Fatıma
Fatıma bint Muhammed, Fatımatü'z-zehra (Arapça: فاطمة الزهراء), İslam peygamberi Muhammed'in kızı, Ali bin Ebu Talib'in eşi.
Fatıma | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 605 veya 609 (Sünnilik'e göre) 614 (Şîa'ya göre) Mekke |
| Ölüm | 22 Kasım 632 (22 yaşında)(tartışmalı) Medine |
| Evlilik | Ali |
| Çocuk(lar) | Hasan bin Ali Hüseyin Muhsin bin Ali Zeyneb bint Ali Ümmü Gülsüm bint Ali |
| Ebeveyn(ler) | Muhammed bin Abdullah Hatice bint Hüveylid |
İslam peygamberi Muhammed'in ilk eşi Hatice bint Hüveylid'den olan kızıdır. Muhammed'in soyu, Fatıma ve eşi Ali bin Ebu Talib'in çocukları yoluyla devam etmiştir, çünkü Muhammed'in ölümünden sonra hayatta kalan tek çocuğu Fatıma'dır. Sünni inanışına göre 605[1] veya 609,[2] Şîʿa'ya göre 614 yılında Mekke'de dünyaya gelmiştir. 632 yılında, Medine'de babasının ölümünden 6 ay sonra ölmüştür.
Hayatı
değiştir|
Ehli Aba Serisi | |
|
| |
|
|
Doğum tarihiyle ilgili çeşitli rivayetler olsa da bunlardan en güçlüleri 614 (Şii görüşü) ve 605[1] veya 609[2] (Sünni görüşü) yıllarıdır ve iki rivayette doğumun Mekke civarlarında olduğu görüşündedir. Fatıma, Muhammed 45 yaşında iken dünyaya geldi.[3]
Doğumundan önce, Muhammed'in muhalifleri, onun son oğlunun da öldüğünü görünce, Muhammed'in soyunu sürdürecek kimsenin kalmayacağı, yolunun da bu yüzden mahvolacağı yönünde propaganda başlatmışlardı. Bu propagandaya Kevser Suresi ile cevap verilmiştir: "Şüphesiz biz sana bol hayır (bereketli nesil) vermişiz. Öyleyse Rabbin için namaz kıl ve kurban kes. Doğrusu asıl ebter (soyu kesik) olan sana kin duyandır."[4] Küçük yaşından itibaren babasının her işine koşturması, onu bir anne gibi koruyup kollaması sebebiyle babası Muhammed ona; “Ümmü Ebîha” yani "Babasının Annesi" lakabını vermiştir.[5]
624'te, aynı zamanda Muhammed'in kuzeni olan Ali bin Ebu Talib ile evlendi.
632'de Şii kaynaklarına göre Ömer ile aralarında geçen tartışma sonucu ölmüştür.
Naaşı, kendi isteği doğrultusunda, geceyarısı ve gizlice gömüldü. Mezarı hâlen bilinmemektedir.
Çocukları
değiştirFatıma, Ali bin Ebu Talib ile olan evliliğinde, ikisi kız, üçü oğlan olmak üzere beş çocuk sahibi olmuştur.
Çocuklarının isimleri;
İslam'daki yeri
değiştirİslâmiyet'in Şiî/Alevî ve Kızılbaş/Bektâşî yorumlarına kaynaklık eden bir takım anlatılarda Fatıma'nın aynen Ali gibi zaman zaman İslâm Peygamberi Muhammed’in de önüne geçen mitolojik bir figür olarak öne çıkarıldığı görülür.[6][7]
Enes bin Malik'den, Şiîlik ve Sünnîlik ekollerinde güvenilir sayılan raviler yoluyla nakledilen bir hadis şöyledir; "Âlemlerdeki kadınların en iyisi dört tanedir: İmran kızı Meryem, Mezahim kızı Asiye, Hüveylid kızı Hatice ve Muhammed kızı Fatıma."[8] "Muhammed bu dört kadını âlemlerin en iyi kadınları olarak saydıktan sonra Fatıma’yı hem dünyada, hem de ahirette diğer üçüne üstün kılmıştır."[9]
Muhammed bin İsmail Buhari “Sahih”te ve imam Ahmed bin Hanbel “Müsned”de Ebu Bekir kızı Ayşe’den Muhammed’in Fatıma’ya yönelik şu sözünü naklediyorlar: "Ey Fatıma! Sana müjdeler olsun, Allah seni âlemdeki kadınların üzerine genel olarak ve Müslüman kadınlar üzerine de özel olarak seçti ve seni tertemiz kıldı."[10]
Buhari ve Müslim Sahih'lerinde, İmam Ahmed bin Hanbel Müsned'de, İbn-i Abbas'dan rivayetle: "Şura suresinin 23. ayetindeki; “De ki: Ben bu tebliğime karşılık sizden bir ücret istemiyorum; istediğim, ancak yakınlarıma sevgidir” ayetiyle ilgili olarak sahabenin “Ya Resulallah! Allah’ın, sevgisini üzerimize farz kıldığı yakınların kimlerdir?” sorusuna peygamberin “Ali, Fatıma, Hasan ve Hüseyin’dir.”şeklinde cevap verdiğini kaydetmişlerdir.
