Kadınların oy hakkının zaman çizelgesi

Kadınlara oy hakkı dünyanın farklı ülkelerinde farklı zamanlarda tanınmış olan haktır. Birçok ülkede kadınlara oy hakkı, genel oy hakkından önce tanındığından belirli sınıf veya ırka mensup erkekler ve kadınlar halen oy kullanamamaktadır. Bazı ülkeler her iki cinsiyete de aynı zamanda oy hakkı tanımıştır.

1908 yılında dünya genelinde kadınların oy hakkı.

Oy hakkı yürüyüşü, New York, 6 Mayıs 1912.

Bu listede kadınlara oy hakkının hangi ülkede kaç yılında tanındığı yer almaktadır. Bazı ülkeler yıllar içinde hakkın kapsamını genişletmesi nedeniyle listede birden fazla yer almaktadır.

1907 yılına kadar devlet statüsüne sahip olmasa da Yeni Zelanda, 1893 yılında parlamento seçimlerinde kadınlara oy hakkı tanıyarak bu alanda ilk kendi kendini yöneten koloni olmuştur. 1894 yılında ise Güney Avustralya kolonisi kadınlara parlamento seçimlerinde hem seçme hem de seçilme hakkı tanımıştır. İsveç'te kadınlara oy hakkı bazı sınırlamalara sahip olsa da 1718 ila 1772 yılları arasındaki özgürlük çağında tanınmıştır.

Avrupa'da kadınlara oy hakkını en son tanıyan bölge 1991 yılında İsviçre'nin Appenzell Innerrhoden kantonudur. (Kadınlar federal düzeyde 1971 yılından beri, yerel kantonlar düzeyinde ise 1959 ila 1991 yılları arasında oy kullanabiliyordu.)

Suudi Arabistan'da kadınlar ilk kez 2015 yılındaki yerel seçimlerde oy kullanmışlardır.

Diğer kadın hakları için kadınların yasal haklarının zaman çizelgesi (oy hakkı dışında) sayfasına bakabilirsiniz.

18. yüzyıl

1700'ler

1718

• İsveç: Şehir loncalarının vergi ödeyen kadın üyeleri yerel şehir seçimlerinde (1758'e kadar) ve ulusal seçimlerde (1772'ye kadar) oy kullanabiliyordu. 1734 yılından itibaren ise hukuki çoğunluktan mülk sahibi olan ve vergi ödeyen kadınlara yerel seçimlerde oy kullanma hakkı getirildi. (Bu hak kaldırılmamıştır.)

1750'ler

1755

• Korsika: 1769'da Fransız işgali sonrasında kaldırıldı.

1756

• ABD'nin Massachusetts Eyaleti'nin Uxbridge şehrinde Lydia Taft'ın şehir toplantısında oy kullanmasına izin verildi. (1776 yılına kadar İngiltere'ye bağlıydı.)

1770'ler

1776

• New Jersey (Eyalet): 1807 yılında kaldırıldı.

19. yüzyıl

1880'li yıllardan bir kadın seçmenin portresi. Fotoğrafta görülebilen beyaz kamelya ve kısa saç şekli gelişmekte olan kadın haklarına desteğin bir sembolüydü.

1830'lar

1838

• Pitcairn Adaları

1850'ler

• 1853 yılında o dönemki adıyla Yeni Granada Cumhuriyeti'nin (Kolombiya) Velez Bölgesi'nde kadın ve erkeklere genel oy hakkı tanındı. Ancak Yüce Mahkeme bu düzenlemenin kadınlara ilişkin kısmını iptal etti.

1856

• Norfolk Adası

1860s

1861

• Güney Avustralya: Toprak sahibi kadınlar yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu. Genel oy hakkı 1894 yılında tanındı.

1862

• İsveç: Kadınlar ödedikleri vergiye göre yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu. Genel oy hakkı 1919 yılında tanınmıştır ve 1921 seçimlerinde uygulanmaya başlanmıştır.

