Evrimsel gelişim biyolojisi

Evrimsel gelişim biyolojisi (gelişim evrimi veya gayri resmi olarak kısaca evo-devo), canlı türlerin ataları aralarındaki ilişkiyi belirlemek ve gelişimsel süreçlerin nasıl evrildiğini keşfetmek için farklı organizmaların gelişim süreçlerini karşılaştıran biyolojinin bir alt dalıdır. Bu anlamda evrimsel gelişim biyolojisi embriyonik gelişimin kökeni ve evrimini araştırarak tüylerin evrimi gibi^[1] gelişmeleri ve gelişim süreçlerini, yeni özelliklerin kazanılmasında ve ortaya çıkmasında nasıl etki ettikleri, gelişimsel plastisitenin evrimdeki rolü, ekolojik etkenlerin gelişime ve evrimsel değişime nasıl yol açtıkları, yakınsak evrimin ve homolojinin gelişimsel temelleri gibi konuları ele alır.^[2]

Ontojeni ve filogeni arasındaki ilişkiye olan bilimsel ilgi ondokuzuncu yüzyıla kadar uzanmasına rağmen, evrimsel gelişim biyolojisinin çağdaş alanı, model organizmalarda embriyonik gelişimi düzenleyen genlerin keşfi ile ivme kazanmıştır. Organizmalar şekil ve form olarak çok farklı oldukları için genel hipotezlerin test edilmesi zordur.^[3]

Bununla birlikte, evrimin eski gen parçalarından (moleküler ekonomi) yeni genler oluşturma eğiliminde olduğu gözlemlendiğinden beri evrimsel gelişim biyolojisi, evrimin (örneğin çene kemik yapılarını oselet orta kulak kemikçiklerine dönüştürme gibi) eski gen ağlarından yeni yapılar oluşturmak için gelişim süreçlerini değiştirdiğini veya yumuşakçalar, böcek ve omurgalılarda göz gelişimi ile ilgili olan genlerde bu gelişimlerin planlarını koruduğunu göstermeye çalışmaktadır ve bu konudaki araştırmalar yoğun olarak bu yönde yapılmaktadır.^[4] ^[5] Evrimsel gelişim biyolojisinin başlangıçtaki ana ilgisi, vücut planı ile organ gelişimini düzenleyen hücresel ve moleküler mekanizmaların homolojinin kanıtı olarak görülüp görülmeyeceğine dair olmuştur. Ancak daha modern yaklaşımlar, türleşme ile ilişkili olan gelişimsel değişiklikleri de bu biyoloji dalına dahil etmektedir.^[6]

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Scott F. Gilbert, Evrimsel Gelişim Biyolojisinin Morfogenezi 24 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Bir Evo-Devo Modeli Olarak Su Ayıları (Tardigrada), NPR Science Friday'den kısa bir video tanıtımı 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Kaynakça

^ Prum, R.O., Brush, A.H. (Mart 2003). "Which Came First, the Feather or the Bird?". Scientific American. 288 (3). ss. 84-93. doi:10.1038/scientificamerican0303-84. PMID 12616863.
^ Hall, Brian K. (2000). "Evo-devo or devo-evo—does it matter". Evolution & Development. 2 (4). ss. 177-178. doi:10.1046/j.1525-142x.2000.00003e.x. PMID 11252559.
^ Palmer, RA (2004). "Symmetry breaking and the evolution of development". Science. 306 (5697). ss. 828-833. Bibcode:2004Sci...306..828P. doi:10.1126/science.1103707. PMID 15514148.
^ Tomarev, Stanislav I.; Callaerts, Patrick; Kos, Lidia; Zinovieva, Rina; Halder, Georg; Gehring, Walter; Piatigorsky, Joram (1997). "Squid Pax-6 and eye development". Proceedings of the National Academy of Sciences. 94 (6). ss. 2421-2426. Bibcode:1997PNAS...94.2421T. doi:10.1073/pnas.94.6.2421. PMC 20103 $2. PMID 9122210. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2011.
^ Pichaud, Franck; Desplan, Claude (Ağustos 2002). "Pax genes and eye organogenesis". Current opinion in genetics and development. 12 (4). ss. 430-434. doi:10.1016/S0959-437X(02)00321-0. PMID 12100888.
^ Pennisi, E (2002). "EVOLUTIONARY BIOLOGY:Evo-Devo Enthusiasts Get Down to Details". Science. 298 (5595). ss. 953-955. doi:10.1126/science.298.5595.953. PMID 12411686.

Evrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Biyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Prum, R.O., Brush, A.H. (Mart 2003). "Which Came First, the Feather or the Bird?". Scientific American. 288 (3). ss. 84-93. doi:10.1038/scientificamerican0303-84. PMID 12616863.

[2] Hall, Brian K. (2000). "Evo-devo or devo-evo—does it matter". Evolution & Development. 2 (4). ss. 177-178. doi:10.1046/j.1525-142x.2000.00003e.x. PMID 11252559.

[Palmer_2004-3] Palmer, RA (2004). "Symmetry breaking and the evolution of development". Science. 306 (5697). ss. 828-833. Bibcode:2004Sci...306..828P. doi:10.1126/science.1103707. PMID 15514148.

[4] Tomarev, Stanislav I.; Callaerts, Patrick; Kos, Lidia; Zinovieva, Rina; Halder, Georg; Gehring, Walter; Piatigorsky, Joram (1997). "Squid Pax-6 and eye development". Proceedings of the National Academy of Sciences. 94 (6). ss. 2421-2426. Bibcode:1997PNAS...94.2421T. doi:10.1073/pnas.94.6.2421. PMC 20103 $2. PMID 9122210. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2011.

[5] Pichaud, Franck; Desplan, Claude (Ağustos 2002). "Pax genes and eye organogenesis". Current opinion in genetics and development. 12 (4). ss. 430-434. doi:10.1016/S0959-437X(02)00321-0. PMID 12100888.

[6] Pennisi, E (2002). "EVOLUTIONARY BIOLOGY:Evo-Devo Enthusiasts Get Down to Details". Science. 298 (5595). ss. 953-955. doi:10.1126/science.298.5595.953. PMID 12411686.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]