Ali

Ali bin Ebu Talib (Arapça: علي بن أبو طالب‎; 21 Mart 599 veya 600, Mekke - 28 Ocak 661, Kufe), İslam Devleti'nin 656-661 yılları arasındaki halifesi. İslam peygamberi Muhammed'in damadı ve amcası Ebu Talib'in oğlu olan Ali, Muhammed'in İslam'a davetini kabul eden ilk erkek kişidir. Sünni İslam'a göre Ali, dört halifenin sonuncusu, Şii İslam'a göre ise imamların ilki ve Muhammed'in hak vârisidir. Şii ve Sünni İslam arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed'in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.

Ali ibn Ebu Talib ibn Abdülmüttalib عَلِيُّ بْن أَبِي طَالِب
Halife Emîru'l-Mu'minîn İlk İmam (Şii görüşü)
Arapça Hüsn-ü Hatt ile "Ali Radıyallahu anhu" yazısı
Raşidun Halifeliği'nin 4. Halifesi ve Emîru'l-Mu'minîn Sünni görüşü
Hüküm süresi	22/24 Haziran 656 - 28 Ocak 661
Önce gelen	Osman bin Affan
Sonra gelen	Hasan bin Ali
Emîru'l-Mu'minîn ve Şii İslam'ın ilk İmamı Şii görüşü
Hüküm süresi	632-661
Sonra gelen	Hasan bin Ali
Doğum	599 veya 600 Mekke, Hicaz, Arabistan
Ölüm	28 Ocak/29 Ocak 661 Kufe, Arabistan, Raşidi Hilafet
Defin	İmam Ali Türbesi olduğu sanılmaktadır.
Eş(ler)i	Fatıma
Babası	Ebu Talib bin Abdülmuttalib
Annesi	Fatıma bint Esed
Dini	İslam

Başlığın diğer anlamları için Ali (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Ebu Talib ve Fatıma bint Esed'in çocukları olan Ali, Kabe'de doğan tek insan olup, İslam Peygamberi'nin himayesinde büyümüştür. Muhammed'e vahiy geldiğinde ise, onun davetini kabul eden ilk erkek olan Ali, hayatını İslam'a adamıştır. Peygamberin emri üzerine hicret gecesi onun yatağına yatan ve emanetleri sahiplerine ileten Ali, kısa bir süre içinde peygamberin ardından Medine'ye gitmiş, burada İslam Peygamberi'nin kızı Fatıma ile evlenmiştir. Medine döneminde başlayan ilk küçük çaplı savaşlardan başlayarak neredeyse katılmadığı hiçbir savaş olmaması hasebiyle, savaşçılığı ve cesareti ile bilinen Ali, üçüncü halife Osman bin Affan'ın öldürülmesinin ardından halk tarafından halifeliğe getirilmiştir.

Ali Allah'ın Arslanı - (Esedullah)

Genel Bilgi Aile Hükümdarlık 656–661 Halife Ali Devri İslam İmparatorluğu Görüşler • Sünni • Şia • Gayrimüslim • İslam Kültüründe Ali Hayatı Evlilik hayatı - Doğumu - İlk Fitne - Kronolojik Hayatı Miras Nehсü'l Belâga - Zülfikar - İmam Ali Türbesi Yaklaşımlar Ali'nin Savaşçılığı - Ali - On Dört Masum - İmam (On İki İmam) - Kur'an'da Ali - Mübahele Ayeti - Gadir Hum Hadisi - Ehli Aba İlişkili Maddeler Dört Halife (Hilâfet)

Ali diğer bir kısım dini kişiliklerle birlikte "Ali kültü"nün merkezi kişiliğini oluşturur. Rivayet kültürüne dayalı eserlerde, Ali bilhassa ilmi, cesareti, imanı, dürüstlüğü, adanmışlığı, sadıklığı, cömertliği ve şefkati ile anılmakta olup, batıni Sufi gelenekler için en önemli mistik figürdür. Özellikle, tefsir, fıkıh ve dini düşünce alanındaki üstünlüğü kabul görür.

