İnsan ticareti
İnsan ticareti, en yaygın şekilde tacirler veya başkaları için cinsel kölelik, zorla çalıştırma (emek sömürüsü) ya da cinsel istismar için gerçekleştirilen ticarettir.[1][2] Bu ticaret aynı zamanda zorla evlilik kapsamında kişilere eş sağlanması amacıyla,[3][4] organların veya dokuların çıkarılması amacıyla,[5][6] veya taşıyıcı annelik ya da yumurtaların çıkarılması da dahil olmak üzere[7] bir ülkede/uluslararası alanda yapılabilir. İnsan ticareti baskı yoluyla mağdurun özgür olarak hareketini engellediğinden dolayı kişiye karşı işlenen bir suçtur ve kişilerin istismarı söz konusudur. İnsan ticareti suçunun gerçekleşmesi için mutlaka kişinin bir yerden, başka bir yere hareket ettirilmesine gerek yoktur.
İnsan ticaretinin uluslararası sınırları aşan suç örgütlerinin en hızlı büyüyen faaliyetlerinden birisi olduğu düşünülmektedir.[8] Suç örgütlerinin yalnızca 2004 yılı içerisinde bu suçtan dolayı tahmini olarak 7 milyon dolar ile 9,5 milyar dolar arasında gelir elde ettikleri tahmin edilmektedir.[9]
İnsan ticareti, uluslararası sözleşmeler tarafından insan hakları ihlali olarak nitelendirilmektedir. Buna ek olarak insan ticareti, Avrupa Birliği'nde bir yönergeye tabidir.[10]
Genel bir bakış
değiştirTanımı
değiştirİnsan ticareti yerel düzeyde de ortaya çıkabilmesine rağmen onun uluslararası etkileri bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler, Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'ne (Kısaca UNTOC) ek olarak 25 Aralık 2003 tarihinde yürürlüğe giren İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokolü (Aynı zamanda İnsan Ticareti Protokolü veya BM TIP Protokolü olarak da anılmaktadır. (Kısaca CTOC) yürürlüğe koymuştur. Bu protokol 3 UNTOC protokolünden birisidir. Protokol aslında 12-13 Kasım 200 tarihinde imzalanmıştır fakat 25 Aralık 2003 tarihinden itibaren yürürlüğe konulmuştur.[11][12] Protokol küresel olarak bir ilktir ve insan ticareti konusunda üzerinde anlaşma sağlanmış bir tanımlama yapmış olması nedeniyle tektir. Amaçlarından birisi insan ticareti konusunun soruşturulması ve kovuşturulması konusunda uluslararası alanda iş birliğini kolaylaştırmaktır. Bunun yanı sıra İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde de insan ticareti mağdurlarının haklarına tam olarak saygı gösterilmesi ve yardımcı olunması amacıyla koruma hükümleri yer almaktadır. İnsan Ticareti Protokolü ise Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 169 taraflarca onaylanmıştır ve bu protokol doğrultusunda insan ticareti şu şekilde tanımlanmaktadır (Madde 3- Tanımlar);
(a) “İnsan ticareti”, kuvvet kullanarak veya kuvvet kullanma tehdidi ile veya diğer bir biçimde zorlama, kaçırma, hile, aldatma, nüfuzu kötüye kullanma kişinin çaresizliğinden yararlanma veya başkası üzerinde denetim yetkisi olan kişilerin rızasını kazanmak için o kişiye veya başkalarına kazanç veya çıkar sağlama yoluyla kişilerin istismar amaçlı temini, bir yerden bir yere taşınması, devredilmesi, barındırılması veya teslim alınması anlamına gelir. İstismar terimi, asgari olarak, başkalarının fuhuşunun istismar edilmesini veya cinsel istismarın başka biçimlerini, zorla çalıştırmayı veya hizmet ettirmeyi, esareti veya esaret benzeri uygulamaları, kulluğu veya organların alınmasını içerecektir.
(b) İnsan ticaretinin (a) bendinde belirtilen yöntemlerden herhangi biriyle yapılmış olması halinde, mağdurun bu istismara razı olup olmaması durumu değiştirmeyecektir.
