1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylaması

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylamasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir.

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
6 Eylül 1987
1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasi yasaklar kaldırılmalı mı?
Sonuçlar
Seçim
Oy %
Evet 11.711.461 %&0000000000000050.16000050,16
Hayır 11.636.395 %&0000000000000049.84000049,84
Geçerli oy 23.347.856 %&0000000000000095.54000095,54
Geçersiz veya boş oy 1.088.965 %&0000000000000004.4600004,46
Toplam oy 24.436.821 %100,00
Kayıtlı seçmen/katılım 26.095.630 %&0000000000000093.64000093,64
İllere göre sonuçlar

1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda 6 Eylül 1987'de düzenlendi. Seçmen kütüklerinin belirlenmesi amacıyla 12 Temmuz 1987'de tüm yurtta sokağa çıkma yasağı uygulandı.

Kampanya pozisyonları

değiştir

Referandumda "evet" diyenler mavi rengi, "hayır" diyenler ise turuncu rengi sembol olarak kullandılar. Yasaklı liderlere yakın siyasi partiler, söz konusu referandumda yasakların kaldırılması için yasaklı dört lider tarafından yürütülen 'Mavi Renkli Evet' kampanyasına katıldı. Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Çalışma Partisi, Refah Partisi "evet" oyu verilmesini destekledi. Ayrıca Sosyaldemokrat Halkçı Parti, herhangi bir yasaklı liderin kontrolü altında olmamasına rağmen, 6 Eylül'de 'evet' oyu verilmesi çağrısında bulundu, özellikle lideri Erdal İnönü bu amaçla ülke çapında mitingler düzenledi.[1]

Siyasi partiler

değiştir
Seçim Parti Lider Siyasi pozisyon Ref
Evet SHP Sosyaldemokrat Halkçı Parti Erdal İnönü Merkez sol [1]
MÇP Milliyetçi Çalışma Partisi Ali Koç Aşırı sağ [1]
DYP Doğru Yol Partisi Hüsamettin Cindoruk Merkez sağ [1]
DSP Demokratik Sol Parti Rahşan Ecevit Merkez sol [1]
RP Refah Partisi Ahmet Tekdal Aşırı sağ [1]
Hayır ANAP Anavatan Partisi Turgut Özal Merkez sağ [2]

Sonuçlar

değiştir

Yüksek Seçim Kurulu, halk oylaması sonuçlarını 12 Eylül 1987'de açıkladı. Halk oylamasına 24.436.821 seçmen katıldı. Geçerli 23.347.856 oydan 11.711.461'i "evet" (% 50.16), 11.636.395'i "hayır" (% 49.84) çıktı. Böylece, geçici 4. madde yürürlükten kalktı. Bu referandumda Evet oyları ile Hayır oyları arasında sadece 75.066 oy çıkmıştır.[2] Sonuçların açıklanmasından önce dönemin Başbakanı Turgut Özal erken genel seçim kararı almış ve aynı yıl 29 Kasım'da 1987 Türkiye genel seçimleri yapılmıştır.

