Garo Paylan
Garo Paylan (Ermenice: Կարօ Փայլան; d. 3 Ekim 1972, İstanbul), Türkiye Ermenisi eğitimci ve siyasetçi. TBMM 25, 26 ve 27. dönem milletvekilidir. Selina Doğan ve Markar Esayan ile birlikte, elli yılı aşkın bir süre sonra TBMM'ye giren ilk Ermeni milletvekillerinden biri olmuştur.
| Garo Paylan | |
|---|---|
| |
| Paylan, 2016 | |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 25, 26 ve 27. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Haziran 2015 – 14 Mayıs 2023 | |
| Seçim bölgesi | Haziran 2015 - İstanbul (III) Kasım 2015 - İstanbul (III) Haziran 2018 - Diyarbakır |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 3 Ekim 1972 İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Halkların Demokratik Partisi |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi |
| Mesleği | Siyasetçi, eğitimci |
| Dini | Hristiyanlık |
Yaşamı
değiştirGaro Paylan, aslen Malatyalı olan Ermeni bir ailenin üç çocuğundan ortancası olarak 3 Ekim 1972'de İstanbul'da doğdu. Kuşaklardır ayakkabıcı olan ailesi, 1969'da Malatya'dan İstanbul'a göç etmiş ve kendisine dedesi Yemenici Garabet adının kısa hâli olan Garo adını vermişti.[1] Eğitim hayatını İstanbul'da sürdüren Paylan, üniversiteyi İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesinden mezun olarak tamamladı.[2] Bir dönem iş adamı olup Yeşilköy Ermeni Okulunda yöneticilik yaptı ve Ermeni okullarının bağlı olduğu cemaat vakıfları tarafından kurulan eğitim komisyonunda koordinatör olarak görev aldı.[3][4] Ana dil temelli çok dilli eğitimin gelişimi için projeler yönetti.[2] Bir Hristiyan olan Paylan, nüfus cüzdanının din kısmında Hristiyan yazdığı için çocukluğundan beri gittiği kurumlarda birçok kez ayrımcılığa uğradığını belirtti.[5]
Siyasi kariyeri
değiştirGaro Paylan ilk olarak 2011 yılında Barış ve Demokrasi Partisine (BDP) katıldı ve partinin kampanya destekçilerinden biri oldu. Daha sonra parti içinde Ermenilerin çıkarlarını temsil etti ve kısa süre sonra Halkların Demokratik Kongresini kuran diğer aktivistlere katılarak Merkez Komite üyesi oldu.[6]
Halkların Demokratik Partisi
değiştirGaro Paylan, Halkların Demokratik Partisinin (HDP) kurucu üyelerinden biri oldu ve partinin merkez komitesinde yer aldı.[7]
Milletvekilliği
değiştirHaziran 2015 Türkiye genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisinin İstanbul'da üçüncü bölge ikinci sıradan milletvekili seçilerek Türkiye Büyük Millet Meclisine girdi ve böylece TBMM tarihinde 54 yıl sonra ilk kez meclise giren Ermeni milletvekillerinden biri oldu.[8] Kasım 2015 genel seçimlerinde de HDP'nin İstanbul milletvekili seçildi.