Soyu ve anne-babası

Ana maddeler: Fatıma bint Esed ve Ebu Talib bin Abdülmuttalib

Ali'nin annesi, Muhammed'in dedesi olan Abdülmuttalib (Şeybe)'in kardeşi olan Esed bin Haşim'in kızıdır. Abdülmuttalib öldüğünde, Muhammed'e annelik eden onu koruyup kollayan ve İslâm Peygamberi'nin ilk eşi Hatice bint Hüveylid'in ardından Müslüman olan ikinci kadındır.

Ali'nin babası, Kureyş'in liderliğini babası Abdülmuttalib'den devralan Ebu Talib idi. Ebu Talib, dedesinin ölümü sonrası kimsesiz kalan Muhammed'i himayesine aldı ve 43 yıl himayesini sürdürdü. Muhammed peygamberliğini ilan ettiğinde Kureyş, Ebu Talib'in ölümüne değin, kendinden çekinmiş ve Muhammed'e zarar vermeye cesaret edememişlerdir.

Doğumu ve isim verilmesi

Mekke'de, 30. Fil Yılı'nın Recep ayının 13. günü, bir başka görüşe göre de Zilhicce ayının yedinci günü, Kâbe’nin içinde dünyaya geldi (MS 599). Annesi Fatıma Ali'yi doğurmak üzere iken Kâbe duvarına dayandı. Bu esnada duvarın yarıldığına ve bir sesin içeri gelmesini söylediğine inanılır. Dördüncü gün dışarı çıktığında Fatıma'nın kucağında bir erkek çocuğu vardır. Ebu Talib ve ailesine müjde verilir, Muhammed herkesten önce gelerek bebeği kucağına alır ve o sıralarda eşi Hatice bint Hüveylid ile birlikte evinde kaldığı Ebu Talib'in evine kadar taşır ve evliliğinin henüz ikinci ya da üçüncü yılındadır.)

Ali isminin Ebu Talib'e bu ilham olduğu, daha çok da bu ismin Muhammed tarafından verildiğine inanılır.

Çocukluğu

Ali'nin çocukluk dönemi, Muhammed'in çocukluk döneminin geçtiği evde geçmiştir. Her ikisi de Ebu Talib'i bir baba ve yönetici olarak tanıyorlardı; Fatıma bint Esed'e de anne diyorlardı. Bu ortamın, onun yetişmesinde çok önemli bir yeri olmuştur. Muhammed, Ali'yi omzuna alır Mekke'nin dağlarında, vadilerinde ve sokaklarında dolaştırırmış.

Ali’nin çocukluğunda bir kuraklık Mekke'yi sarmıştı. Muhammed, amcasının birer çocuğunu kendi yanlarına alarak onun ekonomik sıkıntısını hafifletmek istediğini bir diğer amcası Abbas'a bildirdi. Abbâs bin ʿAbd el-Muttalib Câ‘fer et-Tayyâr'ı, Muhammed ibn ʿAbd Allâh ise Ali'yi büyütmek üzere yanlarına aldılar. Ali, hutbelerinin, sözlerinin ve emirlerinin toplandığı kitabı olan Nechül Belağa'da o günleri şöyle anlatır: "Çocuktum henüz, o beni bağrına basar, yatağına alırdı, beni koklardı, lokmayı çiğner, ağzıma verir yedirirdi... Ben de her an, devenin yavrusu, nasıl anasının ardından giderse, onun ardından giderdim; o her gün bana huylarından birini öğretir ve ona uymamı buyururdu. Her yıl Hira Dağı'na çekilir, kulluğa koyulurdu. Onu ben görürdüm, başkası görmezdi."