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Evet ya da hayır Oylar Yüzde
  Evet 11,711,461 %50.16
Hayır 11,636,395 %49.84
Geçerli oy 23,347,856 %95.54
Geçersiz veya boş oy 1,088,965 %4.45
Toplam oy 24,436,821 %100.00
Seçmen katılımı %95.03
Seçmen sayısı 25,712,760
Kaynak: ysk.gov.tr
İl Sandık sayısı Kayıtlı seçmen Katılım Geçerli oy Geçersiz oy Evet Evet (%) Hayır Hayır (%) Katılım (%)
Adana 2.719 837.827 775.512 739.702 35.810 408.229 55,19 331.473 44,81 92,56
Adıyaman 709 166.889 156.721 150.697 6.024 71.350 47,35 79.347 52,65 93,91
Afyonkarahisar 1.250 328.881 314.318 298.205 16.113 141.337 47,40 156.868 52,60 95,57
Ağrı 736 142.673 131.835 126.666 5.169 59.912 47,30 66.754 52,70 92,40
Amasya 752 186.845 179.582 170.847 8.735 80.156 46,92 90.691 53,08 96,11
Ankara 6.075 1.769.180 1.607.914 1.530.432 77.482 752.674 49,18 777.758 50,82 90,88
Antalya 1.821 498.131 469.838 447.012 22.826 242.971 54,35 204.041 45,65 94,32
Artvin 526 122.351 115.426 110.878 4.548 65.751 59,30 45.127 40,70 94,34
Aydın 1.588 432.370 416.803 398.139 18.664 197.141 49,52 200.998 50,48 96,40
Balıkesir 2.115 579.393 559.685 537.372 22.313 261.980 48,75 275.392 51,25 96,60
Bilecik 425 95.800 93.006 88.750 4.256 41.945 47,26 46.805 52,74 97,08
Bingöl 500 82.819 78.913 74.379 4.534 35.805 48,14 38.574 51,86 95,28
Bitlis 467 88.847 84.662 81.018 3.644 30.294 37,39 50.724 62,61 95,29
Bolu 1.186 284.766 274.182 263.245 10.937 106.834 40,58 156.411 59,42 96,28
Burdur 562 142.773 138.695 132.875 5.820 59.186 44,54 73.689 55,46 97,14
Bursa 2.935 819.828 784.919 753.349 31.570 367.631 48,80 385.718 51,20 95,74
Çanakkale 1.064 262.097 253.462 244.593 8.869 115.780 47,34 128.813 52,66 96,71
Çankırı 646 125.654 121.201 115.221 5.980 44.947 39,01 70.274 60,99 96,46
Çorum 1.327 302.067 290.845 279.519 11.326 121.225 43,37 158.294 56,63 96,28
Denizli 1.311 377.256 364.747 347.988 16.759 177.861 51,11 170.127 48,89 96,68
Diyarbakır 1.410 330.519 300.345 283.976 16.369 170.160 59,92 113.816 40,08 90,87
Edirne 819 228.564 220.971 212.077 8.894 132.879 62,66 79.198 37,34 96,68
Elazığ 1.030 216.995 204.856 194.541 10.315 108.912 55,98 85.629 44,02 94,41
Erzincan 810 130.288 121.441 117.375 4.066 47.886 40,80 69.489 59,20 93,21
Erzurum 1.701 359.989 336.946 323.361 13.585 121.340 37,52 202.021 62,48 93,60
Eskişehir 1.373 358.532 342.286 325.804 16.482 157.057 48,21 168.747 51,79 95,47
Gaziantep 1.759 430.250 401.120 383.228 17.892 223.239 58,25 159.989 41,75 93,23
Giresun 970 236.340 223.810 215.425 8.385 90.960 42,22 124.465 57,78 94,70
Gümüşhane 664 119.974 110.791 106.504 4.287 35.145 33,00 71.359 67,00 92,35
Hakkari 291 60.584 57.563 55.486 2.077 35.152 63,35 20.334 36,65 95,01
Hatay 1.541 456.720 432.591 414.354 18.237 235.680 56,88 178.674 43,12 94,72
İstanbul 11.000 3.486.194 3.070.158 2.919.399 150.759 1.458.789 49,97 1.460.610 50,03 88,07
İzmir 4.737 1.402.841 1.309.352 1.252.693 56.659 729.255 58,21 523.438 41,79 93,34
Isparta 717 194.347 188.777 180.078 8.699 128.188 71,18 51.890 28,82 97,13