1863

• Rusya Finlandiya Grandüklüğü (Rusya): Kırsal bölgede vergi ödeyen kadınlar belediye seçimlerinde oy kullanabiliyordu. 1872 yılında şehirde yaşayan kadınlara bu hak tanınmıştır.

1864

Wyoming Eyalet Meclis Binası önünde bulunan Esther Hobart Morris heykeli.

• Avustralya'nın Victoria kolonisi: 1863 tarihli Seçim Kanunu ile kadınlara, kanunda yapılan bir hata ile, seçim hakkı tanındı ve kadınlar bir sonraki yıl seçimlerde oy kullandı. 1865 yılında kanun değiştirilerek kadınların oy hakkı kaldırıldı.
• Bohemya: Vergi ödeyen kadınlar ile öğrenilen meslekleri icra eden kadınların oy hakkı bulunmaktaydı. Ancak oylarını vekil aracılığıyla kullanıyorlardı. 1864 yılında yasama meclisi seçimlerinde kadınlar oy kullanmıştır.

1869

• Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı: Emlak vergisi mükellefi bekar kadınlar yerel seçimlerde Belediye Seçimleri Kanunu (Municipal Franchise Act) gereğince oy kullanabiliyordu. (Genel seçimlerde kısmen oy kullanma hakkı 1918'de, genel oy hakkı ise 1928 yılında tanınmıştır.)
• Amerika Birleşik Devletleri'nin Wyoming Bölgesi: kadınların genel oy hakkı bulunmaktaydı.

1870'ler

1870

• Amerika Birleşik Devletleri'nin Utah Bölgesi: 1887 yılında Edmunds-Tucker Kanunu ile kaldırılmıştır.
• New York Şehri, 10 Mayıs 1872: Eşit Haklar Partisi (Equal Rights Party) Victoria C. Woodhull'ı başkanlık seçimlerinde aday göstermiştir.

1880'ler

1881

• Man Adası: Önce kadın mülk sahiplerine, birkaç yıl sonra ise kadın ev sahiplerine oy hakkı tanınmıştır.

1884

• Kanada'nın Ontario Bölgesi: Dul ya da hiç evlenmemiş kadınlar yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu. Daha sonra ülkenin diğer bölgelerinde de bu hak geçerli olmuştur.

1888

• ABD: Dul ya da hiç evlenmemiş kadınlara oy hakkı tanınması için anayasa değişikliği teklif edilmiştir.

1889

• Franceville bölgesi: Kadınlara genel oy hakkı tanınmıştır.

1890'lar

1893

Kate Sheppard National Memorial, Christchurch, New Zealand

• Yeni Zelanda: Meclis seçimlerinde kadınların oy hakkı bulunmaktaydı. Seçilme hakkı ise 1919 yılında tanınmıştır.
• Cook Adaları: Kadınların genel oy hakkı bulunmaktaydı.
• Colorado (ABD): Çoğunluk oyu ile kadınlara seçme hakkı tanıyan ilk eyalettir.

1894

• Güney Avustralya kolonisi: Tüm kadınlara genel oy hakkı tanıyan ilk kolonidir. (1861 yılında sadece mülk sahibi olan kadınlar yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu.) Kadınlara seçilme hakkı veren ilk yer de Güney Avustralya'dır. (1895 yılında)
• Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı: Yerel Yönetimler Kanunu ile bekar kadınlara yerel seçimlerde oy hakkı getirilmiş ve bazı evli kadınlara da oy hakkı tanınmıştır.

1896

• * Utah (ABD): Eyalet statüsünü yeniden kazandıktan sonra kadınlara oy hakkı tanımıştır.
• * Idaho (ABD)

1899

• Batı Avustralya kolonisi

20. yüzyıl

1900'ler

1901

• Güney Avustralya (Avustralya eyaleti): Avustralya'nın ilk federal seçiminde kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Batı Avustralya (Avustralya eyaleti): Avustralya'nın ilk federal seçiminde kadınlara oy hakkı tanınmıştır.