Gençlik yılları ve Müslüman oluşu

Şîʿa ve Alevî inancına göre Ali, Müslümanlar arasında ilk inanan, 'Kâbe'de dünyaya gelen tek insan'dır. Sünnî kaynaklara göre ise, Hatice'den sonra, ikinci müslümandır.

Evlilikleri ve çocukları

1- Ali'nin ilk eşi Muhammed'in kızı Fatıma'dır. Ali Fatıma ölene kadar başkasıyla evlenmemiştir. Fatıma'dan 5 çocuğu olmuştur; isimleri şunlardır: Hasan, Hüseyin, Zeynep, Ümmü Gülsüm, Rukiyye ve Mûhsin ibn Ali. Mûhsin, henüz Fatıma'ın karnındayken, ölmüştür.

2- Âmir b. Kilâb kabilesinden Ümmü'l-Benîn; Bu hanımdan El-Abbâs, Câfer, Abdullah ve Osman adlarında dört çocuğu olmuş­tur.

3- Temim kabilesin­den Leyla bint-i Mes'ud; Bu hanımından iki çocuğu olmuş­tur: Abdullah ve Ebû Bekir.

4- Has'amî kabilesinden Esma bint Umeys; Yahya ve Muhammedul-Asgar (Küçük Muhammed) dünyaya gelmiştir.

5- Muhammed'in damadı Ebû'l-As b. Rebi'nin kızı Ümâme; Ali'nin hanımlarından birisidir. Muhammedu'l-Evsat (Ortanca Muhammed) bu hanım­dan olmuştur.

6- Havlet bint Câ'fer isimli eşi; "İbn-i Hânifîyye" diye de bilinen Muhammed bin el-Hânifîyye isimli oğlu dünyaya gelmiştir.

7- Urve b. Mes'ud es-Sekafi'nin kızı Ümmü Said; Ali'nin bu hanımdan Ümmü-Hüseyin (?) ve Büyük Remle adlı kızları olmuştur.

Ayrıca Süfyan bin Uyeyne'ye göre Ali'nin 17 tane cariyesi olmuştur.

Ali, eşlerinden ve cariyelerinden olma 14 erkek çocuk, 18 kız çocuk sahibiydi. Fakat nesli, Hasan, Hüseyin, Muhammed (İbn-i Hanefiyye), Abbas ve Ömer adındaki oğullarından türemiştir. Oğullarından çoğu Hicretin 61. Yılında Kerbela Savaşı'nda ölmüştür.

Hicret - Medine dönemi

Alevîlik ile Şiîlik'te önemli bir yere sahip olan Zülfikar isimli kılıcın temsîlî bir resmi.

Rivayete göre Ali, canı pahasına, Mekke'lilerin İslâm peygamberini katletme kararı aldıkları hicret gecesinde peygamberin yatağında yatmıştır. Birçok tefsircinin görüşüne göre Allah bu fedakârlığı takdir ederek şu ayeti nazil etmiştir:

"İnsanlardan öylesi de vardır ki, Allah’ın rızasını arayıp kazanmak amacıyla canını satar." (Bakara/207)

Muhammed hicret gecesi gizlice evden ayrılarak Medine'ye doğru yola çıkar. Ali daha sonra Muhammed'e emanet olan çeşitli malları sahiplerine iade ederek annesini, Muhammed'in kızı Fatıma Zehra'yı ve başka iki kadını da yanına alarak Medine'ye ulaşır.

Medine'de Muhammed müslümanlar arasında kardeşlik akdi okuttuğunda Muhammed, Ali'yi kendine kardeşliğe layık gördü. Kızı Fatıma'yı zevce olarak ona münasip gördü. Bir yıl sonra da ilk çocuğu olan Hasan dünyaya geldi.

İslam tarihinde rolü

"Allah'ın Arslanı" olarak anılan Ali'ye atfedilen aslan biçiminde yazılmış naat duası kaligrafisi.

