Bahçesaray, Kırım
Bahçesaray (Kırım Tatarcası: Bağçasaray, Ukraynaca: Бахчисарай, Rusça: Бахчисарай). Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin güney kısmında bulunan bir şehir. Kırım Hanlığı'nın başşehri. Doğusunda küçük bir şerit halinde Karadeniz'e kıyısı olan şehir; günümüzde Kırım Dağları'nın çevresindeki Çürüksü Deresi vadisinde, Simferepol-Sivastopol demiryolu üzerinde yer alır.
| Bahçesaray Bağçasaray, Бахчисарай (Kırım Tatarcası) | |
|---|---|
 | |
 Arma | |
.svg)  Bahçesaray | |
| Ülke | Rusya (de facto) Ukrayna (de jure) |
| Özerk cumhuriyet | Kırım Özerk Cumhuriyeti |
| Bölge | Bahçesaray Rayonu |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 120 km² |
| Rakım | 300 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 27.448 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (MSK) |
| Posta kodu | 298400-298408 |
| Alan kodu | +7-36554 |
| İklim | Cfb |
Şehir, Osmanlılara tabi olduğu 1475 yılından, Küçük Kaynarca Antlaşması'yla özerk olduğu 1774 yılına dek yaklaşık 299 yıldır Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Kırım Hanlığı'nın bir kenti olmuştur.[1]
Şehir, 1475'te Fatih Sultan Mehmed'in komutanlarından Gedik Ahmed Paşa tarafından ele geçirilerek Osmanlı İmparatorluğuna tabi olmuştur. Önceleri küçük bir yerleşim yeri olan Bahçesaray, 1503'te I.Mengli Giray Han'ın Çürüksu Irmağı'nın kenarına yaptırdığı Han Sarayı'nın giderek gelişmesi ile oluşmuş ve daha sonra Kırım Hanlığı'nın başkenti olmuştur. Böylelikle Kırım'ın yönetim ve kültür merkezi olan Bahçesaray'da, Han Sarayı'na eklenen yeni bölümlerin yanı sıra pek çok cami ve medrese gibi eserler de inşa edilmiştir. Bu eserlerin içinde; I. Mengli Giray Han ve I. Hacı Giray Han'ın türbeleri de vardır. 1525 Yılında Çerkesler tarafından yağmalandı.[2]
Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Çarlığı arasındaki 1677-81 savaşını bitiren ve Dinyeper'in Batı kıyısını Osmanlı İmparatorluğu'na, doğu kıyısını ise Rusya'ya bırakan Bahçesaray Antlaşması 1681'de bu şehirde imzalanmıştır.
Kent, 1736'daki Rus işgali sırasında büyük tahribat görmüştür. 1774'te Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya, Kırım'ın bağımsızlığını ve tarafsızlığını Osmanlı İmparatorluğu'na kabul ettirdikten sonra 1783'te Kırım'ı ilhak etmesi sonucunda Bahçesaray da Rusya egemenliği altına girmiştir. Şehir bu süre içinde de Tatarların önemli bir kültür merkezi olmuştur.
I. Hacı Giray Han'ın türbesi, Zincirli Medrese, Kırım Müftülüğü'nün de bulunduğu Salacık, Bahçesaray'ın önemli bir semti konumundadır. Buradaki tarihi kabristan alanında Kırım hanlarının yanı sıra, Kırım'ın milli liderleri İsmail Gaspıralı ile sürgünde öldükten sonra Bahçesaray'a mezarları getirilen Ahmet Özenbaşlı ve Mustafa Edige Kırımal'ın da mezarları bulunmaktadır.
Sovyet yönetimi döneminde tahrip edilen edilen han türbeleri Türkiye tarafından tamir edilmekte olup, TİKA tarafından onarılan Hacı Giray Han Türbesi 18 Mayıs 2009 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Şehrin yetiştirdiği önemli isimler
değiştirResimler
değiştir-
Hansaray içinde bulunan Gözyaşı Çeşmesi Aleksandr Puşkin, Arenski ve Assafjew tarafından efsaneleştirildi. -
Çufutkale mağara kenti 19. yüzyıl ortalarına kadar Karay Türkleri'ne ev sahipliği yapmıştı. -
Çufutkale'de Canike Hanım'ın türbesi.
Kardeş şehirler
değiştir
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b Özkan, Abdullah. "Bahçesaray." Osmanlı'nın İzinde, İmparatorluğun Üç Kıtadaki İzleri. İstanbul: Boyut Yayıncılık, s. 190.
- ^ https://en.wiki.x.io/wiki/Bakhchisarai_War_(1525) 7 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
- ^ "Kırım İle Bursa Kardeş Oluyor". bursa.gov.tr. 20 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2013.
- ^ "Büyükşehir Belediye Meclisi'nde Alınan Kararla, Erzurum'un Bir "Kardeş Kenti" Daha Oldu…". sondakika. 10 Nisan 2012. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2013.
- ^ "Bahçesaray ve Konak 'Kardeş' oldu". dunyabulteni. 7 Nisan 2012. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2013.
Dış bağlantılar
değiştir
- [1][ölü/kırık bağlantı] Bahçesaray Haritası (Rusça) (Erişme tarihi:2.8.2009)
- [2] Hansaray'ın resmi internet sitesi (İngilizce) (Erişme tarihi:2.8.2009)