33. Türkiye Hükûmeti
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
33. Türkiye Hükûmeti veya I. Erim Hükûmeti, 26 Mart 1971 - 11 Aralık 1971 tarihleri arasında görev yaptı.[1]
I. Erim Hükûmeti | |
|---|---|
 Türkiye hükûmeti | |
.jpg) | |
| Kuruluş tarihi | 26 Mart 1971 |
| Fesih tarihi | 11 Aralık 1971 |
| Kişiler ve kuruluşlar | |
| Devlet başkanı | Cevdet Sunay |
| Hükümet başkanı | Nihat Erim |
| Bakan sayısı | 23 |
| Üye partiler | |
| Meclisteki durumu | Koalisyon hükûmeti 321 / 450 |
| Ana muhalefet partisi | Demokratik Parti |
| Ana muhalefet lideri | Ferruh Bozbeyli |
| Tarihçe | |
| Seçim | 1969 Türkiye genel seçimleri |
| Yasama dönemi | 14. dönem |
| Öncül | 32. Türkiye Hükûmeti |
| Ardıl | 34. Türkiye Hükûmeti |
Ordu, 12 Mart 1971'de bir muhtıra verdi. Parlamento feshedilmedi, partiler kapatılmadı, Anayasa askıya alınmadı. Ama koşullar çok değişmişti. Askerler bir teknokrat hükûmeti istiyorlardı. Eğer böyle bir tarafsız başbakan Meclis içinden çıkar da güvenoyu alırsa, sorun kalmazdı. Bunun için tarafsız bir milletvekili aranmaya başlandı. CHP Kocaeli milletvekili Nihat Erim ismi üzerinde anlaşıldı. 26 Mart günü CHP'den istifa etti. Böylece artık bağımsız başbakan olan Erim partiler üstü reform hükûmetini kurdu.
Hükûmetin yapısı
değiştirAdalet Partisi 5, Cumhuriyet Halk Partisi 3 ve Millî Güven Partisi 1 bakan verdi. Bu arada hükûmette yer almaları için Dünya Bankası'nda çalışan eski plancılardan Atilla Karaosmanoğlu ile NATO Genel Sekreterinin Birinci Yardımcısı Osman Olcay yurda çağrıldı. Bu hükûmetin üzerinde en çok konuşulan üyesi olan genç Atilla Karaosmanoğlu, yurda gelir gelmez Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak kabinedeki yerini aldı. En önemli görevlerden birini, yani ekonomiyi düzeltme işini üstlendi.
Hükûmetin 27 üyesinden 15'i parlamento dışındandı. Türkiye'nin ilk kadın bakanı Prof. Dr. Türkan Akyol'da bunların içindeydi. Kültür Bakanlığı bu hükûmet döneminde kuruldu ve başına Talat Halman getirildi. Dönemin CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit, 12 Mart'ın ince ayar bir askeri darbe olduğunu, Erim hükûmetine yardım etmenin askeri darbeye destek anlamına geldiğini açıkladı. Bu pürüze rağmen hükûmet Meclis'ten güvenoyu aldı. Hükûmet, Ya reform yaparız ya gideriz diyerek büyük iddialarla yola çıktı.
11'lerin isyanı
değiştirYeni hükûmet, ilk günden itibaren özellikle parlamento içinden müthiş bir dirençle karşılaştı. Sırada bekleyen eğitim, toprak, enerji, mali, idari ve hukuk reformları tek tek tökezlemeye başladı. Zamanında Kemal Derviş'in başına gelenlerin benzeri Atilla Karaosmanoğlu'nun da başına geldi. Özellikle Maliye Bakanı'nın direnciyle karşılaşan Atilla Karaosmanoğlu, mali reform yapamadı. Hükûmet meclis içindeki kıskaca daha fazla dayanamadı ve Nihat Erim, 26 Ekim 1971'de istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay istifayı kabul etmedi, hükûmet ikna edildi ve yola devam kararı alındı.