Peygamber Muhammed, Medine'ye Hicret'i emrettiğinde, Ali'yi Mekkelilerin emanetlerini dağıtması ve yatağına yatarak paganları atlatması için Mekke'de bıraktı. Ali görevini tamamlayıp Muhammed'den kısa bir süre sonra Medine'ye ulaştı. Medine'de Muhammed, Allah'ın onu Fatıma'ya lâyık gördüğünü bildirdi ve ikisini evlendirdi. Ali, Muhammed komutasındaki İslâm Devleti'nde son derece aktif roller aldı; neredeyse tüm savaşlara katıldı, ordu komutanlığı, tebliğ elçiliği gibi görevleri icra etti. Üçüncü Hâlife Osman ibn-i Affân'ın bir suikast sonucu ölmesiyle, halife seçilerek İslâm Devleti'nin başına geçti. Yönetimi sırasında Müslümanlar arasındaki ilk iç savaş (İlk Fitne) patlak verdi. Ali, Kûfe'de bir mescitte ibâdet ederken Haricîler'den Abdurrahman İbn-i Mülcem tarafından hançerli saldırıya uğradı ve birkaç gün sonra öldü. Kûfe yakınlarında toprağa verildi.

İlk dönem İslâm kaynaklarının birçoğunda, Ali Kâbe'nin içinde doğan ilk ve tek insan olarak kaydedilir. Ali'nin babası yerel bir kabilenin şefi olan Ebu Talib, annesi Fatıma bint Esed'dir. Bununla birlikte Ali, Muhammed'in evinde ve onun gözetiminde büyümüştür. Muhammed, peygamberliğini ilan edip İslâmiyet'e davet etmeye başladığında, Ali bu daveti kabul eden Şia'ya göre ilk, Sünnilere göre (Hatice'nin ardından) ikinci insandır.

Ali, İslâm dünyasının hemen her yerinde, imanı, adaleti, ülke yönetimi, dürüstlüğü, savaşçılığı, cesareti ve ilmi ile anılır. İslâm tarikatlarının çoğu, kökenleri olarak Ali'yi gösterirler ve onun soyundan geldiklerini iddia ederler. Ali İslam tarihinde üzerinde en çok tartışılan şahsiyetlerden biridir.

Ali'yi Allah'ın aslanı olarak resmeden bir hat.

Ali, Muhammed'in katıldığı tüm savaşlarda sancaktar olarak bulundu. Sadece Tebük seferi'ne Muhammed'in emri ile Medine'de kaldığı için katılmamıştır.

Bedir Savaşı'nda

Ana madde: Bedir Savaşı

Ali, Bedir savaşında karşı ordudan yirmi bir kişiyi öldürdü. Öldürdüğü kişiler arasında Muâviye'nin dedesi Utbe, dayısı Velid ve kardeşi Hanzele de vardı. Uhud savaşında ise Kureyş'in meşhur savaşçılarından dokuz kişiyle çarpıştı ve muvaffak oldu. Ali hakkında efsanevi anlatımlar bulunur. Bu anlatımlardan birisi de Ali'nin bu savaşta bedeninden yetmiş yara almasına rağmen son ana kadar peygamberin yanında savaştığı ve Cebrail'in, Ali'nin bu fedakarlığını görünce birkaç defa:

"Zülfikar'dan başka kılıç, Ali'den başka da yiğit yoktur" dediği rivayet edilir.

Hendek Savaşı'nda

Ana madde: Hendek Savaşı

Hendek Savaşı'nda, Arapların ünlü savaş kahramanı Amr bin Abduved'in hendeği atıyla aşması üzerine çarpıştılar. Amr'a göre daha zayıf görünümlü olmasına ve Amr'ın küçümsemesine rağmen Ali galip geldi. Amr'ın, Ali tarafından yenilmesi Medine'yi kuşatan ve bu kuşatmayı destekleyenler arasında üzüntü ve ümitsizlik meydana getirdi. Hendek Savaşı'nın sonucunda Ali'nin bu başarısının önemli bir yeri olduğuna inanılır.

