Hotin Kuşatması (1769)
Hotin Kuşatması, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.
| Hotin Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Hotin Kalesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Aleksandr Galiçin Prens Prosorovski General Rennenkamp General Olitz |
Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa Moldovancı Ali Paşa Ahıskalı Hasan Paşa Kahraman Paşa Abaza Mehmed Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 60.000 | 60.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Kaydadeğer | Nispeten hafif | ||||||
Hotin'i ele geçirmeye çalışan Aleksandr Galiçin komutasındaki Rus ordusu 2 Mayıs 1769'da Selanik Mutasarrıfı Ahıskalı Hasan Paşa ve Hotin Muhafızı Kahraman Paşa tarafından, 13 Ağustos 1769'da ise Sadrazam Moldovancı Ali Paşa tarafından yenilgiye uğratılarak püskürtüldü.
Kuşatma öncesi
değiştir
Osmanlı İmparatorluğu 1768 yılında Rusya İmparatorluğu'na savaş ilan ettikten sonra ilk büyük ölçekli askerî harekât Kırım Hanı Kırım Giray'ın 1769 Şubat'ındaki güney Rusya akını oldu. Buna mukabil, sefer hazırlıklarını tamamlayan Rusya İmparatorluğu da Podolya'da Aleksandr Galiçin komutasında 60.000, Özi-Azak Denizi arasında Pyotr Rumyantsev komutasında 30.000, Polonya'ya yakın bölgelerde Vaymar komutasında 15.000 ve Karadeniz'in kuzeydoğu bölgesinde General Medem komutasında 30.000 kişilik üç ordu topladı. Aleksandr Galiçin komutasındaki Rus ordusu Nisan'da Turla nehrini aşarak Hotin'e yöneldi.
Kuşatma
değiştir
Birinci taarruz
değiştirRus ordusu Nisan ayında Hotin civarına geldiğinde[1] Sadrazam Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu İstanbul'dan hareketle Tuna nehri kıyılarına doğru ilerliyordu. Dolayısıyla, Hotin Muhafızı Çeteci Yeğen Hasan Paşa komutasındaki garnizonun haricinde bu büyük Rus ordusuna direnebilecek bir kuvvet bulunmuyordu. Buna mukabil, Selanik Mutasarrıfı Ahıskalı Hasan Paşa'nın 20.000 kişilik takviye kolordusuyla zamanlıca yardıma gelmesiyle Ruslara direnebilecek bir güç toplanmış oldu. Rusların taarruza hazırlandıkları günlerde kale garnizonu Çeteci Yeğen Hasan Paşa'yı öldürerek Kahraman Paşa'yı komutan olarak seçmişlerdi.[2]
30 Nisan 1769'da Rus ordusu General Olitz'in önderliğinde hücuma geçti. Üç gün süren çarpışmalar sonucunda ağır kayıplara uğrayan Rus ordusu 2 Mayıs'ta yeniden Turla'nın öte yakasına çekilmek zorunda kaldı.
Osmanlı ordusunun cepheye varışı
değiştirSadrazam Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa Mayıs başlarında karargâhını Tuna kıyısındaki Babadağ'dan İsakçı'ya nakletti ve burada 20 gün boyunca ihtiyaç duyulan savaş malzemelerini tamamlamaya çalıştı. Ardından toplanan harp meclisinde ordunun Tuna'yı geçerek ilerlemesine karar verildi. İsakçı bölgesinde nehir gemileriyle Tuna'yı aşan Osmanlı ordusu Larga nehri vadisindeki Kartal Ovası'na ulaştı ve 1 Haziran'da Hantepesi'ne karargah kuruldu (bölge, adını IV. Mehmed'in Kamaniçe seferinde karargahını bu tepeye kurmasından almıştı).
Osmanlı ordusu Hantepesi'ndeyken, Polonya'da Ruslara direnen Bar Konfederasyonu'nun elçisi Potoçki Sadrazam Mehmed Emin Paşa'nın huzuruna çıktı. Rusya'ya tâbi olan Lehistan Krallığı'nın da düşman olarak telakki edildiğine dair fetva kadı Abdullah Efendi tarafından okundu ve Elçi Potoçki de Konfederasyon adına Osmanlı ordusuna 60.000 kişilik zahire temin etmeyi taahhüt etti.