1902

• Avustralya: Avustralya Anayasası ile Avustralya Parlamentosu aksi şekilde karar almadığı sürece her vatandaşa eyaletlerdeki alt meclislerin seçiminde oy kullanma hakkı getirildi. Güney ve Batı Avustralya'da yaşayan kadınlar 1901 seçimlerinden beri oy kullanma hakkına sahiplerdi. Birinci Parlamento döneminde, Aborijin olmayan kadınlara ülke çapında genel oy hakkı tanındı. 1902 tarihli Commonwealth Seçim Kanunu, Aborijin kadınların federal seçimlerdeki oy hakkını "Avustralya'nın Aborijin yerlileri, Anayasa'nın 41. maddesinde belirtilmediği sürece seçmen listesinde yer alamazlar." maddesi ile kaldırmıştır. Böylece 1901 seçimlerinde Güney Avustralya'da oy kullanabilen Aborijin kadınların oy hakkı ortadan kaldırılmıştır.
• New South Wale (Avustralya eyaleti): Sadece beyaz kadınlar oy kullanabiliyordu.

1903

• Tazmanya (Avustralya eyaleti): Sadece beyaz kadınlar oy kullanabiliyordu.
• Avustralya: İkinci federal seçimlerde ülke genelinde kadınlara oy hakkı tanıyan ilk bağımsız ülke olmuştur.

1905

• Letonya

1905

• Queensland (Avustralya eyaleti): Yerli olmayan kadınlar oy kullanabiliyordu.

Dünyanın ilk kadın parlamento üyeleri 1907 yılında Finlandiya'da seçilmiştir.

1906

• Rusya Finlandiya Grandüklüğü ( Rusya İmparatorluğu): Kadınlara oy hakkı tanıyan ilk Avrupa ülkesidir. Bir sonraki yıl yapılan seçimlerde dünyanın ilk kadın parlamento üyeleri seçilmiştir.
• New Hebrides: Franceville'de olduğu gibi yerel seçimlerde kadınlara oy hakkı ve yerel konseylerde seçimle görev alma imkânı tanınmıştır. (Yerli kadınlara bu hak tanınmamıştır.)

Victoria'da kadınlara oy hakkı tartışmaları 1887 tarihinde Melbourne Punch karikatürü ile hicvedilmiştir.

1908

• Danimarka: Sadece yerel seçimlerde kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Victoria (Avustralya eyaleti): Sadece beyaz kadınlara oy hakkı tanınmıştır.

1910'lar

1910

• Washington (ABD)

1911

• California (ABD)
• Arjantin: Julieta Lanteri, oy hakkı için dava açmış ve kazanmıştır.

1912

• Oregon (ABD)
• Kansas (ABD)
• Arizona (ABD)

1913

• Alaska (ABD)
• Norveç

1914

• Montana (ABD)
• Nevada (ABD)

1915

Empire State Kampanyası döneminde Puck dergisinde yayımlanan harita. New York Eyaleti Anayasası'nda değişiklik yapılarak kadınlara oy hakkı tanınmasını öngören kampanya 1915 yılındaki referandumda başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

• Danimarka
• İzlanda

1916

• Manitoba (Kanada bölgesi)
• Saskatchewan (Kanada bölgesi)
• Alberta (Kanada bölgesi)

1917

• New York (ABD)
• Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti
• Ermenistan
• Belarus Halk Cumhuriyeti
• Estonya
• Letonya (bağımsız ülke olarak)
• Litvanya
• British Columbia (Kanada bölgesi)
• Ontario (Kanada bölgesi)
• Kanada: Savaş nedeniyle dul kalan, deniz aşırı bölgelerde hizmet veren ve ailesi deniz aşırı ülkelerde olan kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Rusya Cumhuriyeti
• Ukrayna Halk Cumhuriyeti
• Uruguay: Anayasasında yer almıştır.
• Kırım Halk Cumhuriyeti