13 Ocak 2017'de Türkiye parlamentosunda "1913-23 döneminde dört halkı kaybettik. Ermenileri, Rumları, Süryanileri, Yahudileri kaybettik. Büyük katliamlarla, soykırımlarla bu topraklardan ya sürüldüler ya mübadelelere uğradılar. Bir zamanlar yüzde kırktık, bugün binde biriz. Herhalde başımıza bir iş geldi ki -ben adına soykırım diyorum, siz ne derseniz deyin- bugün binde biriz." cümlelerini kurarak yaptığı konuşmada soykırım sözcüğünü kullanması AKP, CHP ve MHP milletvekilleri tarafından tepkiyle karşılandı; konuşmaya cevaben söz alan bu üç partinin grup başkanvekilleri Ermeni Soykırımı'nın olmadığını söyleyerek Paylan'ın parlamento iç tüzüğünün 161. maddesi gereğince cezalandırılmasını talep etti. Bunun üzerine Paylan'a "Türkiye Cumhuriyeti'ne veya onun anayasa düzenine sövmek, meclis yapıları yahut eklentileri içinde yasak bir eylemde bulunmak" gerekçesiyle üç birleşimden uzaklaştırılma cezası verildi ve sözlerin meclis tutanaklarından da silinmesi kararlaştırıldı. 161. maddeye göre cezalandırılmasını anlam veremediğini söyleyen Paylan, olayla ilgili olarak "Hakaret içermeyen, tarihi bir tez ortaya koyan bu konuşmama gösterilen tahammülsüzlük, yeni milliyetçi cephenin özgürlükleri ne kadar daralttığını, daraltacağını gösteriyor. ... Bu linççi, aşırı milliyetçi ve faşizan iklimden endişe duyuyorum." yorumunu yaptı.[9] Ayrıca "kürsü dokunulmazlığı ve ifade özgürlüğünün ortadan kaldırılması" olarak gördüğü cezanın iptali için Anayasa Mahkemesine başvurdu.[10]
2 Mayıs 2016 tarihinde anayasa reformu toplantısı sırasında bir başka kavga daha yaşandı ve Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Garo Paylan'ı bir önceki hafta yaşanan kavgayı başlatmakla suçladı. Paylan, Bozdağ'ın sözlerinin iftira olduğunu söyleyerek karşılık verdi.[11][12] Olayın ardından Paylan, Ermeni kimliği hakkında birçok ırkçı söylemde bulunulduğunu ve kendisine yönelik saldırının planlı olduğunu söyledi.[13][14]
Türkiye İnsan Hakları Derneği Paylan'a yönelik şiddeti kınayan bir açıklama yayınladı. Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komite tarafından yayınlanan kınamada, Paylan'a yönelik saldırıların Ermeni kökenli olmasından kaynaklandığı belirtildi. Açıklamada ayrıca Paylan'a yönelik "Ermeni piçi" gibi çeşitli ırkçı hakaretler de kınandı.[15]
Partideki iki dönem sınırlaması nedeniyle 2023 genel seçimleri için HDP'den yeniden aday gösterilmedi.[16]
Görüşleri
değiştirErmeni Kırımı
değiştirPaylan milletvekili seçildikten sonra Ermeni Soykırımı'nın inkârına karşı mücadele edeceğine söz verdi ve Ermeni Soykırımı'nın Türkiye'de tanınmasını talep etti.[17] Paylan, Nisan 2016'da Ermeni Kırımı'nın 101. yıldönümü vesilesiyle mecliste yaptığı konuşmada, Ermeni Kırımı sırasında tehcir edilen ve öldürülen Osmanlı Ermenisi siyasetçilerin isimlerini saydı.[18] Nisan 2021'de TBMM'de yaptığı bir konuşmada aynı şekilde Türkiye'nin Ermeni Kırımı'nı kabul etmesini talep etti.[19] Paylan ayrıca Talat Paşa'nın anısına meydanlara isim verilmesine karşı çıkmakta ve bunu Almanya'da Adolf Hitler anısına sokaklara isim verilmesine benzetmektedir.[19]
Ermenistan ve Dağlık Karabağ
değiştir2020'de Dağlık Karabağ'daki savaş sırasında, Adalet ve Kalkınma Partisi yönetimini, çatışmaya diplomatik bir çözüm bulmakla görevli Minsk Grubunun bir üyesi olmasına rağmen savaştan yana olmakla eleştirdi.[20]
Polis şiddeti
değiştirTürkiye'de "kaybedilen" yakınlarının nerede olduğuna dair cevaplar talep eden Cumartesi Anneleri hareketini desteklemektedir.[21][22]
LGBTQ+ hakları
değiştir1 Kasım 2022 tarihinde Pink Armenia'nın Erivan'da düzenlediği "2022 Gökkuşağı Forumu" sırasında Paylan, günün erken saatlerinde Ermenistan Başbakanı Nikol Pashinyan ile görüştükten sonra doğaçlama bir ziyaret gerçekleştirdi. Paylan, "Ermenistan demokratik bir ülke olmak istiyorsa LGBTIQ haklarına saygı göstermelidir" dedi.[23]
Yasal kovuşturma
değiştirYargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin 17 Mart 2021 tarihinde Anayasa Mahkemesine başvurarak Paylan ve diğer 686 HDP'li siyasetçi için beş yıl süreyle siyasi yasak talep etti.[24] Dava, HDP'nin PKK ile örgütsel bağlantısı olduğu iddiasıyla kapatılması talebiyle birlikte açılmıştı.[24][25]
Kaynakça
değiştir- ^ "Markar Esayan'ın Metiner'den farkı yok". Hürriyet. 1 Temmuz 2015. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ a b "1 Kasım 2015 Genel Seçim HDP İstanbul Garo Paylan". Habertürk. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ Pelek, Semra (22 Eylül 2010). "Paylan: Ermeni Okullarının Başında Müstemleke Müfettişi Var". Bianet. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ "74 milyonun çoğu Yahudi'nin ne olduğunu bile bilmiyor". Şalom. 27 Nisan 2016. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ "HDP'li Garo Paylan: Din hanesi nedeniyle ayrımcılığa uğradım". CNN Türk. AA. 14 Ocak 2017. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ "The Road Ahead: An Interview with Garo Paylan". Armenian Weekly. 1 Temmuz 2015. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Meet the newly elected Armenian Deputies in the Turkish Parliament". Aypoupen. 7 Haziran 2015. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ "İstanbul'da 54 yıl sonra bir ilk". Milliyet. 8 Haziran 2015. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ Erem, Onur (14 Ocak 2017). "HDP Milletvekili Paylan: Meclis'te aldığım ceza zamanın ruhunu yansıtıyor". BBC Türkçe. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ "Paylan Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu". Agos. 16 Ocak 2017. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ "Brawl in Turkish parliament between Kurds and pro-AKP". ANSAmed. 2 Mayıs 2016. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Another fight breaks out at Turkish parliament". Hürriyet Daily News. 2 Mayıs 2016. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Garo Paylan says he was attacked in Turkish parliament for being Armenian". Armenpress. 3 Mayıs 2016. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Turkey: Armenian lawmaker claims attack on ethnic grounds". ArmeniaNow. 4 Mayıs 2016. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Turkish Rights Group Confronts Parliament on Paylan Attacks". Asbarez. 11 Mayıs 2016. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "26 political parties will compete in Turkey's upcoming general election". Gazete Duvar. 4 Ekim 2023. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "MP Garo Paylan Vows To Fight Against Genocide Denial". MassisPost. 10 Haziran 2015. 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Garo Paylan Calls for Investigation on Ottoman-Armenian Parliamentarians Killed in 1915". MassisPost. 22 Nisan 2016. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ a b "Turkish far-right deputy threatens Armenian MP Paylan with another genocide". www.duvarenglish.com. 27 Nisan 2021. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ "Armenians feel uneasy in Turkey, says Turkish MP". Arab News (İngilizce). 2 Ekim 2020. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021.
- ^ SCF (25 Ağustos 2018). "700th gathering of 'Saturday Mothers' marred by Turkish police violence, detentions". Stockholm Center for Freedom (İngilizce). 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
- ^ SCF (8 Eylül 2018). "Turkey's 'Saturday Mothers' meet for 702nd week despite police threats". Stockholm Center for Freedom (İngilizce). 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
- ^ "Armenia's LGBTIQ activists fight on under shadow of war". 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ a b "HDP indictment seeks political ban for 687 members, including Demirtaş, Buldan and Sancar". Bianet. 18 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
- ^ "Turkish prosecutor seeks political ban on 687 pro-Kurdish politicians". www.duvarenglish.com. Gazete Duvar. 18 Mart 2021. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.