Bir Yaz Gecesi Rüyası
Bir Yaz Gecesi Rüyası (İngilizce: A Midsummer Night's Dream), William Shakespeare'in erken dönem romantik komedya oyunu. İlk basımı 1600 olmakla beraber yazımı ve ilk sahnelenişinin 1594 ya da 1595 yıllarında gerçekleştiği sanılmaktadır. Ana teması aşk ve evliliktir. Karışık ilişkiler üzerinden bu iki kavramın komikliğine vurgu yapmıştır. Olaylar Antik Yunanistan'da bir düğün çevresinde geçmektedir.
| Bir Yaz Gecesi Rüyası | |
|---|---|
A Midsummer Night's Dream | |
 Oberon ile Titania'nın kavgası Ressam:Joseph Noel Paton | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1590-1596 arası |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Komedi |
| Zaman ve mekân | Antik Yunanistan |
Belgelere göre ilk oynanışı 1604 yılında "A Play of Robin Goodfellow" adıyla gerçekleştirildi. Oyunda Ovidius'un dönüşümler'inden ve İngiliz halk masallarından izlere rastlanmakla birlikte olay örgüsünün büyük ölçüde Shakespeare'e dayandığı sanılmaktadır.
1970 yılında Peter Brook'un sahneye koyduğu yapım, oyunun önemli yorumlarından biridir.
Oyun Türkçede genellikle Bir Yaz Gecesi Rüyası ve benzeri adlarla bilinse de, Can Yücel'in Bahar Noktası adıyla yaptığı bir çevirisi de bulunmaktadır.
Oyunun sonunda "Yaramaz" peri Puck aşağıdaki sözlerle başladığı repliğiyle oyunun kapanışını yapar:
Biz gölgeler, kusur işlediysek eğer,
Şöyle düşünün ve bizi hoşgörün:
Bu hayaller görünürken sahnemizde,
Siz de biraz kestirdiniz yerinizde.
Karakterler
değiştir- Theseus - Atina Dükü
- Hippolyta - Amazonlar Kraliçesi, Theseus'un nişanlısı
- Egeus - Hermia'nın babası
- Hermia - Egeus'un kızı, Lysander'a âşık
- Lysander - Hermia'nın sevdiği genç ve Hermia'ya âşık olan genç (sonradan Puck sayesinde Helena'ya âşık olur)
- Demetrius - Hermia ile evlenmek isteyen genç
- Helena - Demetrius'a âşık
- Philostrate - Theseus'un şenlikçibaşısı
- Oberon - Periler Kralı
- Titania - Periler Kraliçesi
- Puck (ya da Robin Goodfellow) - Peri
- Bezelye Çiçeği, Örümcek Ağı, Pervane, Hardal Tohumu - Diğer periler
- Peter Quince - Marangoz, ara oyunda Önsöz
- Nick Bottom - Dokumacı, ara oyunda Pyramus
- Francis Flute - Körükçü, ara oyunda Thisbe
- Tom Snout - Tenekeci, ara oyunda Duvar
- Snug - Doğramacı, ara oyunda Aslan
- Robin Starveling - Terzi, ara oyunda Ay Işığı[1]
- Oberon ve Titania'nın hizmetindeki periler
- Theseus ve Hippolyta'nın yanındaki lordlar
- Saraylılar ve yardımcılar
Özet
değiştirTheseus ve Hippolyta’nın düğün töreni hazırlıkları yapılmaktadır. Bu sırada Demetrius ve Lysander Hermia’yı sevmektedir... Hermia’nın ise gözü Lysander’dan başka kimseyi görmemektedir.
(1) Ne vardır ki Hermia’nın babası Egeus kendine damat olarak Demetrius’u seçmiştir.
(2) Hermia ile Lysander bu kargaşadan kurtulmak için gece oradan kaçmaya karar verirler.
(3) Lysander Helena’ya bu planı anlatır!!
(4) Helena’nın Demetrius’a âşık olması sonucu Helena da Demetrius’a hemen gidip Lysander’ın ona anlattıklarını anlatır... Gece Hermia ile Lysander kaçarlarken Demetrius onların peşine düşer Helena ise Demetrius’un peşindedir... Yolda giderken bir gezici amatör tiyatro grubu (The Mechanicals (Makineciler) adı altında) tiyatro yapmaktadır. Giderken bir peri sarayına ulaşırlar. Orada dururlar.
(5) Helena Demetrius’a aşkını ilen eder fakat Demetrius onu reddeder.
(6) Periler kraliçesi (Titania) ve kralı (Oberon) her şeyden habersiz Oberon’un kıskançlığı yüzünden tartışmaktadırlar. Oberon’un baş belası hâline gelen Puck ise göze konulan yeni bir aşk iksiri üzerine çalışmaktadır. Bu planlanan aşk iksiri göze konulunca ilk göz açılmasında görülen ilk şeye âşık olmayı içermektedir.
