Guguk
Guguklar, Cuculiformes takımının tek familyası olan Cuculidae içinde yer alan kuşlardır.[1][2][3] Cuculiformes takımı Otidimorphae kladının iç üyesinden biridir.
| Guguklar | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||
| |||||||||||
| Tip tür | |||||||||||
| Cuculus canorus | |||||||||||
| Cinsler | |||||||||||
| 26 civarı | |||||||||||
Guguklar, genellikle orta boyda ince uzun kuşlardır. Türlerin çoğu ağaçlarda yaşar ama önemli sayılabilecek sayıda türü de yerde yaşar. Familya kozmopolit dağılım gösterir ancak türlerin çoğu tropikaldir. Bazı türleri göçmendir. Böcekler, böcek larvaları ve diğer hayvanların yanı sıra meyve ile de beslenirler. Bazı türleri kuluçka parazitidir ve başka kuşların yuvalarına yumurtlarlar ancak türlerin çoğu, kendi yavrularını kendileri yetiştirir.
Yunan mitolojisinde tanrıça Hera'nın kutsal kuşu olarak görülen guguk, binlerce yıl boyunca insan kültüründe rol oynamıştır. Avrupa'da guguk, ilkbahar ile ilişkilendirilir. Hindistan'da arzu ve hasret tanrısı Kamadeva'nın kutsal kuşudur. Japonya'da ise karşılıksız âşkın sembolüdür.
Özellikler
değiştirRenkleri yaşadığı ortama uygun olduğundan kendilerini iyi gizlerlerse de, bıktırıcı seslerinden yerlerini belli ederler. Çoğu kahverenkli olup, beyazımtrak göğüsleri çizgilidir. Atmacaya benzer olanları da vardır. Tırmanıcı ve döner parmaklı ayaklarının iki parmağı önde, ikisi geridedir.
Beslenme
değiştirÇoğu böcek ve tırtılla beslendiğinden, faydalı sayılırlar. Yerde yaşayan iri türleri ise kertenkele, yılan, kuş ve küçük kemiricilerle beslenirler. Guguklu saatlerde, sesleri taklit edilmektedir.
Davranış
değiştirTürler kuluçka asalağı olup, yumurtalarını yabancı kuşların yuvalarına bırakır, böylece yavru gugukların bakımını üvey ana baba üstlenir.
Asalak gugukların dişisi konak yuvanın sahibi olan dişi kuşun yumurtlamaya başlamasını bekleyip, kuluçkaya yatmasından önceki zamanı kollayarak, değişik yuvalara genellikle birer yumurta bırakır. Yuvalarında yabancı yumurta bulan kuşlar çoğu kez yeni bir yuva yaptıkları ya da yabancı yumurtaları yuvadan attıkları için bazı guguklarda yumurta taklitçiliği gelişmiştir. Örneğin, belirli bir türü konak olarak kullanan asalak gugukların konağınkilere benzeyen yumurtalar yumurtlaması, asalak yumurtaların yuvada kalma şansını artırır.
Guguk yavrusu 12 gün sonra genellikle üvey kardeşlerinden önce doğar. İlk dört gün içinde henüz kör ve tüysüzken, üvey ana babanın getirdiği yiyecekleri yuvanın gerçek sahibi olan yavrularla bölüşmemek için, konağın yuvasındaki yumurtaları ve yavruları akrobatik hareketlerle tek tek yuvadan atar. Üç hafta sonra üvey annesinden daha iri olur. Altı hafta beslendikten sonra, genellikle yuvayı da dağıtarak eş aramaya çıkar.
Göçmen olanları içgüdü ile yüzlerce kilometrelik yolu katederek erginlerin yanına ulaşır. Her kuş türü guguğun yumurtasını kabul etmez. Yumurtayı yuvadan atan, örten veya yuvayı terk edenleri vardır. Tavus guguğu yumurtasını saksağan, alakarga ve sis kargasının yuvasına, Hindistan'da yaşayan koel, yumurtasını kendi gibi siyah bir karganın yuvasına bırakır. Altın guguk, çoğunlukla ispinoz yuvalarını tercih eder.