Ardından ise Bender'e doğru harekete geçen Osmanlı ordusu Yassıtepe'de karargâh kurdu (9 Haziran). Ölen Bender Muhafızı Sarızade Mehmed Paşa'nın yerine Elhac Ali Paşa, Hotin Muhafızlığına ise Moldovancı Ali Paşa atandı. Ayrıca Kırım Hanı IV. Devlet Giray cepheye yardıma çağrıldı.
İkinci taarruz
değiştirAynı dönemde ise, Rus ordusu tekrar toplanarak Turla nehrini bir kez daha aşarak Bukovina ormanına girdi. Osmanlı ordusundaki atlı birliklerin kazıklı engeller kurarak Rus ordusunu durdurma girişimi başarılı olmadı. Bununla birlikte IV. Devlet Giray komutasındaki 25.000 kişilik Kırım ordusu Prens Prosorovski'nin kolordusunu Hotin önlerinde durdurmayı başardı (26 Temmuz).
Bu sırada Hotin Muhafızı Moldovancı Ali Paşa, Maraş Beylerbeyi Abaza Mehmed Paşa ve Canikli Ali Bey, 30.000 kişilik bir kuvvetle Kırım Hanının ordusuna katıldılar.
Prens Goliçin ise Prens Prosorovski ve General Rennenkamp'ın komutasındaki birlikleri tek bir bölgede toplayarak Hotin'e doğru saldırıya geçti. Bununla birlikte Osmanlı ordusunun direnişi nedeniyle Rus ordusu kayıplar vermeye başladı. 13 Ağustos 1769'da ise yenilgiyi kabullenen Rus ordusu çekilerek yeniden Turla'nın kuzey yakasına geçti.[3] Osmanlılar ise, nehrin üzerinden köprü olmadığından Rus ordusunu takip edemedi.[4]
Kuşatma sonrası
değiştir
Kırım ordusunun 1769 başındaki başarılı güney Rusya akını ve Osmanlı ordusunun Rus ordusunun Hotin'e yönelik iki saldırısını da başarıyla püskürtmesi ve bunun sonucunda Rusların Turla nehrinin öte yakasına çekilesi Osmanlı tarafında erken bir zafer havası yarattı.
Hotin önünde kazandığı zaferle Sadrazamlığa terfi ettirilen Moldovancı Ali Paşa (önceki Sadrazam Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa cephedeki hareketsizliğinden dolayı geri çağrılmış ve 12 Ağustos 1769'da Dimetoka'da idam edilmişti) 9 Eylül'de Turla nehrini aaşarak Rus ordusunun üzerine yürüdü. Ancak, 17 Eylül'de Kamaniçe Muharebesi'nde büyük bir yenilgiye uğradı ve düzensiz bir şekilde Yaş'a çekildi. Bu yenilgi sonrasında Hotin kalesindeki garnizon da kaleyi tahliye etti ve Rus ordusu 18 Eylül'de savaşsız Hotin'e girdi.
Osmanlı ordusunun Hotin Kuşatmasında kazandığı zaferler üzerine Padişah III. Mustafa'ya Gazi unvanı verildiyse de, müteakip yıllarda savaşın kötü gidişi sebebiyle Ayasofya Camii'nde selâmlık sırasında okunan hutbede bu unvanla anılması içlerinde Mevlevîler’in de bulunduğu bazı dervişler tarafından yüksek sesle protesto edilmesine yol açtı (2 Şubat 1771).[5]
Yeni Sadrazam Moldovancı Ali Paşa da Kamaniçe'deki yenilgisi ve orduyla düzensiz bir şekilde çekilmesinin ardından 12 Aralık 1769'da azledildi.[6]
Kaynakça
değiştir- ^ "Secret History of the Court and Government of Russia Under the Emperors Alexander and Nicholas", Jean-Henri Schnitzler, R. Bentley (1847), c.2, s.452
- ^ "Osmanlı-Rus Hududunda bir Kale: XVIII. Yüzyılda Hotin", Ömer Bıyık, Tarih İncelemeleri Dergisi XXIX/2, 2014, s.507-508
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.16, s.143-144
- ^ "An Ottoman Statesman in War and Peace: Ahmed Resmi Efendi, 1700-1783, Virginia H. Aksan, Brill (1995), s.146
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "III. Mustafa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, Ankara (2020), c.31, s.281". 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Moldovancı Ali Paşa" maddesi". 9 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.