Hayber Savaşı'ında

Ana madde: Hayber Savaşı

Hayber Savaşı'nda, ilk iki taarruzu yönetenler (Ebu Bekir ve Ömer bin Hattab) bir başarı sağlayamayınca peygamberin sancağı Ali'ye verdiği, Ali bin Ebu Talib'in o gün galip gelinmesinde büyük rol oynadığı rivayet edilir.

Bu savaşta Ali'nin Hayber Kalesi'nin kapısını eli ile yıktığı ve bu kapıyı kendi için kalkan olarak kullandığı söylenir. Hayber kalesinin alınmasıyla Şam Suriye ticaret yolunun güvenliği sağlanmış oldu.

Muhammed'in ölümü, halifelik ve miras sorunları

Gadir-i Hum'da Ali'nin seçilmesi, İlhanlılar dönemi el yazması görseli

Ali, Muhammed öldüğünde 33 yaşındaydı. Peygamberin damadı ve amcasının oğlu olması hasebiyle en yakın akrabası konumunda olduğundan defin hazırlıklarıyla ilgilendi. Bu sırada Ebu Bekir ve Ömer bin Hattab Saqifa'da toplanan Ensar'dan bir grubun müslümanların geleceğini tartışmak ve halife seçmek için düzenlediği toplantıya Ebu Ubeyde ile birlikte Mekke'den göç eden müslümanların temsilcileri olarak katıldılar. Toplantıda zaman zaman şiddete dönüşen tartışmalar sonucunda Ebubekir halife seçildi. Bu toplantıda Ali'nin halife seçilmesi fikri yeterince savunulamadı. Eğer Ali toplantıya katılmış olsaydı sonuç değişebilirdi. İslam kurallarına göre naaşın defin öncesi yıkanması ve kefenlenmesi işlemlerini bizzat kendi yaptı.

Sünnîlere göre Cennetle Müjdelenen On Sahabe'den biri, Dört Büyük Halife'den sonuncusu; Şiîlere göre ise On Dört Masum'dan biri, On İki İmam'ın ilki ve Muhammed'in hak halefidir. İslam'daki Şiî-Sünnî ayrımı Ali'nin halifeliği mevzuuna dayanır. Sünnîler, Muhammed'in bir halef bırakmadığını (dolayısıyla Müslümanların seçimi ile halifenin tayin olunduğunu söylerlerken), Şiîler ise Ali'yi halef bıraktığını söylerler ve ilk üç hâlifeyi kabul etmezler.

632 yılında Muhammed'in ölümünden sonra Müslüman toplumunun başına kimin geçeceği kaygısı baş gösterdi. Müslümanların bir kısmı ilk olarak Ebu Bekir'in halifeliğini kabul ettiler. Ebu Bekir'den sonra ise sırasıyla, Ömer bin Hattab, Osman bin Affan, ve Ali'nin halifeliği kabul edildi. Bununla beraber bir kısım Müslümanlar peygamberin amcasının oğlu ve damadı olan, çocukluğundan itibaren peygamberin evinde büyümüş ve onu korumak için kendi hayatını tehlikeye atmış olan Ali'nin ilk halifelik için daha doğru bir seçim olduğunu düşünüyorlardı. Muhammed'in, Gadir-i Hum denilen yerde kendinden sonra Ali'nin başa geçmesi gerektiğini bizzat söylediği rivayet edilir.

Muhammed'in dul eşlerinin yanı sıra Ali ve Fatıma'nın da Ebu Bekir'in hilafetinden hoşnutsuz olmalarının bir başka nedeni daha vardı. Muhammed öldüğünde geride önemli miktarda arazi ve mal varlığı bıraktı. Bunların en meşhuru tartışmaların da odağında olan Fedek Arazisi'dir. Ebu Bekir'e göre bu mal ve araziler peygamber tarafından halkın yararına idare ediliyordu ve dolayısıyla devlete ait kamu mallarıydı. Ali ise veraset ile ilgili vahiylerin Muhammed'in mirasını da kapsadığını iddia ederek bu duruma karşı çıkıyordu.