1918

• Michigan (ABD)
• South Dakota (ABD)
• Oklahoma (ABD)
• Avusturya
• Azerbaycan
• Kanada: 21 yaşından büyük, annesi yabancı olmayan ve bölgelere göre belirlenen kıstasları taşıyan kadınlar oy kullanabiliyordu.
• Nova Scotia (Kanada bölgesi)
• Almanya
• Moldova (Sovyetler Birliği)
• İkinci Polonya Cumhuriyeti
• Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)
• Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)
• Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı: 30 yaşından büyük ve belirli kriterleri sağlayan kadınlar oy kullanabiliyordu. Erkekler ise Birinci Dünya Savaşı'na katılmış ise 19, diğer hallerde ise 21 yaşında oy kullanabiliyordu.

1919

• Belçika: Yerel seçimlerde kadınlar oy kullanabiliyordu.
• Gürcistan
• Macaristan(1945 yılında genel oy hakkı tanınmıştır.)
• Lüksemburg
• Hollanda (Seçilme hakkı 1917'de tanınmıştı.)
• Yeni Zelanda (Kadınlar parlamento seçimlerinde aday olabiliyorlardı.)
• New Brunswick (Kanada bölgesi) (Seçilme hakkı 1934 yılında güvence altına alınmıştır.)
• Minnesota (ABD)
• Güney Rodezya (İngiliz kolonisi): Kadınlara parlamento seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır.

1920'ler

1920

• Arnavutluk
• Çekoslovakya
• ABD: Tüm eyaletlerdeki kadınlara oy hakkı tanınmıştır.

1921

• İsveç
• Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)

1922

• Bağımsız İrlanda Cumhuriyeti: Bağımsız olduktan sonra herkese genel oy hakkı tanınmıştır.
• Prens Edward Adası (Kanada bölgesi)
• Yucatan (Meksika eyaleti): Bölgesel seçimler ile kongre seçimlerinde kadınlara oy hakkı tanınmıştır.

1924

• Ekvador: Matilde Hidalgo de Prócel oy hakkı için dava açmış ve kazanmıştır.
• İspanya: Bekar ve dul kadınlar yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu.
• Moğolistan: Bu yıla kadar seçim sistemi mevcut değildi.
• Saint Lucia
• Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)
• Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)

1925

• İtalya: Kadınlar sadece yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu.
• Newfoundland Dominyonu: 25 yaşından büyük kadınlar oy kullanabiliyordu. Erkeklerde ise bu yaş 21'di.

1927

• Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)
• Uruguay: Cerro Chato plebisitinde kadınlar oy kullanmıştır.

1928

• Birleşik Krallık: Kadınlar ile erkeklere 1928 tarihli Halkın Temsili Kanunu ile eşit oy hakkı tanınmıştır.

1929

• Romanya: Bazı sınırlamalar olmakla birlikte kadınlar yerel seçimlerde oy kullanabiliyordu.
• Porto Riko: kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Ekvador: Anayasada kadınların oy hakkı yer almıştır.

1930'lar

1930

• Güney Afrika (Women's Enfranchisement Act, 1930): Sadece beyaz kadınlara oy kullanma hakkı tanınmıştır.
• Türkiye: Kadınlara yerel seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmıştır.

1931

• Seylan
• Şili: Taşınmaz sahibi kadınlara 320 numaralı yasama kararı gereğince yerel seçimlerde oy kullanma hakkı tanındı.
• Portekiz: Eğitim seviyesine göre kadınlara oy kullanma hakkı tanındı.
• İspanya: Kadınlara genel oy hakkı tanındı.

1932

• 

  Brezilya'da ilk seçmenler, Rio Grande do Norte, 1928.

  Brezilya
• Maldivler
• Tayland

1934

• Şili. Kadınlara yerel seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmıştır.
• Küba
• Portekiz: Kadınların oy kullanma hakkı genişletildi.
• Tabasco (Meksika eyaleti): Kadınlara yerel seçimlerde ve kongre seçimlerinde oy kullanma hakkı tanınmıştır.
• Türkiye: Kadınlara genel seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmıştır.

