye, ülkemizde yeni bir siyasi iklime kapı aralamaya karar verdi." dedi.[147]
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, istifa talepleri üzerine partiyi olağanüstü kongreye çağırdı.[148]
Bu seçim, iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisinin kurulduğu 2001 yılından bu yana ulusal bir seçimde birinci olamadığı ilk seçim oldu ve AK Partinin %35,5'lik oy oranına karşılık CHP %37,8 oy aldı. Bu, 1977'den bu yana CHP'nin birinci olduğu ülke çapındaki ilk seçim oldu. Yorumcular bu seçimi 1989 yerel seçimleriyle kıyasladılar; o dönemde merkez sol muhalefet uzun süredir devam eden sağcı hükûmetlere karşı önemli bir zafer kazanmış ve birinci olmuştu.
Bununla birlikte, Cumhur İttifakı muhalefete karşı bazı zaferler elde etti, geleneksel olarak muhalefetin eğilimli olduğu Hatay ve Kırklareli belediye başkanlıklarını aldı ve ilçe belediyelerinin çoğunu az farkla kazandı.[149]
Daha küçük olan merkez sağ muhalefet İYİ Parti ülke genelinde kötü bir performans sergileyerek halk oylamasında altıncı oldu ve oy oranının yarısından fazlasını kaybetti. Genel Başkan Meral Akşener partiyi olağanüstü kongreye çağırdı ve genel başkanlığa yeniden aday olmayacağını açıkladı. Bu arada, İslamcı muhafazakar Yeniden Refah Partisi %6'nın üzerinde oy alarak üçüncü parti oldu ve muhafazakar bölgelerdeki birçok belediyeyi AK Partiden aldı. DEM Parti, belediye başkanlarının İçişleri Bakanlığı tarafından bölücü teröre destek suçlamasıyla zorla görevden alınma ihtimali nedeniyle geleneksel kalelerinde boykot çağrıları yapılmasına rağmen oy oranını az da olsa artırdı. AK Partinin küçük ittifak ortağı Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) oy kaybetse de bir önceki seçimde kazandığı birçok kilit belediyenin kontrolünü elinde tutmaya devam etti.[149]
Cumhurbaşkanı Erdoğan için bir "seçim felaketi" olarak nitelendirilen bu sonuçla ilgili yorumcular, hükûmetin Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı süresini uzatmak için anayasada değişiklik yapma niyetinin askıya alınacağını belirtiyorlar.[150] Zaferlerinin büyüklüğü göz önüne alındığında, hem İmamoğlu hem de Yavaş, erken seçim spekülasyonlarına rağmen hükûmetin sonuçlar ışığında öne almayı reddettiği bir sonraki Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi için olası muhalefet adayları olarak görülüyorlar.[151]
%6,18).jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)
.jpg)
_(cropped).jpg)
.png)
.jpg)
Büyük Birlik'in ilçelere göre oy dağılımı.
DSP'nin ilçelere göre oy dağılımı.
Sol Parti'nin ilçelere göre oy dağılımı.
TKP'nin ilçelere göre oy dağılımı.
Bağımsız adayların ilçelere göre oy dağılımları.
6,79
