Folik asit

Folik asit (Folat-polisin, C₁₉H₁₉N₇O₆) B grubundan bir vitamindir (B9). Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir. Çünkü Latincede folium yaprak manasındadır. Herschel K. Mitchell ve arkadaşları bu vitamini, 1941 yılında ıspanak yapraklarında keşfettiler.

Folic acid

Klinik verisi
Ticari adlar	Folicet, Folvite
Diğer adlar	Wills faktörü, FA, N-(4-{[(2-amino-4-oxo-1,4-dihydropteridin-6-yl)methyl]amino}benzoyl)-L-glutamic acid, pteroyl-L-glutamic acid, folacin, B9 vitamini; eskiden, Bc vitamini ve M vitamini
AHFS/Drugs.com	Monografi
MedlinePlus	a682591
Lisans veri	US DailyMed: Folic acid
Gebelik kategorisi	AU: A
Uygulama yolu	Ağız yoluyla, kas içi, damar içi, deri altı
ATC kodu	B03BB01 (DSÖ) V04CX02 (DSÖ) B03AE02 (DSÖ) B03AE01 (DSÖ) B03BB51 (DSÖ)
Hukuki durum
Hukuki durum	AU: S4 (Yalnızca reçeteyle) / S2 US: Yalnızca ℞ / OTC
Farmakokinetik veri
Biyoyararlanım	%50-100
Metabolizma	Karaciğer
Boşaltım	İdrar
Tanımlayıcılar
IUPAC adı (2S)-2-[[4-[(2-Amino-4-oxo-1H-pteridin-6-yl)methylamino]benzoyl]amino]pentanedioic acid
CAS Numarası	59-30-3 tuz olarak: 6484-89-5
PubChem CID	6037
IUPHAR/BPS	4563
DrugBank	DB00158 tuz olarak: DBSALT001918
ChemSpider	5815 tuz olarak: 21512
UNII	935E97BOY8 tuz olarak: 9P9W8GGU78
KEGG	D00070 tuz olarak: D07985
ChEBI	CHEBI:27470
ChEMBL	ChEMBL1622
PDB ligand	FOL (PDBe, RCSB PDB)
CompTox Bilgi Paneli (EPA)	DTXSID0022519
ECHA Bilgi Kartı	100.000.381
Kimyasal ve fiziksel veriler
Formül	C19H19N7O6
Mol kütlesi	441,404 g·mol−1
3D model (JSmol)	İnteraktif görüntü
Yoğunluk	1,6±0,1 g/cm3
Erime noktası	250 °C (482 °F) (ayrıştırma)
Suda çözünürlük	1,6mg/L (25 °C)
SMILES n1c2C(=O)NC(N)=Nc2ncc1CNc3ccc(cc3)C(=O)N[C@H](C(O)=O)CCC(O)=O
InChI InChI=1S/C19H19N7O6/c20-19-25-15-14(17(30)26-19)23-11(8-22-15)7-21-10-3-1-9(2-4-10)16(29)24-12(18(31)32)5-6-13(27)28/h1-4,8,12,21H,5-7H2,(H,24,29)(H,27,28)(H,31,32)(H3,20,22,25,26,30)/t12-/m0/s1 Key:OVBPIULPVIDEAO-LBPRGKRZSA-N

Özellikleri

Kimyaca adı pteroil glutamik asit (PGA)tır. Çünkü "pteridin", "PABA" ve "glutamik asit" bileşiminden oluşmuştur. Bc faktörü de denir. Bu madde suda mızrak şeklinde kristallenen portakal sarısı renginde bir katıdır ısıtılmakla erimez, fakat 250 °C'de esmerleşerek bozunur. Serbest asit halinde az, fakat sodyum tuzu halinde suda çok çözünür. Bazik ve nötr çözeltilerinde ısıya pek dayanıklı değildir.

Eksikliği

Eksikliği sonucu megaloblastik anemi meydana getirir. Tropikal bölgelerde çok rastlanır. Bu eksikliğin başlıca sebebi protein-kalori eksikliğine dayanmaktadır. Normal beslenen insanlarda ancak sindirim bozukluğunda ve gebelikte görülebilir. Sarada kullanılan ilaçlar verilirken de bu vitaminin verilmesi gerekir. Bazı antibiyotikler (mesela Trimetoprim + Sulfamid kombinasyonları) bu vitamini yok edebilmektedir. Bira, şarap, rakı vs. fazla içen kimselerde bu vitamin eksikliği oldukça sık görülmektedir.

100 Gram Gıdadaki Folat Miktarı

Gıda	Serbest (mcg)	Toplam (mcg)
alabalık	-	750
fıstık	-	280
piliç eti	-	250
ıspanak	170	200
maydanoz	-	170
karaciğer	-	140
brokoli	-	111
lahana	-	100
böbrek	60	80
esmer ekmek	15	50
beyaz ekmek	8	30
portakal	13	24
marul	20	20
muz	10	20
yumurta	10	20
sığır eti	4	7
elma / üzüm	3	6
koyun / tavuk eti	3	6
pişmiş yumurta	2	5

Sindirimi

Folik asid kristalleri

Bu vitamin, ince bağırsak epitelinde bulunan bir karbonksipeptidaz enziminin yardımıyla, besinlerde bulunan poliglutamil şeklindeki folatlar parçalanarak serbest folat şeklinde ince bağırsakların üst kısımlarından emilir. Bu arada bazı değişikliğe uğrayarak kanda metil tetrahidrofolat şeklinde bulunur. Karaciğerde de bu şekilde depo edilir. Bu depo 5 mg kadardır. Bağırsakta da ayrıca bir miktar üretilir. Bir karbon atomlu köklerin, moleküller arasındaki geçişlerinde önemli rol oynar. Bazı amino asitlerden aldığı köklerin pürin ve pirimidin sentezinde kullanılır. DNA'nın sentezinde vazife alır. Bu vazifeyi yapabilmesi için bu vitaminin 5,10- metiltetrahidrofolat halinde olması gerekir. Bu geçiş ise B12 yokluğunda mümkün olmaz. Buna göre megaloblastik kansızlığa, B12'nin, dolaylı olarak tesiri vardır.

Folik asit, megaloblastik kansızlığın tedavisinde günde 5–10 mg vererek kullanılır. Tedaviye demir de katmak gereklidir. Çocuklara koruyucu olarak 0,5 mg bu vitaminden verenler vardır. Keçi sütü bu vitamin bakımından fakirdir. Bu sütle beslenen çocuklara bu vitamin de ilave edilmelidir. Sara hastalarına bu vitaminin B12 ile birlikte gerektiği zaman verilmesi uygun olur.

Günlük ihtiyaç ve kaynakları

Bu vitaminden günlük olarak serbest folat üzerinden 200, toplam folat üzerinden ise 300 mikrograma ihtiyaç vardır. Günde 100 mikrogram olanlarda bile eksiklik görülmemektedir. Gebelikte ihtiyaç % 50 kadar artar. Bu vitamin nebati ve hayvani gıdaların birçoğunda bulunur.

Dış bağlantılar

• Health Canada article about folic acid22 Temmuz 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• US Public Health Service information page on folic acid28 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• The primary prevention of birth defects: Multivitamins or folic acid?17 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Biyokimya linkleri

• Folate biosynthesis (early stages) (İngilizce)
• Folate biosynthesis (later stages) (İngilizce)
• Folate coenzymes2 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• C₁ metabolism with folate20 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Formylation, hydroxymethylation and methylation using folate16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• IUPAC nomenclature of folate related compounds6 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)