Eşi Fatıma'nın ölümünden sonra Ali, Fatıma'nın peygamberin mirasından payını almak için tekrar başvurdu ancak başvurusu aynı nedenlerle bir kez daha reddedildi. Bununla birlikte Ebu Bekir'den halifeliği devralan Ömer bin Hattab, Medine'deki arazileri Muhammed'in kabilesi Haşimoğulları adına Ali ve Abbâs'a verdi; Hayber ve Fedek Arazisi'ni ise devlet malı saydı. Şii kaynaklarına göre bu durum, Muhammed'in soyundan olanlara (Ehli Beyt), baskıcı halifeler tarafından yapılan haksızlıkların bir başka örneğidir.

Ayrıca bakınız: Gadir-i Hum

Halifelik dönemi

Raşidun Halifeliği döneminin İslami para örneği. Sasani İmparatorluğu hükümdarı II. Hüsrev'in taklidi. (Bishapur basımı) Tarih H 36 (MS 656). Sasani tarzı büst; kenarda bismillah/ Kurdeleler ve görevlilerle ateş sunağı; yıldız ve hilal çevreleyen alevler; solda tarih, sağda para adı.

Halifeliği devrinde İslâm Devleti

Müslümanlar'ın bir kısmı, Ali'nin, kendinden önceki halifeleri kabul ettiğine inanırlar. Bununla beraber kendi halifeliğine kadar hiçbir savaşa katılmamış olması, diğerlerini halife olarak kabul etmediğine yorulur. Üçüncü Hâlife Osman ibn-i Affân âsiler tarafından öldürülünce, halk Ali'ye biat ederek onu Hilâfete seçti. Osman taraftarlarının bir kısmı onun katilini bulana kadar Ali'yi hâlife olarak kabul etmeyeceklerini söylediler ve Müslüman toplumu ilk kez iç savaşa sürüklendi. İslâm Devleti, Ali ile Muâviye'nin önderliğinde ikiye bölündü. Müslüman toplumunu ilk kez iç savaşa sürükleyen bu duruma İslâm literatüründe "İlk Fitne" denir.

Ali'nin hilafeti 4 yıl 9 ay sürdü. Toplumda çeşitli ıslahâtlara başvurarak, alt tabaka insanların iyi yaşamını temin etti.

İfk Olayı'ndaki tutumu ve Cemel savaşı

Ana maddeler: İfk Olayı, Cemel Vakası, Talha bin Ubeydullah ve Zübeyr bin Avvam

İfk Olayı, Aişe'nin 15 yaşında iken, bir sefer dönüşü esnasında kocası Muhammed'i genç bir Müslüman askerle aldattığı iddiasıdır. İddianın Müslümanlar arasında yayıldığında aldığı tutum nedeniyle Aişe'nin Ali'ye darıldığı, bu nedenle Ali'nin hilafetini desteklemediği düşünülür.

Ali bin Ebu Talib, İslâm Devleti'nde çıkan karışıklıkları yatıştırmak için Basra yakınlarında ittifak kuran peygamberin dul eşi Aişe, Talha ve Zübeyr gibi İslâmiyet'in tanınmış simaları ile savaştı. Ali'nin zaferi ile sonuçlanan savaşta Talha ve Zübeyr öldürüldü.

Bu olay Aişe'nin devesinin etrafında gerçekleştiği için Arapça cemel (deve) kelimesine atfen Cemel Vakası olarak bilinir.

Sıffin Savaşı

Ana madde: Sıffin Savaşı

Irak ve Şam sınırlarında Muâviye ile savaştı. Sıffin Savaşı olarak bilinen muharebeler 3 ay devam etti. Taraflar yenişemeyince hakem heyetine başvuruldu. Hakem olayından da net bir sonuç çıkmadı.