1935

• Britanya Hindistanı
• Burma: kadınlara oy kullanma hakkı tanınmıştır.

1937

• Hollanda Doğu Hint Adaları: Sadece Avrupalı kadınlara oy kullanma hakkı tanınmıştır.
• Filipinler

1938

• Bolivya
• Bulgaristan: Sadece çocuk sahibi olan kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Sovyetler Birliği)

1939

• El Salvador: Okur yazar olma ve belirli bir yaş sınırı ile kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Romanya: Belirli sınırlamalarla birlikte herkese genel oy hakkı tanınmıştır. Sınırlamalar daha çok kadınlara yönelik olmuştur.

1940'lar

1940

• Quebec (Kanada bölgesi)

1941

• Hollanda Doğu Hint Adaları: Sadece Avrupalı kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Panama: Bazı sınırlamalar ile kadınlara oy hakkı tanınmıştır.

1942

• Dominik Cumhuriyeti

1944

• Bermuda: Mülk sahibi kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• Bulgaristan
• Jamaika

1945

• Fransa
• Hollanda Doğu Hint Adaları:
• Guatemala: Sadece okuma yazma bilen kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
• İtalya
• Japonya
• Senegal
• Fransız Togoland
• Yugoslavya

1946

• Kamerun
• Fransız Somaliland
• Kenya
• Kuzey Kore
• Liberya: Sadece Amerikan kökenli kadınlara oy hakkı tanınmıştır. Yerli kadın ve erkeklere 1951 yılında seçme hakkı tanınmıştır.
• Birleşik Krallık Filistin Mandası
• Portekiz: Oy hakkı genişletilmiştir.
• Romanya
• Venezuela
• Vietnam

1947

• Arjantin
• Çin (Bazı sınırlamalar ile birlikte Tayvan da dahildir.)
• Malta
• Meksika: Kadınlara sadece yerel seçimlerde oy hakkı tanınmıştır.
• Nepal
• Pakistan
• Singapur

1948

• Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin 21. maddesini kabul etti.
• Belçika
• İsrail (ülkenin kuruluşu ile birlikte)
• Güney Kore
• Nijer
• Dutch Surinam

1949

• Şili: Kadınlara tüm seçimlerde oy hakkı tanınmıştır.
• Hollanda Antilleri
• Çin
• Kosta Rika
• Suriye

1950'ler

1950

• Barbados
• El Salvador (Bütün sınırlamalar kaldırıldı.)
• Haiti
• Hindistan

1951

• Antigua ve Barbuda
• Dominika
• Grenada
• Nepal
• Saint Christopher-Nevis-Anguilla
• Saint Vincent ve Grenadinler

1952

• Birleşmiş Milletler Kadınların Siyasi Haklarına Dair Sözleşme'yi kabul etti.
• Bolivya
• Fildişi Sahili
• Yunanistan
• Lübnan (Eğitim şartı vardı.)

1953

• Bhutan
• Britanya Guyanası
• Meksika: Genel seçimlerde tüm kadınlara oy hakkı getirildi.

1954

• Britanya Hondurası
• Altın Sahili

1955

• Kamboçya
• Etiyopya
• Honduras
• Nikaragua
• Peru

1956

• Dahomey
• Komorlar
• Mısır
• Gabon
• Mali
• Mauritius
• Pakistan: Ülke çapında tüm kadınlara oy hakkı getirildi. Daha önce sadece okuma yazma bilen kadınlar oy kullanabiliyordu.
• Britanya Somalisi

1957

• Kolombiya (Anayasa gereği)
• Malaya
• Güney Rodezya
• Lübnan (Ülke çapında)

1958

• Yukarı Volta
• Çad
• Gine
• Laos
• Nijerya (Güney)

