Vikipedi

Piraziz

Giresun'un ilçesi

Piraziz, Giresun ilinin bir ilçesidir.

Piraziz
İlçe
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlGiresun
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamBurak Öz
 • Belediye başkanıMahmut Esat Ayyıldız (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam154 km²
Rakım5 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam14.659
 • Kır
5,778
 • Şehir
8.443
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu28340
İl alan kodu454
İl plaka kodu28

Türkiye'de ve Avrupa'da ilk, Dünya'da ise üçüncü olan denizin üzerine yapılmış Ordu-Giresun Havalimanı 2015 yılında tamamlanmış ve uçuşlar yapılmaya başlanmıştır.

Tarihçe

değiştir

14. yüzyıldan itibaren Piraziz'in de bulunduğu bölge de Türkler'in yerleşmeye başladığı görülmektedir. Yerleşimin Türkleri'in bölgeye gelmesinden önceki dönemine ait tarihi bilgi henüz bulunmamaktadır. Ancak Piraziz ilçe merkezinde, yapılış tarihi bilinmeyen ancak Türkler'in gelişinden önce yapıldığı düşünülen "Bendehor (Mendehorya) Kalesi" bulunmaktadır.

Yerleşimin kuruluşu hakkında çeşitli söylentiler bulunmaktadır. Bir söylentiye göre Şeyh İdris, 40 müridi ve aileleri ile birlikte 1386 yılında Buhara'dan yola çıkmış, Anadolu ve sonrasında Bursa'ya gelerek II. Murad ile görüşmüş ve İslam'ı yaymak üzere yanındakilerle Karadeniz'e giderek o zamanlar yerleşimin olmadığı Piraziz ve çevresine yerleşmiştir. Kendisi Şeyhli köyüne, müridlerinden Molla Hasan'ı Hasanşeyh köyüne, Pir Aziz'i Nefs-i Piraziz köyüne, Molla Musa' yı da Şeyh Musa adlı köye gönderilmiştir. Nefs-i Piraziz köyünün kurucusu Molla Pir Aziz' den merkez ilçe adını almıştır.[3] Tarihi gerçekliği şüpheli bu iddianın yanı sıra Osmanlı döneminde İbrahim oğlu Pir Aziz adındaki bir beyin Nefs-i Piraziz köyünden bölgeyi yönettiği ve bu nedenle bölgeye Piraziz adının verildiği görüşü de bulunmaktadır.[4]

Osmanlı egemenliğindeki ilk tahrir kayıtı 1455 yılına aittir. Bu kayıtlarda Piraziz, Karahisar-ı Şarki (Şebinkarahisar) sancağına bağlı Pazarsuyu kazasının bir nahiyesi olarak görülmektedir. Piraziz, 19. yüzyıl kayıtlarında nahiye statüsünü sürdürmektedir. 1903/1904 yılı salnamesine göre Piraziz nahiyesinde çocuklar hariç; 262 Ermeni, 2060 Rum ve 8953 Müslüman olmak üzere toplam 11295 kişi yaşamaktaydı.[5]

Bölgenin merkezi zamanla Şıhlı-Piraziz-Erenköy arasında değişmiş olup, 1869 yılında hafta pazarının kuruluşuyla nahiye merkezi günümüzdeki yerine taşınmıştır. 1869 tarihli resmi bir kararla Cuma günü "Abdal İskele Pazarı" kurulmuştur. Belediye teşkilatı kurulan nahiyesinin 1892 yılındaki ilk belediye reisi Abdullah Bey'dir. 1934 yılında bucak olarak Bulancak' a bağlandı. 16 Ağustos 1988 yılında ilçe statüsü kazanmıştır.[4]

Nüfus

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
1990[6] 17.643 7.685 9.958
2000[7] 17.901 9.416 8.485
2007[8] 14.832 7.640 7.192
2008[9] 14.834 7.483 7.351
2009[10] 14.041 7.124 6.917
2010[11] 13.440 6.886 6.554
2011[12] 13.439 6.894 6.545
2012[13] 13.502 6.766 6.736
2013[14] 13.587 7.114 6.473
2014[15] 13.292 7.398 5.894
2015[16] 12.775 7.462 5.313
2016[16] 13.011 7.787 5.224
2017[16] 13.251 8.042 5.209
2018[16] 14.659 8.324 6.335
2019[16] 14.310 8.381 5.929
2020[16] 14.221 8.443 5.778

Coğrafya

değiştir

Doğu Karadeniz kıyı şeridinde, Ordu ile Giresun il sınırında kurulu olan, Piraziz'in toplam yüzölçümü 130 km² dir. Doğusu Bulancak ilçesi, Batısı Ordu ili ve kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir.

Yeryüzü şekilleri olarak derin vadiler ve dik kıyılar çok geniş yer kaplar. Yüksek kesimlerindeki bir kısım yayla düzlükleri hariç düzlük arazi azdır. Bölgedeki başlıca önemli dereler, Domuzderesi, Piraziz Deresi, Kelekderesi, Çayırağzı Deresi'dir. Önemli tepeleri arasında, Boztepe, Veli tepesi, Evliya tepesi, Kafa tepesi, Ümitdolu tepesi, Kaleyeri tepesi, Hasandede Tepesi, Göynük tepesi, Danalık tepesi Dıfrıl tepesi, Acut tepesi sayılabilir.