(7) Oberon Titania’ya çok kızgındır ve intikam için bir plan yapar. Puck’dan yeni yaptığı iksiri Titania’nın üzerinde kullanmasını ister. Kendisi ise birbirlerine aşık olması için Helena ile Demetrius’un üzerinde kullanacaktır bu iksiri... Ama Puck aynı zamanda ortalığı karıştırır ve aynı zamanda iksiri Hermia ile Lysander’ın üzerinde kullanır.
(8) O sabah Lysander’ı Helena uyandırır ve ne yazık ki Lysander bu iksir sayesinde gerçek aşkı Hermia’yı unutup Helena’ya âşık olur.
(9) Helena ise Lysander’ın onunla eğlendiğini düşünür.
(10) Bu sırada Hermia bunu öğrenir ve Lysander’a neyin değiştiğini sorar. Daha sonra Puck Bottom’ı eşeğe çevirir.
(11) Bottom oturur ve bekler...
(12) Bu sırada Titania uyanır ve Bottom’a âşık olur. Oberon Puck’ın raporunu duyar. Rapor şöyledir: 1. Titania Battom’a âşıktır. 2. Lysander ise Helena’ya âşıktır. Helena bir yanlıştır çünkü o ismin Hermia olması gerekmektedir.
(13) Oberon Puck’a görevini kötüye kullandığını söyler. Oberon bunu duyunca iksiri hemen Demetrius’un üzerinde kullanır ve
(14) Puck’ı da Helena'yı bulması için yollar. Lysander ve Demetrius Helena’ya aşklarını itiraf ederler.
(15) Ama Helena hâlâ onların şaka yaptığını düşünmektedir. Hermia ve Helena birbirlerine çok sinirlidirler.
(16) Hermia Lysander’ın neden böyle yaptığına bir anlam veremez. Lysander ile Demetrius birbirlerini dövmek istemektedirler... Oberon Puck’a ormanda göz gözü görmeyecek kadar koyu bir sis yapmasını ister. Bu arada Demetrius Lysander’dan bir yumruk yer. Sis sayesinde bir anda çok yorgun olduklarını hissederek Hermia, Helena, Lysander Demetrius, Titania ve Bottom uykuya dalarlar.
(17) Oberon ve Puck bütün uyuyanların üstüne sihirli tozu serperler. Bu toz her şeyin eski hâline gelmesini sağlayacaktır. Bütün uyuyanlar uykularından uyanır. Fakat Bottom onlardan daha sonra uyanır. Demetrius uyandıktan sonra Hermia’ya olan aşkının bittiğini ve şimdi sadece aşkının Helena’ya olduğunu açıklar. The mechanicals (Makineciler) gezici tiyatro grubu (Bottom, Quince, Snug, Flute, Robin, Snout) kutlama için görevlerini yerine getirirler. Oberon ve Titania bütün courd’ları (Hippolyta, Theseus, Egeus, Philostarate) kutsaması için perileri çağırır. Puck bütün dinleyicilere şunu anons eder...
(18) Hepiniz “Bottom’ın rüyası’na” şahitlik ettiniz. {“Yani tüm bu yaşananlar sadece Bottom’ın rüyasıdır.”}
Türkçeye çeviriler
değiştir- Yaz Ortasında Bir Gecelik Rüya. Çev. Nureddin Sevin. İstanbul: Hilmi Kitabevi, 1936.
- Bir Yaz Dönümü Gecesi Rüyası. Çev. Nureddin Sevin. Ankara: Maarif Matbaası, 1944
- Bahar Noktası. Çev. Can Yücel. 1981. İstanbul: Papirüs Yayınları, 1996.
- Bir Yaz Gecesi Rüyası. Çev. Bülent Bozkurt. 1987. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
- Yaz Gecesi Rüyası. Çev. Can Doğan. 2005. İstanbul: Mitos Boyut, 2005.
- Bir Yaz Gecesi Rüyası. Çev. Özdemir Nutku. 2010. İzmir: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012
Dipnotları
değiştir- ^ Bu isimlerde Shakespeare iki anlam kullanıp kelime oyunu yapmaktadır. Bunlar özel isim olmakla beraber İngilizcede quince=ayva, bottom=kıç, flute=flut, snout=hayvan burnu, snug=sıcak rahatlık anlamlarına gelmektedir. Bunlar aşağı sınıftan kişiler olup The Mechanicals (Makineciler) adı taşıyan bir amatör gezici tiyatro grubu üyeleridir.
Dış bağlantılar
değiştir
- Vikikaynak'ta Bir Yaz Gecesi Rüyası oyunu tam metni 27 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme tarihi: 29.06.2009)
- HTML versiyonu 14 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Open Source Shakespeare(İngilizce) (Erişme tarihi:29.06.2009)
- MIT html versiyonu (İngilizce) (Erişme tarihi:29.06.2009)