Tirimüjgan
Tirimüjgan, 1883'te denize indirilen ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1906 yılında Birleşik Krallık'tan satın alınarak Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı esnasında hizmet veren gemi.
 Tirimüjgan | |
| Tarihçe | |
|---|---|
.svg){kind=small} Osmanlı İmparatorluğu
| |
| Adı | Tirimüjgan |
| Sipariş | 1882 |
| İnşa eden | Barrow Shipbuilding Co., Barrow (yarda numarası 105)[1] |
| Kızağa konuluşu | 1883 |
| Denize indirilişi | Mayıs 1883 (Pembroke Castle adıyla Londra'da) |
| Satın alınışı | 1906'da İdare-i Mahsusa tarafından satın alındı |
| Görevlendirme | 1908 (muhrip depo gemisi) |
| Akıbet | 31 Mart 1920'de Kızılırmak ağzındaki Bafra Burnu açıklarında karaya oturdu ve parçalandı |
| Genel karakteristik | |
| Deplasman | 4045 GT, 2541 nt |
| Uzunluk | 121,8 m |
| Genişlik | 12,9 m |
| Su çekimi | 6,5 m |
| İtme gücü |
1 adet bileşik buhar motoru, tek şaft 2 Barrow kazan 450 indike beygir gücü |
| Silah donanımı | Silahsız |
Tasarım
değiştirBarrow Shipbuilding Co. tarafından Barrow'da inşa edilen gemi 121,8 metre boyunda, 12,9 metre genişliğinde ve 6,5 metre su çekimindeydi. Gövdesi çelikten yapılmıştı. Geminin deplasmanı 4.045 gros ton veya 2.541 net tondu. Gemi gücünü iki Barrow kazanın beslediği bir adet bileşik buhar motorundan alıyordu. Motor 450 indike beygir gücüne sahipti, gücünü tek şafta bağlı bir pervaneye aktarıyordu.[1]
Hizmet geçmişi
değiştirBirleşik Krallık dönemi
değiştirGemi, Pembroke Castle adıyla 1882'de Barrow Shipbuilding Co., Barrow'dan sipariş edildi. 1883'te 105 yarda numarasıyla inşasına başlanan gemi, Mayıs 1883'te denize indirildi; deniz denemeleri aynı yılın Temmuz ayında tamamlanarak Londra merkezli Castle Mail Packet'a teslim edildi. 1900 yılında yine Londra merkezli Union Castle Line tarafından satın alındı.[1]
Osmanlı dönemi
değiştir1906'da Osmanlı İmparatorluğu tarafından satın alınarak İdare-i Mahsusa emrine verildi. 1908'de muhrip depo gemisi olarak donanmaya katıldı.[1]
Mayıs 1909'da İstanbul'daki Birleşik Krallık donanma görevinin komutanı Amiral Douglas Gamble'ın reform programının bir parçası olan eğitimlerde yer aldı. Birleşik Krallık temsilcileri, tatbikatı Tirimüjgan'dan gözlemledi. Bu eğitimde amiral gemisi Mesudiye, Asar-ı Tevfik ve Mecidiye Büyükada ile Maltepe arasında konumlanmış, Peyk-i Şevket, Berk-i Satvet, Yarhisar ve Samsun ise Prens Adaları arasındaki geçişleri korumaktaydı. Draç, Musul, Kütahya, Alpagot, Hamidiye, Demirhisar ve Sivrihisar torpido botları Sivriada'dan yola çıkarak filoya katıldı ve daha büyük gemilere karşı torpido saldırısı eğitimi yaptı. Tatbikat her ne kadar gerçekçi savaş şartlarında olmasa da Osmanlı donanmasının yirmi yıldan beri yaptığı ilk donanma tatbikatıydı. Tatbikatın sonunda tüm gemiler Sarayburnu açığında bekleyen saltanat yatı Ertuğrul'un önünden geçiş yaptı.[2] 1910'da nakliye gemisi olarak yeniden görevlendirildi.[1]
16 Aralık 1912'de gerçekleşen İmroz Deniz Muharebesi'nde Reşidpaşa ve İntibah ile beraber 3. Tümen'i oluşturdu ve onarım gemisi olarak görev yaptı. Gözcü olarak görev yapan Samsun ve Akhisar'ın semaforlarını ana filoya iletti.[3] 10 Ocak 1913'te Ege'ye yapılan Osmanlı akınında yine haberleşmeye destek oldu.[4] 1914'te mühendislik eğitim gemisi yapıldı.[1]
Mayıs 1915'te Çanakkale'de sabit mühimmat depo gemisi olarak görevlendirildi. Şubat 1919'da İzmir'de depo gemisi yapılan gemi Nisan 1919'da Seyrisefain İdaresi'ne verildi.[1] 14 Mayıs 1919'da İzmir'in işgali esnasında Hızır Reis, Nusret ve motor gambot No.14 ile beraber bir süre Yunanların elinde kaldı. Nusret ile Tirimüjgan birkaç hafta sonra serbest bırakıldı.[5] Sevr Anlaşması'nda geminin silahsızlandırılarak ticaret gemisine dönüştürülmesi yer alıyorudu ancak anlaşma yürürlüğe girmedi.[6]
31 Mart 1920'de İstanbul-Trabzon arasında askerî personel taşırken Kızılırmak ağzında, Bafra Burnu açıklarında karaya oturdu, kurtarılamayarak parçalandı.[1] Batığı 2017 yılında parçalanarak hurda olarak satılmak üzere çıkarılmaya başlandı.[7]
Kaynakça
değiştir- Özel
- ^ a b c d e f g h Langensiepen & Güleryüz, s. 177.
- ^ Langensiepen & Güleryüz, s. 14.
- ^ Langensiepen & Güleryüz, s. 22.
- ^ Langensiepen & Güleryüz, s. 23.
- ^ Langensiepen & Güleryüz, s. 57.
- ^ "Müttefik ve Ortak Devletlerle Türkiye Arasında 10 Ağustos 1920'de Sevres'de İmzalanan Barış Andlaşması" (PDF). s. 53. 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
Madde 183: Aşağıda belirtilerek sayılan Osmanlı silâhlı deniz taşıtlarıyla yardımcı silâhlı gemileri silâhsızlandırılacaklar ve ticaret gemisi işlemi göreceklerdir: Reşit Paşa (eski Port Antonio). Tir-i Müjgân (eski Pembroke Gastle). Giresun (eski Warwick Gastle). Millet (eski Seagull). Akdeniz.
- ^ "'Tirimüjgan Batığı' Çıkarılıyor". Milliyet.com.tr. 18 Temmuz 2017. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.
- Genel
- Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-610-8.