Vikipedi

Moringa oleifera

Moringa oleifera, "Shojne" olarak Bengalce'de, "Munagakaya" olarak Telugu dilinde, "Shevaga" in Marathi dilinde, "Moringa" olarak Tamil dilinde vs. çeşitli dillerde adlandırılır.[1] Moringa cinsinin en çok yetiştirilen ve bilinen türüdür. Mucize ağaç olarak da adlandırılır, bu bitkinin bu adla adlandırılmasının sebebi ise hemen hemen her parçasının ayrı bir değerinin olmasıdır. Zira tohumundan köküne, sapına kadar bitkinin her parçasından yararlanılmaktadır.

Moringa oleifera
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots (İki çenekliler)
Klad Core eudicots
Klad Rosids
Klad Eurosids II
Takım: Brassicales
Familya: Moringaceae
Cins: Moringa
Tür: M. oleifera
İkili adlandırma
Moringa oleifera
Lam., 1785

Dağılımı

değiştir

Anavatanı olan Himalayalar eteklerindeki Kuzey Hindistan bölgeleridir. Ancak sonrasında dünyanın pek çok bölgesine kültür türleri gönderilerek yetiştirilmeye başlanmıştır. Şu sıralar Endonezya, Sri Lanka, Malezya,Filipinler, Meksika, Güney Amerika, Orta Amerika'da da yetiştirilmektedir. Afrika'da dahası Orta Doğu'da yetiştirildiği bilinmektedir. Yarı kurak, tropik ve tropik altı iklimlerde yetişebilen bir türdür. Soğuğa dayanıklılık haritasında USDA 9-10 olarak belirtilen bölgelerde de yetiştirilebilmektedir ancak bu tür yerlerde normal olarak ağaç -1 ile -9 santigrat derece civarındaki sıcaklıklarda yapraklarını dökerek, gövdesini kurutarak ölür bununla birlikte kendisi derine kök yaptığı için bir sonraki bahar ayında tekrar yeniden kökten filizlenip, yeniden gövde ve dallarını, yapraklarını, çiçeklerini oluşturabilmektedir. Toprak tercihi de bulunmamaktadır, genel olarak kuru kumlu topraklarda iyi yetişebilmektedir ancak en fakir topraklarda dahi yetişme kabiliyeti de bulunmaktadır. Kuraklığa da dayanıklı bir ağaçtır. Ağaç çok hızlı büyüme kabiliyetine sahiptir, ilk yıl 4 metre büyüyebilir eğer herhangi bir don vs. etkenle karşılaşmazsa sıcak iklimlerde ağacın 6-15 metre arası bir uzunluğa erişebildiği görülmüştür. Ancak kökü derine yaptığı için dar saksılarda yetişebilen bir ağaç olmayıp daha çok bahçelerde ve çok büyük saksılarda yetişebilme kabiliyetine sahiptir.[2]