Bitki örtüsü olarak 600 m. yüksekliğe kadar fındık, kızılağaç, kavak, kayın, karaağaç, kestane, kiraz, gürgen ve ceviz ağaçları bulunur. Eğrelti otu (Aşk Merdiveni), ısırgan, yonca, asma, orman gülü ve benzeri bitki türleri de yaygındır.

İlçede ekilip dikilebilir alanların çoğunda fındık, bir kısmında çay yetiştirilmektedir. Diğer kısımların çoğunluğu orman ve çayır ve mera alanı bulunur.

İklim tipik Karadeniz ikliminin bütün özelliklerini taşımaktadır. Her mevsim yeterince yağış almaktadır. Yüksek kesimlerinde kış mevsiminde biraz daha fazla kar yağışı olur.

Bölgede bulunan bir belediye, 19 köy ve ilçe merkezinde bulunan 9 mahallenin, 1997'yılı nüfus sayımı sonucuna göre, toplam nüfus 15.167 olup, ilçe merkezinin nüfusu 7.357'dir. İlçede bulunan köylerden ilçe merkezine ve diğer şehirlere çok fazla göç yaşanmış olup, halen devam etmektedir. Bu göç olayından dolayı ilçenin nüfusu sürekli azalmakta.

Ekonomi

değiştir

İlçenin dışarı ile bağlantıları kara yolu ile olup, Ordu - Giresun 010 nolu Devlet karayolu ulaşımda kullanılmaktadır. İlçe Karadeniz kıyısında olmasına rağmen liman olmaması dolayısı ile deniz yolu kullanılmamaktadır. İlçenin tüm köylerinde yol olup bu yolların tamamı stabilize ve ham yoldur. Son yıllarda betonlaşma çalışmaları sürdürülmektedir.

Ekonomik yapı çoğunlukla fındık tarımına, hayvancılığa, balıkçılık, arıcılık ve ormancılığa dayanır. Fındığın yanı sıra, halk kendi ihtiyacını karşılamak amacıyla mısır, sebze, meyve ve çay tarımı da yapmaktadır.

Deniz balıkçılığı yanında son yıllarda alabalık yetiştiriciliği de büyük gelişme göstermiştir. Ayrıca arıcılık son yıllarda önemli bir gelişme göstermiştir.

İlçede 4 adet fındık kırma fabrikası mevcuttur. Bunun yanı sıra Fiskobirlik'in çeşitli fındık kırma değirmenler bulunmaktadır. İlçe merkezinde turistlik amaçlı iki otel vardır. Avize atölyeleri ve ilçeye canlılık kazandıran özel ihracat şirketleri bulunmaktadır.

Turizm

değiştir

Doğa turizmi yönünden büyük bir potansiyele sahip olan ilçede güzel kumsal sahiller bulunmasına rağmen, ilçede turizm çok gelişmemiş olup ekonomiye bir katkısı yoktur. Daha çok iç turizm hakimdir. Yayla turizminin dışında turizm amaçlı herhangi bir faaliyet yaygın değildir.

Önemli tarihi ve doğal eserleri bakımından; Bey Konağı, Ayıkaşı Mahallesinde bulunan Bendehor Kalesi, Pir-Aziz türbesi, Şeyh İdris takkesi, Kozlar Kalesi, Gökçeali Köyünde Şeyh İdris'e ait 2 adet türbe, Akçay Köyünde Hasandede Mezarı sayılabilir.

Yaylacılık

değiştir

İlçede yaylacılık çok gelişmiştir. Eskiden bölge halkı hayvan otlatmak için yaylaya göç etmekte iken son yıllarda, temiz dağ havası alarak dinlenmek ve çeşitli yayla şenliklerine katılarak eğlenmek için yaylaya çıkmaktadır.

Önceden yaylaya yürüyerek gidilirken; ulaşımın sağlanması ile otomobiller ile bu yaylalara üç-dört saatte gidilip gelinmektedir. Yöre halkının çıktığı yaylalarda Haziran, Temmuz aylarında çeşitli şenlikler düzenlenmektedir.

Örf ve Adetler

değiştir

İlçe örf ve adet bakımından Giresun ve Ordu yöresine benzerlik göstermektedir.Oğuz/Türkmen/Çepni gelenekleri devam etmektedir. Geleneksel giysiler halk tarafından özel günlerde giyilmektedir. Eski geleneklere göre yaylacılık ve yayla şenlikleri sürdürülmektedir. Adını Hacı Bektaş Veli'den alan Bektaş yaylası ilçe halkı tarafından da kullanılan en önemli yayladır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "5/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  3. ^ ""Karadeniz'de İlk Dönem Türk Zâviyelerine Bir Örnek: Gökçeali Yatırı ve Şeyh İdris Zâviyesi" Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı:31, 2004". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016. 
  4. ^ a b ""Tarihi Bilgiler" Piraziz Belediyesi". 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016. 
  5. ^ ""SALNAMELERDE GİRESUN'UN SOSYAL VE DİNİ YAPISI 1869-1905" Dergi Karadeniz, Yıl:3, Sayı:12". 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016. 
  6. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  14. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  15. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  16. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Piraziz Nüfusu - Giresun". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Giresun Piraziz Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Piraziz&oldid=33382280" sayfasından alınmıştır