Bütün guguk kuşları kuluçka asalağı değildir. Asalak olanlar çoğunlukla Eski dünya'da yaşarlar. Guguk kuşu, iri vücutlu olmasına rağmen, yumurtası küçüktür. Gerektiğinde guguk onu boğazında da taşıyabilir. Yumurtasının rengi ve büyüklüğü, yuva sahibi kuşunki gibidir. Ev sahibi kuş, çoğu zaman bunu kendi yumurtası zanneder. Guguk, zaman zaman yuvayı kontrol eder. Eğer yuva sahibi kuş, bir yırtıcı kuş tarafından avlanırsa veya şiddetli bir fırtına ile yuvası bozulursa, yumurtasını hemen oradan alarak başka bir yuvaya bırakır. Yeni dünya'da yaşayanların çoğu yuva yapar ve yavrularına bakarlar.
Sınıflandırma
değiştir- Alt familya Cuculinae. Yavrularını başka kuşların yuvasına bırakan guguklar.
- Cins Clamator
- Tepeli guguk, Clamator glandarius
- Benekli guguk, Clamator jacobinus
- Levaillant guguğu, Clamator levaillantii
- Kestane kanatlı guguk, Clamator coromandus
- Cins Pachycoccyx
- Kalın gagalı guguk, Pachycoccyx audeberti
- Cins Cuculus. Tipik guguklar
- Bayağı guguk, Cuculus canorus
- Sulawesi atmaca guguğu, Cuculus crassirostris
- Büyük atmaca guguğu, Cuculus sparverioides
- Bayağı atmaca guguğu, Cuculus varius
- Bıyıklı atmaca guguğu, Cuculus vagans
- Hodgson atmaca guguğu, Cuculus fugax
- Filipin atmaca guguğu, Cuculus pectoralis
- Kızıl göğüslü guguk, Cuculus solitarius
- Kara guguk, Cuculus clamosus
- Hint guguğu, Cuculus micropterus
- Afrika guguğu, Cuculus gularis
- Doğu guguğu, Cuculus saturatus
- Horsfield guguğu, Cuculus horsfieldi
- Küçük guguk, Cuculus poliocephalus
- Madagaskar guguğu, Cuculus rochii
- Solgun guguk, Cuculus pallidus
- Cins Cercococcyx. Uzun kuyruklu guguklar
- Koyu uzun kuyruklu guguk, Cercococcyx mechowi
- Zeytuni uzun kuyruklu guguk, Cercococcyx olivinus
- Çizgili uzun kuyruklu guguk, Cercococcyx montanus
- Cins Cacomantis
- Çizgili defne guguğu, Cacomantis sonneratii
- Ağlayan guguk, Cacomantis merulinus
- Çalı guguğu, Cacomantis variolosus
- Moluccan guguğu, Cacomantis heinrichi
- Kestane göğüslü guguk, Cacomantis castaneiventris
- Yelpaze kuyruklu guguk, Cacomantis flabelliformis
- Cins Chrysococcyx
- Kara kulaklı guguk, Chrysococcyx osculans
- Horsfield bronz guguğu, Chrysococcyx basalis
- Parıltılı bronz guguğu, Chrysococcyx lucidus
- Pasgerdan bronz guguğu, Chrysococcyx ruficollis
- Ak kulaklı bronz guguğu, Chrysococcyx meyeri
- Küçük bronz guguğu, Chrysococcyx minutillus
- Asya zümrüt guguğu, Chrysococcyx maculatus
- Mor guguk, Chrysococcyx xanthorhynchus
- Sarı gerdan guguk, Chrysococcyx flavigularis
- Klaas guguğu, Chrysococcyx klaas
- Afrika zümrüt guguğu, Chrysococcyx cupreus
- Dideric guguğu, Chrysococcyx caprius
- Cins Rhamphomantis
- Uzun gagalı guguk, Rhamphomantis megarhynchus
- Cins Surniculus drongo gugukları
- Asya drongo guguğu, Surniculus lugubris
- Filipin drongo guguğu, Surniculus velutinus
- Cins Caliechthrus
- Ak taçlı koel, Caliechthrus leucolophus
- Cins Microdynamis
- Cüce koel, Microdynamis parva
- Cins Eudynamys
- Kara gagalı koel, Eudynamys melanorhyncha
- Asya koeli, Eudynamys scolopacea
- Avustralya koeli, Eudynamys cyanocephala
- Uzun kuyruklu koel, Eudynamys taitensis
- Cins Scythrops
- Oluk gagalı guguk, Scythrops novaehollandiae
- Cins Clamator
- Alt familya Phaenicophaeinae. Malkoha ve coualar.