1959

• Brunei
• Vaud (İsviçre kantonu)
• Neuchâtel (İsviçre kantonu)
• Madagaskar
• San Marino
• Tanganyika
• Tunus

1960'lar

1960

• Kıbrıs Cumhuriyeti
• Gambiya
• Cenevre (İsviçre kantonu)
• Tonga

1961

• Burundi
• Moritanya
• Malavi
• Paraguay
• Ruanda
• Sierra Leone

1962

• Cezayir
• Avustralya: Aborijin kadın ve erkeklere oy hakkı tanınmıştır.
• Brunei (İptal edildi.) (Erkekler dahil)
• Monako
• Uganda
• Kuzey Rodezya

1963

• Kongo Cumhuriyeti
• Ekvator Ginesi
• Fiji
• İran (Halk oylaması ile)
• Kenya
• Fas

1964

• Bahamalar
• Libya
• Papua Yeni Gine (Papua Bölgesi ve Yeni Gine Bölgesi)
• Sudan

1965

• Afganistan
• Botsvana
• Lesotho
• Guatemala (Tüm sınırlamalar kaldırıldı.)

1966

• Basel-Stadt (İsviçre kantonu)

1967

• Kongo DC
• Ekvador: kadınların oy hakkı erkeklerde olduğu gibi temel hak haline getirildi.
• Kiribati
• Tuvalu
• Güney Yemen

1968

• Basel-Landschaft (İsviçre kantonu)
• Bermuda (Genel oy)
• Nauru
• Portekiz (Birkaç hak sadece erkeklere ayrıldı.)

1970'ler

1970

• Andorra
• Kuzey Yemen

1971

• İsviçre (federal düzeyde)

1972

• Bangladeş (Kuruluşunda tanındı.)

1973

• Bahreyn (2002 yılına dek Bahreyn'de seçim yapılmadı.)

1974

• Ürdün
• Solomon Adaları

1975

• Angola
• Yeşil Burun Adaları
• Mozambik
• São Tomé ve Príncipe
• Vanuatu

1976

• Endonezya Doğu Timur Bölgesi
• Portekiz (Karanfil Devrimi ile tüm sınırlamalar kaldırılmıştır.)

1977

• Gine-Bissau

1978

• Marshall Adaları
• Mikronezya Federal Devletleri
• Nijerya (Kuzey)
• Palau

1980'ler

1980

• Irak

1984

• Lihtenştayn

1985

• Kuveyt (ilk defa)

1986

• Orta Afrika Cumhuriyeti

1989

• Namibya

1990'lar

1990

• Samoa
• Appenzell Innerrhoden (İsviçre Kantonu): İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi kararı ile kadınlara oy hakkı tanınmıştır.

1996

• Afganistan (Taliban tarafından kaldırıldı.)

1999

• Katar
• Kuveyt (Kaldırıldı.)

21. yüzyıl

2000'ler

2001

• Afganistan (Taliban'ın gücünü yitirmesi sonrasında geri getirildi.)

2003

• Umman

2005

• Kuveyt (yeniden getirildi.)

2006

• Birleşik Arap Emirlikleri (UAE) (kadın ve erkekler için sınırlı oy hakkı)

2010'lar

2015

• Suudi Arabistan: Yerel seçimlerde seçilme hakkı ile birlikte getirildi.

Not: Bazı ülkelerde hem erkekler hem de kadınlar sınırlı oy hakkına sahiptir. Örneğin Brunei sultanlık ile yönetildiğinden genel seçimler yoktur, seçimler sadece yerel konularla ilgili yapılır. Birleşik Arap Emirlikleri'nde 7 emirliğin hükümdarları Federal Ulusal Konsey'de Emirlik vatandaşlarının %12'sini temsil edecek şekilde belirli oranda seçmeni atar.

Ayrıca bakınız

• Süfrajet

Dış bağlantılar

• Google Spreadsheet with map—above timeline data has been tabulated and can be viewed on a world map for any given year.