Anayasal teknokrat hükûmeti 3 Aralık 1971'e, yani 11'ler olayına kadar yönetimde kaldı. Aralarında Türkan Akyol, Atilla Karaosmanoğlu, Mehmet Özgüneş, Selahattin Babüroğlu, Osman Olcay'ın da yer aldığı 11 bakanın istifa gerekçesini Atilla Sav açıkladı: "Yurdumuzun muhtaç olduğu kalkınma hamlesini ve reformları Atatürkçü bir görüşle gerçekleştirmek amacıyla kurulan hükûmette görev almıştık. Bu amaçları gerçekleştirme olanağı kalmadığı inancıyla görevlerimizden çekiliyoruz."
Hükûmetin karnesi
değiştirI. Erim hükûmeti 3 Aralık'ta görevden ayrıldığında enflasyon felaket bir durumdaydı. İşbaşına geldiklerinde yüzde 11'de seyreden enflasyon oranı dokuz ay içinde yüzde 23.3'e fırladı. Ardından II. Erim hükûmeti kuruldu ve iktidarda altı ay kaldı. İstifa ettiğinde ekonomik tablo altüst olmuştu.
Kabine
değiştir| Görev[2][3][4] | İsim | Siyasi Parti | |
|---|---|---|---|
| Başbakan | Nihat Erim | Bağımsız | |
| Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı | Sadi Koçaş | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| Atilla Karaosmanoğlu 26 Mart 1971 - 3 Aralık 1971 |
Bağımsız | ||
| Ali Mesut Erez 3 Aralık 1971 - 11 Aralık 1971 | |||
| Devlet Bakanı | Mehmet Özgüneş | ||
| Doğan Kitaplı | Adalet Partisi | ||
| Gençlik ve Spor Bakanı | Sezai Ergun | ||
| Gümrük ve Tekel Bakanı | Haydar Özalp | ||
| Adalet Bakanı | İsmail Hakkı Arar | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| Millî Savunma Bakanı | Ferit Melen | Millî Güven Partisi | |
| İçişleri Bakanı | Hamdi Ömeroğlu | Bağımsız | |
| Dışişleri Bakanı | Osman Olcay | ||
| Dış Ekonomik İlişkiler Bakanı | İsmail Hamit Özer Derbil | ||
| Maliye Bakanı | Sait Naci Ergin | ||
| Millî Eğitim Bakanı | Şinasi Orel | ||
| İmar ve İskan Bakanı | Selahattin Babüroğlu | ||
| Bayındırlık Bakanı | Cahit Karakaş 26 Mart 1971 - 10 Kasım 1971 |
Adalet Partisi | |
| Mukadder Öztekin 10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı | Türkan Akyol | Bağımsız | |
| Ulaştırma Bakanı | Haluk Arık 26 Mart 1971 - 29 Eylül 1971 | ||
| Selahattin Babüroğlu 13 Ekim 1971 - 27 Ekim 1971 | |||
| Cahit Karakaş 10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971 |
Adalet Partisi | ||
| Tarım Bakanı | Orhan Dikmen | Bağımsız | |
| Köyişleri Bakanı | Cevdet Aykan | ||
| Çalışma Bakanı | Atilla Sav | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| Sanayi Bakanı | Ayhan Çilingiroğlu | Bağımsız | |
| Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı | Atilla Sav | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| Nezih Devres | |||
| İhsan Topaloğlu | |||
| Kültür Bakanı | Talat Halman | Bağımsız | |
| Turizm ve Tanıtma Bakanı | Erol Yılmaz Akçal | Adalet Partisi | |
| Orman Bakanı | Selahattin İnal | Bağımsız | |
Kaynakça
değiştir- ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ Official page of prime minister 15 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Official page of the parliament". 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
- ^ Türkiye'nin 75 Yılı, Tempo Yayıncılık, Istanbul, 1998