- Cins Ceuthmochares
- Sarı gaga, Ceuthmochares aereus
- Cins Phaenicophaeus. malkohalar
- Kara karınlı malkoha, Phaenicophaeus diardi
- Kestane karınlı malkoha, Phaenicophaeus sumatranus
- Mavi yüzlü malkoha, Phaenicophaeus viridirostris
- Yeşil gagalı malkoha, Phaenicophaeus tristis
- Sirkeer malkohası, Phaenicophaeus leschenaultii
- Raffles malkohası, Phaenicophaeus chlorophaeus
- Kızıl gagalı malkoha, Phaenicophaeus javanicus
- Sarı gagalı malkoha, Phaenicophaeus calyorhynchus
- Kestane göğüslü malkoha, Phaenicophaeus curvirostris
- Kızıl yüzlü malkoha, Phaenicophaeus pyrrhocephalus
- Kızıl taçlı malkoha, Phaenicophaeus superciliosus
- Pullu tüylü malkoha, Phaenicophaeus cumingi
- Cins Carpococcyx. Yer gugukları
- Sumatra yer guguğu, Carpococcyx viridis
- Bornean yer guguğu, Carpococcyx radiatus
- Mercan gagalı yer guguğu, Carpococcyx renauldi
- Cins Coua. Coualar
- Koşar coua, Coua cursor
- İri coua, Coua gigas
- Coquerel couası, Coua coquereli
- Kızıl göğüslü coua, Coua serriana
- Kızıl başlı coua, Coua reynaudii
- Kırmızı kepli coua, Coua ruficeps
- Tepeli coua, Coua cristata
- Verreaux couası, Coua verreauxi
- Mavi coua, Coua caerulea
- Cins Ceuthmochares
- Alt familya Centropodinae.
- Cins Centropus. Kukallar
- Senegal kukalı, Centropus senegalensis
- Defne kukalı, Centropus celebensis
- Paslı kukal, Centropus unirufus
- Kara gözlü kukal, Centropus melanops
- Sunda kukalı, Centropus nigrorufus
- Sarı göğüslü kukal, Centropus milo
- Goliath kukalı, Centropus goliath
- Mor kukal, Centropus violaceus
- Büyük kara kukal, Centropus menbeki
- Benekli kukal, Centropus ateralbus
- Sülün kukalı, Centropus phasianinus
- İskele kukalı, Centropus spilopterus
- Küçük kara kukall, Centropus bernsteini
- Biak kukalı, Centropus chalybeus
- Kısa parmaklı kukal, Centropus rectunguis
- Kara tepeli kukal, Centropus steerii
- İri kukal, Centropus sinensis
- Andaman kukalı, Centropus andamanensis
- Filipin kukalı, Centropus viridis
- Madagaskar kukalı, Centropus toulou
- Kara kukal, Centropus grillii
- Yeşil gagalı kukal, Centropus chlororhynchus
- Küçük kukal, Centropus bengalensis
- Kara gerdanlı kukal, Centropus leucogaster
- Gabon kukalı, Centropus anselli
- Mavi göğüslü kukal, Centropus monachus
- Bakır kuyruklu kukal, Centropus cupreicaudus
- Ak tepeli kukal, Centropus superciliosus
- Cins Centropus. Kukallar
- Alt familya Coccyzinae. Amerikan gugukları.