Nehrevan Savaşı

Ana maddeler: Nehrevan Savaşı ve Haricîler

Ali'nin ordusu tarafından Haricîler'in büyük kısmı öldürüldü.

Ali'nin ölümü

Ali'nin öldürülmesi
Eser sahibi: Yousef Abdinejad

Nehrevan Savaşı'nda rakiplerini ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu savaştan sonra, Haricîler'den üç kişi Mekke’de Müslümanların siyasi durumları hakkında bazı müzakereler yaptıktan sonra Ali'yi öldürmeyi kararlaştırdılar. Bu üç kişiden Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem, Ali'yi öldürmeyi üstlendi ve Kûfe’ye hareket etti. Kûfe'de evinin kapısının önünden çıktığı sırada "Hüküm yalnızca Allah'a aittir, ne sana ne de senin adamlarına, ey Ali!" diyerek zehirli bir hançerle başından yaralamıştı. Bu saldırının amacı Nahrevan yenilgisinin intikamını almaktı.

Hâlife Ali bin Ebu Talib, Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem'in kılıç darbesinden sonra şöyle dedi: “Kâbe’nin Rabbine andolsun ki, kurtuluşa erdim!" İki gün evinde yattıktan sonra, hicretin 40. yılı Ramazan ayının 21. günü öldü (MS 661). Defnedildiği yeri uzun bir süre yalnızca en yakınları bilmiş ve yaklaşık bir asır sonra İmâm Câʿfer es-Sâdık onun mezarının Necef'te olduğunu açıklamıştır.

Ali vefat edince İslâm Devleti ve hilâfet, 20 yıllığına, uzun yıllar savaştığı Muâviye'nin eline geçti.

Ayrıca bakınız: Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem ve Haricîler

İslam toplumunda yeri

Bir Şii tılsımı; Oturanlar: Hasan, Ali ve Hüseyin, sağı ve solunda ayakta kalan ise Kerbela Hadisesi'nde ölen Abbas bin Ali (Kaçar dönemi hat sanatı eseri, 19. yüzyıl)

Ali tarihsel kişiliği dışında bazı topluluklar için mitolojik, insanüstü bir varlıktır. "Hak / Muhammed / Ali" üçlemesinde üçüncü sırada, bazen ikinci sırada yer alır. Örneğin; "Muhammed miraca gittiğinde varlık sınırının sonunda bir perde ile karşılaşır ve daha ileri gidemez, çünkü ileride yalnızca Tanrı vardır. Ancak konuşurken perde arkasından Ali'nin sesi gelir. Tanrı Ali'nin sesiyle konuşmaktadır."

Ali-İlahilik O'nu bir tanrı olarak değerlendirir.

İslam toplumunda Ali algısına işaret eden çok sayıda söz bulunur

"Ben hikmetin şehriyim, Ali ise kapısıdır".

İslam peygamberi Muhammed, Ali için şöyle demiştir: "Senin bana oranla yerin, Harun’un Musa’ya oranla sahip olduğu mevkî gibidir; Ancak, benden sonra peygamber gelmeyecektir."

Harun, Musa peygamberin kardeşidir ve kendine vahiy gelmeyen peygamberlerdendir. Musa ibadet için 40 günlüğüne Sina Dağı'na çekildiğinde, kardeşi Harun'u İsrailoğulları'nın başında bırakmıştır (Araf Suresi, 142. ayet). Bu nedenle İslam peygamberinin bu sözü de Şiilerce Ali'nin hilafet için en uygun ve hak sahibi kişi olduğuna yorulur.

Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn ʿAbd Allâh ibn ʿAbd’ûl-Muttâlib (sağ) ve Ali (sol) ismi tek bir kelimede yazılmış.