Mersin 1.788 529.511 497.744 472.525 25.219 254.219 53,80 218.306 46,20 94,00
Kars 1.216 283.720 264.740 254.334 10.406 130.254 51,21 124.080 48,79 93,31
Kastamonu 1.386 250.168 239.692 229.148 10.544 108.040 47,15 121.108 52,85 95,81
Kayseri 1.598 424.614 402.627 385.408 17.219 139.986 36,32 245.422 63,68 94,82
Kırklareli 629 175.056 168.890 162.511 6.379 95.889 59,00 66.622 41,00 96,48
Kırşehir 495 113.329 106.108 101.132 4.976 42.840 42,36 58.292 57,64 93,63
Kocaeli 1.554 428.571 397.938 380.819 17119 229.164 60,18 151.655 39,82 92,85
Konya 3.241 850.493 816.194 773.880 42.314 313.557 40,52 460.323 59,48 95,97
Kütahya 1.195 303.705 295.127 281.006 14.121 131.271 46,71 149.735 53,29 97,18
Malatya 1.225 298.094 275.323 265.867 9.456 76.229 28,67 189.638 71,33 92,36
Manisa 2.293 601.818 586.128 562.689 23.439 307.705 54,68 254.984 45,32 97,39
Kahramanmaraş 1.245 329.828 310.374 297.419 12.955 151.254 50,86 146.165 49,14 94,10
Mardin 1.149 230.390 213.362 204.069 9.293 136.886 67,08 67.183 32,92 92,61
Muğla 1.084 299.245 287.268 274.323 12.945 151.229 55,13 123.094 44,87 96,00
Muş 544 113.093 105.465 100.120 5.345 38.144 38,10 61.976 61,90 93,26
Nevşehir 499 141.402 134.258 127.663 6.595 59.868 46,90 67.795 53,10 94,95
Niğde 934 250.378 238.646 227.618 11.028 110.294 48,46 117.324 51,54 95,31
Ordu 1.401 352.845 328.725 314.878 13.847 136.261 43,27 178.617 56,73 93,16
Rize 751 191.029 178.082 171.890 6.192 102.505 59,63 69.385 40,37 93,22
Sakarya 1.349 338.621 323.721 309.061 14.660 148.856 48,16 160.205 51,84 95,60
Samsun 2.060 571.219 538.377 517.057 21.320 271.040 52,42 246.017 47,58 94,25
Siirt 859 174.748 163.007 155.520 7.487 93.842 60,34 61.678 39,66 93,28
Sinop 674 142.034 135.629 129.734 5.895 70.318 54,20 59.416 45,80 95,49
Sivas 1.906 346.219 327.950 313.896 14.054 122.045 38,88 191.851 61,12 94,72
Tekirdağ 841 239.963 229.941 220.076 9.865 128.471 58,38 91.605 41,62 95,82
Tokat 1.332 329.180 313.811 301.002 12.809 133.660 44,41 167.342 55,59 95,33
Trabzon 1.370 372.522 345.314 332.273 13.041 159.642 48,05 172.631 51,95 92,70
Tunceli 488 63.374 58.946 57.327 1.619 45.130 78,72 12.197 21,28 93,01
Şanlıurfa 1.323 296.554 275.441 263.547 11.894 130.125 49,37 133.422 50,63 92,88
Uşak 599 152.932 146.547 140.378 6.169 63.772 45,43 76.606 54,57 95,82
Van 887 192.618 181.320 172.637 8.683 78.407 45,42 94.230 54,58 94,13
Yozgat 1057 241.388 231.441 223.127 8.314 74.238 33,27 148.889 66,73 95,88
Zonguldak 1.981 554.660 531.687 504.826 26.861 312.625 61,93 192.201 38,07 95,86
Gümrük toplam 45 253.725 253.725 244.908 8.817 106.044 43,30 138.864 56,70 100,00
   
Referandum sonuçlarını il bazında gösteren harita
  Evet
  Hayır
Referandum sonuçlarını ilçe bazında gösteren harita
  Evet
  Hayır

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e f Çelebi, Onur (May 2021). "Siyasi Üslup Meselesi Bağlamında Renklerin Savaşı (6 Eylül 1987 Referandumu)". Tarihçi. 1 (2): 54-78. 
  2. ^ a b Kalafat, Haluk (2 Şubat 2017). "1987 Referandumu: Özal 75 Bin Oyla Kaybetti". Bianet. 8 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2023.