Mübahele Ayeti': “Sana gelen bunca ilimden sonra, yine de bu hususta seninle çekişip tartışmalara girişirlerse de ki: Gelin, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, nefsimizi (kendimizi) ve nefsinizi (kendinizi) çağıralım; sonra karşılıklı lanetleşelim de Allah’ın lanetini yalan söylemekte olanların üstüne kılalım.” ayetiyle ilgili olarak Necranlılarla (Hristiyanlar) yaşanan tartışmada, Muhammed'le birlikte gelenlerin kim olduğunu sorduğunda, Nasranî bilgini Oskof'a: "O genç, O’nun damadı ve amcası oğlu Ali bin Ebi Talip’tir, O kadın O’nun kızı Fatıma’dır, O iki çocuk ise O’nun torunları ve kızının evlatları olan Hasan ve Hüseyin’dir." şeklinde cevap verildiği ifade edilmiştir.[11]
Ahzab suresi 33. “Ey Ehl-i Beyt, gerçekten Allah, sizden kiri (günah ve çirkinliği) gidermek ve sizi tertemiz kılmak ister.” ayetindeki Ehli Beyt'in Ali bin Ebu Talib, Fatıma Zehra, Hasan ibn Ali ve Hüseyin ibn Ali'nin kastedildiği ifade edilmiştir.[12]
İslâm Tarihi'ndeki Yeri
değiştirİslâm Dünyası'nın iki büyük ekolü olan Şia ile Sünnî dünya arasında popüler olmasa da, Fatıma'nın yaşamı üzerinde hâlâ süregelen tartışmalar vardır. Bunlardan en meşhurları Fedek Arazisi, Fatıma'nın ölene kadar Ömer ve Ebubekir ile küs kalması ve Fatıma'nın gizlice defnedilmesi üzerine olanlarıdır.
Lakapları ve diğer isimleri
değiştirTürkçede sıklıkla bir kadın ismi olarak kullanılan Fatmanın kökeni Arapça Fatıma ismidir. Şii kaynaklara göre Fatıma'nın diğer isim ve lakapları şu şekildedir:[13]
- Ümmü Ebîha (Babasının annesi)
- Betül
- Sıddıka
- Mübareke
- Tahire
- Zekiyye
- Raziyye
- Merziyye
- Muhaddese
- Zehra
- Eşrefet-ü'l Nisa
- Meymune
- Ümmü'l-Eimme
- El Mevziya
- El Kübra
- Seyyidetü'l Nisai'l Müminat
- Efdalü'l Nisai'l Ehlül Cenneti
- Bizzatü'z Tahire
- Ümmü Hasan
- Ümmü Hüseyin
- Ümmü Muhsin
Kaynakça
değiştir- ^ a b İbn Sa'd, et-Tabakat, VIII. 19
- ^ a b TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 12, sayfa: 219
- ^ Bihar-ül Envar, c.43, s.9.
- ^ Kevser Suresi, Kur'an
- ^ Bihar-ül Envar c. 43, s. 16, 19; Keşf’ul- Ğumme, c.2,s.93.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2012.
- ^ Ahmed bin Hanbel, Müsned; Hafız Ebubekir Şirazi, Nüzul’ul-Kur’ân fi Ali
- ^ Hatip, Tarih-i Bağdat
- ^ Buhari, Sahih; Hanbel, Müsned
- ^ Fahri Razi Tefsir-i Kebir’de, imam Ebu İshak Salebi “Keşf'ul- Beyan”da, Celaluddin Süyuti “Dürr’ül- Mensur”da, Gazi Beyzavi “Envar’ut- Tenzil”de, Carullah Zemahşeri “Keşşaf”da, Müslim bin Haccac “Sahih”de, Ebu’l- Hasan Fakih bin Meğazili eş Şafii el-Vasitî “Menakıb”da, Hafız Ebu Naim İsfehani “Hilyet’ul- Evliya”da, Nuruddin Maliki “Fusul’ul- Muhimme”de, Şeyh’ul- İslâm Himvini “Feraid”de, Ebu'l- Muayyid Harezmî “Menakıb”da, Şeyh Süleyman Belhi el-Hanefi “Yenabi’ul- Mevedde”
- ^ Müslim, Tirmizi, Salebi, Secistani, Ebu Naimi İsfahani, Ebu Bekr-i Şirazi, Suyuti, Himvini, Ahmed bin Hanbel, Zemahşeri, Beyzavi, İbn-i Esir, Beyhaki, Taberani, İbn-i Hacer, Fahr-u Razi, Nişaburi, Askalani, İbn-i Asakir
- ^ Ell Hacc Hüseyin Vedad. Hazreti Fâtime 2008 İstanbul
Bibliyografya
değiştir- Ell Hacc Hüseyin Vedad Hazreti Fâtime 2008 İstanbul.
- Abdülbaki Gölpınarlı. 1970. Hz. Peygamber, Hz. Fatma ve Oniki İmam. İstanbul: Der Yay.
- Abdulhüseyin Şerefuddin. 1997. Kuran ve Hadisler Işığında Hz.Fatıma. İstanbul: Kevser Yay.
- Ali Şeriati. Fatıma Fatımadır. Dünya Yay.
- Cafer Şehidi. Fatıma'üz Zehra. Objektif Yay.
- Tevfik Ebu İlm. Hz. Fatma. İstanbul: İnsan Yay.
- Yaşar Nuri Öztürk. 1982. Ehlibeyt'in Annesi Hazreti Fatma. Yeni Boyut Yay.
- Ahmed bin Hanbel, Müsned.
- Bihar-ül Envar .
- Buhari, Sahih.
- Keşf’ul- Ğumme.
- Kur'an.
- Müslim, Sahih.