Yararlanma

değiştir

Tohumları Malezya'da fıstık olarak yenilir. Kalınlaşmış kökleri yaban turpu gibi yenilebilmektedir. Aşırı derecede besleyici olan yaprakları yeşillik olarak, salatalarda, sebze yemeklerinde yenilebilir. Zira yaprakları aynı ağırlıktaki portakalın 7 misli C vitamini, sütün 4 misli kalsiyum, havucun 4 misli A vitamini, sütün iki misli protein ve muzun 3 misli potasyum içerir.[3] Bununla birlikte ağaç kalsiyum oksalat olarak yapraklarında kalsiyumu depolamakla bu türden kalsiyum depolama vücuda biraz yabancıdır, bununla birlikte şu ana kadar bir zararlı etkisi de tespit edilememiştir.[4][5][6][7] Ancak böbrek taşı sorunu olanların oksalat sebebiyle bu bitkiyi dikkatli şekilde tüketmeleri veyahut beraberinde oksalatı engelleyici gıdalar almaları gerekmektedir. Yaprakları kurutulup toz haline getirilerek de tüketilebilir. Bu durumda bir çorba kaşığı toz 1-3 yaş arası çocukların kalsiyum ihtiyacının %40'ını, protein ihtiyacının %14'ünü, demir ihtiyacının %23ünü, A vitamini ihtiyacının büyük kısmını karşılar. 6 çorba kaşığı toz ise hamilelik ve emzirme süresince bir kadının ihtiyaç duyduğu demir ve kalsiyum ihtiyacının çoğunu karşılar.[6][8] Ayrıca Filipinler'de, yaprakları çorba vs. yemek yapımında ve gıda endüstrisinde kullanılmaktadır.[9] Yine yaprakları toz haline getirilip temizlik ve dezenfekte etmek içinde kullanılabilir. Tohumları %38-40 oranında kurumayan Ben Yağı içerir; bu yağ resim, güzel sanatlarda boya içeriği olarak kullanıldığı gibi saat gibi hassas makinelerin yağlanmasında kullanılır. Bu yağ temiz, tatlı ve kokusuz olduğu için parfüm ve saç bakım ürünlerinde de kullanılır. Ağacı kereste olarak kullanılabildiği gibi; bahçelere çit olarak da kullanılabilir. Yağının çıkarılması sonrası kalan tohum posası ve tohumları anti bakteriyel özelliği sayesinde su dezenfektasyonu için belli miktarları aşmamak kaydıyla kullanılabilir.[10][11]

 
Sonjna (Moringa oleifera) yaprağı Kalküta, Batı Bengal, Hindistan.

Buna ilaveten bitki gövdesi çeşitli ülkelerde kök boya olarak kullanılmaktadır. Yine Hindistan ve Sri Lanka'da yerel halk afrodizyak olarak kadın ve erkekler için tohumlarını ilaç gibi kullanmaktadır. Ayrıca açlıkla mücadele için tavsiye edilen ve kullanılan ağaçlardan biridir.[12]

[13][14]

 
Sonjna (Moringa oleifera) çiçekleri ve yaprağı Kalküta, Batı Bengal, Hindistan.

Galeri

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Umberto Quattrocchi (2000). CRC world dictionary of plant names: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology, Volume 3. CRC Press. s. 1731. ISBN 084932677X. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2011. 
  2. ^ National Research Council (27 Ekim 2006). "Moringa". Lost Crops of Africa: Volume II: Vegetables. Lost Crops of Africa. 2. National Academies Press. ISBN 978-0-309-10333-6. 7 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2008. 
  3. ^ "Trees are 'crucial famine food'". BBC News. 4 Ağustos 2009. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010. 
  4. ^ Olson, M. E., and S. Carlquist. 2001. "Stem and root anatomical correlations with life form diversity, ecology, and systematics in Moringa (Moringaceae) 1 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Botanical Journal of the Linnean Society 135(4): 315-348
  5. ^ Fuglie, L.J. (1999, 2000)
  6. ^ a b Jed W. Fahey (2005)
  7. ^ Lockett et al. (2000)
  8. ^ Michael Lea (2010). "Bioremediation of Turbid Surface Water Using Seed Extract fromMoringa oleiferaLam. (Drumstick) Tree". doi:10.1002/9780471729259.mc01g02s16. 
  9. ^ Food and Agriculture Organization of the United Nations, Country Pasture/Forage Resource Profiles: Philippines 16 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ Chopra et. al., Indian J. med. Res. 1932-33, 20, 533; Ghosh et. al., ibid., 1934-35, 22, 785; Chakravarti, Bull. Calcutta Sch. trop. Med., 1957, 5, 123; Chatterjee & Maitra, Sci. & Cult., 1951-52, 17, 43
  11. ^ D.W. Nellis. 1997. Poisonous plants and animals of Florida and the Caribbean. Pineapple Press Inc, pg 217.
  12. ^ Food and Agriculture Organization of the United Nations, The Vegetable Sector in Thailand 1 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1999
  13. ^ "Inquirer.net, Legarda pushes for malunggay, her beauty soup". 17 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2011. 
  14. ^ "AHN, Philippine Lawmaker Urges Agriculture Department To Propagate Highly Potent Malunggay Vegetable". 17 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2011. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Moringa_oleifera&oldid=33053531" sayfasından alınmıştır