- Cins Coccyzus
- Cüce guguk, Coccyzus pumilus
- Dişbudak renkli guguk, Coccyzus cinereus
- Kara gagalı guguk, Coccyzus erythropthalmus
- Sarı gagalı guguk, Coccyzus americanus
- Pearly-breasted Cuckoo, Coccyzus euleri
- Mangrov guguğu Coccyzus minor
- Cocos Adası guguğu, Coccyzus ferrugineus
- Koyu gagalı guguk, Coccyzus melacoryphus
- Gri kepli guguk, Coccyzus lansbergi
- Cins Saurothera Kertenkele gugukları
- Büyük kertenkele guguğu, Saurothera merlini
- Porto Riko kertenkele guguğu, Saurothera vieilloti
- Jamaika kertenkele guguğu, Saurothera vetula
- İspanya kertenkele guguğu, Saurothera longirostris
- Cins Hyetornis
- Kestane göbekli guguk, Hyetornis pluvialis
- Defne göğüslü guguk, Hyetornis rufigularis
- Cins Piaya
- Sincap guguğu, Piaya cayana
- Kara karınlı guguk, Piaya melanogaster
- Küçük guguk, Piaya minuta
- Cins Coccyzus
- Alt familya Crotophaginae. Aniler.
- Cins Crotophaga. Anis
- Büyük ani, Crotophaga major
- Yassı gagalı ani, Crotophaga ani
- Oluk gagalı ani, Crotophaga sulcirostris
- Cins Guira
- Guira guguğu, Guira guira
- Cins Crotophaga. Anis
- Alt familya Neomorphinae.
- Cins Tapera
- Çizgili guguk, Tapera naevia
- Cins Dromococcyx
- Sülün guguğu, Dromococcyx phasianellus
- Tavus guguğu, Dromococcyx pavoninus
- Cins Morococcyx
- Küçük yer guguğu, Morococcyx erythropygus
- Cins Geococcyx. Koşar guguklar
- Büyük koşar guguk, Geococcyx californiana
- Küçük koşar guguk, Geococcyx velox
- Cins Neomorphus
- Pullu yer guguğu, Neomorphus squamiger
- Pas kıçlı yer guguğu, Neomorphus geoffroyi
- Çizgili yer guguğu, Neomorphus radiolosus
- Pas kanatlı yer guguğu, Neomorphus rufipennis
- Kızıl gagalı yer guguğu, Neomorphus pucheranii
- Cins Tapera
Dış bağlantılar
değiştir- Guguğun ötüşü
- Cuckoo videos on the Internet Bird Collection
Kaynakça
değiştir- ^ Ericson, P.G.P. (2006). "Diversification of Neoaves: integration of molecular sequence data and fossils" (PDF). Biology Letters. 2 (4). ss. 543-547. doi:10.1098/rsbl.2006.0523. PMC 1834003 $2. PMID 17148284. 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Hackett, S.J. (2008). "A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History". Science. 320 (5884). ss. 1763-1768. Bibcode:2008Sci...320.1763H. doi:10.1126/science.1157704. PMID 18583609.
- ^ Jarvis, E.D. (2014). "Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds". Science. 346 (6215). ss. 1320-1331. Bibcode:2014Sci...346.1320J. doi:10.1126/science.1253451. PMC 4405904 $2. PMID 25504713.
Kitap
değiştir- Hayvanlar Ansiklopedisi. Parıltı Yayıncılık. 2013. ss. 245-246. ISBN 978-605-100-090-9.