"Ali’yi ancak mümin olan sever ve ona ancak münafık olan buğzeder". [Nesai]

"Ali’yi sevmek ateşin odunu yaktığı gibi Müslümanların günahını yok eder". [İ. Asakir]

"Ali’ye düşman olanın düşmanı Allah’tır." [Ramuz]

"İlim on kısım. Dokuzu Ali’de biri diğer halktadır. O bu biri de onlardan iyi bilir". [Ebu Nuaym]

"Ali’yi seven beni sevmiştir. Ona düşmanlık bana düşmanlıktır. Onu inciten beni incitmiştir. Beni inciten de Allahü teâlâyı incitmiş olur." [Taberani]

"İmanın birinci alameti Ali’yi sevmektir." [M. Ç. Güzin]

"Ben kimin mevlası isem Ali de onun mevlasıdır."

"Ya Ali! Hayatın benimle, ölümün benimledir."

"Ali dünyada ve ahrette kardeşimdir."

"Her kim Ali’ye eziyet ederse bana eziyet etmiş olur.

"Cennet üç kimseye âşıktır: Ali ibn-i Ebî Tâlib, Ammar ibn-i Yâsir, Selmân-ı Fârisî."

"Biz ʿAbd el-Muttalib’in çocukları, cennetin efendileriyiz. Ben, Hamza, Ali el-Mûrtezâ, Câ‘fer et-Teyyâr, Hasan el-Mûctebâ, Hüseyin Seyyîd’ûs-Şuhedâ ve Mehdi". [İbn Mace]

Sünni ve Şii kaynaklarda Ali bin Ebu Talib'in ilmi üstünlüğünden sıkça bahsedilir. Muhammed onu ilim şehrinin kapısı; insanların en bilgini; ahkâm ilminin en âlimi ve ümmete Ehli Beyt'i açıklayan kimse olarak nitelemiştir.

Kendisinin şöyle dediğine inanılır: "Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum.

Ayrıca bakınız

• Ehli Beyt
• Şiîlik
• İmamîlik
• Keysanilik
• Rafiziler (Zeydilik)
• Yediciler (Karmatilik)
• İsmâilîler (Yedicilik)
• Müsta'lîlik (Mecîd’îyye/Hâfız’îyye-Tâyyîb’îyye)
• Nizârîler (Haşhaşilik)
• Batıniler (Hurûfilik)
• İsnâ‘aşer’îyye (Onikicilik)
• Caferiler (Ahbârîlik-Usûlîlik-Şeyhîlik)
• Anadolu Alevileri (Alev’îyye)
• Nusayriler (Alavîyyeh)
• Ali-İlâhîler
• Yâresânîler
• On iki halife

Bibliyografya

• Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-64696-3. 
• Kelen, Betty (2001). Muhammad: The Messenger of God. Taylor Production. ISBN 978-0-929093-12-3. 
• Watt, William Montgomery (1953). Muhammad at Mecca. Oxford University Press. 
• Ashraf, Shahid (2005). Encyclopedia of Holy Prophet and Companions. Anmol Publications PVT. LTD. ISBN 978-81-261-1940-0. 
• Tabatabaei, Sayyid Mohammad Hosayn (1979). Shi'ite Islam. Suny press. ISBN 978-0-87395-272-9. 
• Ashraf, Shahid (2005). Encyclopedia of Holy Prophet and Companions. Anmol Publications PVT. LTD. ISBN 978-81-261-1940-0. 
• Muhammed ve İslam (1969), Abdülbaki Gölpınarlı
• İslam Tarihi Metodolojisi (2004), R. Stephen Humphreys
• Müminlerin Emiri Ali (1978), Abdülbaki Gölpınarlı
• Söyleşiler (İnsan Yayınları, Nisan 1996), Henry Corbin, Allame Mustafa Hüseyin Tabatabai
• Tarih Boyunca İslam Mezhepleri ve Şiilik (1979), Abdülbaki Gölpınarlı
• Hüseyin Bir Uyarı / Bir Sembol (1984-Beyan yay.) Mevlana Ebulkelam, Zakir Han, İkbal, Seyyid Ebu'l-A'la el-Mevdudi