Hacim Çarıklı
Hüseyin Hacim Çarıklı[1] (1881, Uşak - 5 Aralık 1965), Türk idareci ve siyasetçidir.
Hüseyin Hacim Çarıklı | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1881 Uşak |
| Ölüm | 5 Aralık 1965 (83-84 yaşlarında) İzmir |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Mülkiye Mektebi |
| Meslek | Siyasetçi |
| Çocuk(lar) | 5 |
Mülkiye Mektebi mezunudur. Burhaniye, Gönen, Bergama, Palas ve Çeşme Kaymakamlıkları, İzmir Polis Müdürlüğü, Akhisar Kaymakamlığı, Havran, Karesi Mutasarrıflığı, Balıkesir Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti Başkanlığı, Osmanlı Meclis-i Mebûsan IV. Dönem Karesi Mebusluğu, TBMM I.Dönem Karesi (Dönem içinde Olağanüstü Yetkili Bursa Valiliğine atandı), II. Dönem (Şark, Konya ve Ecezire İstiklal Mahkemeleri Balkanlıkları) ve III. Dönem Giresun, IV., V., VI., VII. ve VIII. Dönem Balıkesir Milletvekilliği, II. Dönem Memurin Muhakemat Encümeni Başkanlığı, VIII. Dönem Dilekçe Komisyonu Başkanlığı yapmıştır. Kırmızı-Yeşil Şeritli İstiklâl Madalyası sahibidir. Evli ve beş çocuk babasıdır.[2]
Yunan işgalinin ilk günlerinden itibaren İç Ege'de Kuvâ-yi Milliye hareketlerinin organize edilmesine önderlik etmiştir.
Hayatı
değiştir1881 yılında Uşak'ta doğdu. İzmir Mülkiye İdadisi'ni ve İstanbul'da Mekteb-i Mülkiye'yi bitirdi (1904). Osmanlı Devleti'nin son yıllarında mülki amirlik kariyeri yaptıktan sonra I. Dünya Savaşı esnasında (1917) Suriye'de Dera mutasarrıflığı yaptı.
I. Dünya Savaşı sonunda, Balıkesir mutasarrıflığına atandı, ancak İttihat ve Terakki üyesi olduğundan Damat Ferit Paşa hükûmetince görevden alındı (1919). 15 Mayıs 1919'da Yunan askerleri İzmir'e çıktığında Hacim Muhittin Bey Balıkesir'de mutasarrıftı. Düşmanın İzmir'de kalmayacağı, içerilere doğru ilerleyeceği besbelliydi. Hacim Muhittin Bey bölgenin faal ve yurtsever olarak tanınmış kişilerinden Vasıf Çınar, Mehmet Vehbi Bolak, Hulusi Darblı, Hamdi Köprülü beylerle temasa geçerek Balıkesir'de bir milli kongrenin toplanmasına önayak oldu. Balıkesir Kongresi bazı konularda Erzurum Kongresinden de atak görünüyordu. Burada alınan kararların uygulanmasına hemen geçildi. Hacim Muhittin Bey, Ağustos başında Nazilli'de toplanan 2. ve Ağustosun 16'sı ile 25'si arasında Alaşehir'de toplanan 3. Kongreye de öncülük etti. Böylelikle de bölgede Kuvâ-yi Milliye'nin önderliğini yapmış oldu.
Kurduğu örgütün mücadeleyi sürdürdüğü günlerde Hacim Muhittin Bey Meclisi Mebusan'a katılmak üzere İstanbul'a gitti. Ancak bu görevi uzun sürmedi ve işgal kuvvetlerinin yasama organını dağıtmasından (1920) sonra Ankara'ya geçerek orada açılan birinci TBMM'de çalışmaya başladı. Bursa düşmanın eline geçtiği günlerde (8 Eylül 1920) orada valiydi. Bursa'nın Yunanlar tarafından işgal edilmesi üzerine TBMM'de ağır eleştirilere uğrayarak suçlandı. Ancak, Mustafa Kemal Paşa'nın araya girmesiyle yargılanması önlendi. Hacim Muhittin Bey Meclis'teki yerini 1920'den başlayarak 1950'ye kadar korudu ve bu arada 4 sayılı Konya ve Şark İstiklal Mahkemesine başkanlık etti (1922-1926). 1950'den sonra siyasi hayattan çekildi. 1965 yılında İzmir'de öldü.
Arabistanlı Lawrence'a tecavüz ettiği iddiası
değiştirİngiliz casusu T.E. Lawrence tarafından, Hacim Bey Dera mutasarrıflığında bulunurken, kendisinin ırzına geçtiği iddia edilmiştir. Bu iddia Arabistanlı Lawrence filminde de yer almıştır. Hacim Bey'in oğlu Turgut Çarıklı, Babam Hacim Muhittin Çarıklı adlı kitabında işkence ve tecavüz iddialarını yalanlar. Turgut Çarıklı eserinde, Lawrence'ın tarif ettiği kişinin babasına hiç benzemediğini, bu iftirayı Havran'ı ayaklandırma konusundaki başarısızlığını mazur göstermek için atmış olabileceğini söyler.[3][4]
Kaynakça
değiştir- ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.
- ^ "'Havran mutasarrıfı Hacim Bey' 17 Şubat 2006 tarihli Radikal gazetesi". 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2008.
- ^ "'Casus Lavrens'in Tecavüz yalanı' 21 Mayıs 2006 tarihli Yeni Şafak gazetesi". 20 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2008.
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Turgut Çarıklı, Babam Hacim Muhittin Çarıklı: Bir Kuvayı Milliyecinin Yaşam Öyküsü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2005, ISBN 9755182152 (Hacim Muhittin Çarıklı'nın günlük ve notlarından hareketle oğlu Turgut Çarıklı tarafından yazılmış bir temel kaynak.)