(c) Bu maddenin (a) bendinde öngörülen yöntemlerden herhangi birini içermese bile, çocuğun istismar amaçlı temini, bir yerden bir yere taşınması, devredilmesi, barındırılması veya teslim alınması “insan ticareti” olarak kabul edilecektir.
(d) Onsekiz yaşının altındaki herkes “çocuk” kabul edilecektir.
— [12]
Gelir
değiştirBirleşmiş Milletler 2008 yılında tahmini olarak Dünya'nın çeşitli 127 farklı ülkesinde yaşayan, yaklaşık 2,5 milyon kişinin 137 farklı ülkeye kaçırıldığı tahmininde bulunmuştur.[13] Günümüzde bir insan ticareti kurbanının örgüte maliyetinin yaklaşık olarak 90 dolar kadar olduğu tahmininin bulunduğu göz önüne alındığında, 1800'lü yıllarda Güney Amerika'da gerçekleşen köle ticaretine göre bu miktarın az olduğu belirgin şekilde ortaya çıkmaktadır. 1800'lü yıllarda ABD'de gerçekleşen köle ticaretinde, kölelerin ortalama olarak maliyetleri günümüzdeki 40.000 dolara eş değerdedir.
Terimin kullanımı
değiştirİnsan ticaretinde mağdurlar gizlice uluslararası sınırlardan farklı ülkelere taşınabileceği gibi bu nakil kurbanın gönüllü talebi ile de olabilir ve genellikle insan ticareti ülkeye kaçak yollardan giren şahıslar veya ülkeye izinle girmiş kişilerdir. Elbette bu suçun aynı ülke içerisinde gerçekleşmesine de engel teşkil etmez. Ayrıca insan ticaretinde bir kuvvet kullanma tehdidi veya zorlama, kaçırma, hile, aldatma, nüfuzu kötüye kullanma, kişinin çaresizliğinden yararlanma ya da denetim yetkisi bulunan bir kişinin rızasının kazanılması için kazanç/çıkar sağlama yöntemleri kullanılmış olabilir. Bu nedenlerden dolayı insan ticareti ile insan kaçakçılığı birbirlerinden farklıdırlar. Avusturya ve İsveç ülkeleri tarafından kurulmuş olup, günümüzde 14 üye devletin oluşturduğu "Göç Politikaları Geliştirme Merkezi" (İngilizce: International Centre for Migration Policy Development)'ne göre insan kaçakçılığı hedef ülkenin ulusal göç yasalarının ihlali anlamına gelir ve kaçak kişinin haklarının ihlal edilmesini gerektirmez. Diğer taraftan insan ticareti ise zorlama veya istismar vb. yollar ile mağdurun haklarını ihlal ettiğinden dolayı kişiye karşı bir suçtur.[14]
İnsan ticaretinde kişileri zorlayan eylemler, iradesine karşı düzenlenir ve sonuç olarak insan tacirinin veya başkalarının amaçlarına hizmet eden işler ya da işlemlerde kullanılırlar. Bu iş ve işlemler cinsel sömürüye bağlı ya da zorunlu çalışma türünde fiiller içerebilir.[1][2] Ayrıca zorunlu çalışma yasal sözleşme yapılarak yapılandırılmış olabilir ancak ücret ödememe, düşük ücret ödeme ya da son derece sömürücü koşullarda çalıştırılma şekillerinde bir ortamda gerçekleşiyor olabilir. Hatta bazı durumlarda kurban mevcut borcunu ödeme imkânı bulunmamasına rağmen kurulan düzen ile borç köleliği kullanılarak sömürülüyor ve insan ticaretine maruz bırakılıyor olabilir.
Bağlı işgücü veya borç köleliği günümüzde muhtemelen işgücü ticaretinin en az bilinen biçimi olmasına rağmen, insanların köleleştirilmesinde kullanılan en yaygın yöntemlerden birisidir. Bir kişi bağlanarak aldığı krediyi geri ödemek için ödeme aracı olarak kendisinden işgücü talep edilir ve böylece kişi bağlı işçi haline gelir. Hatta borçları gelecek kuşaklar üzerine geçirilebilir. Ancak kurbanların ödeme için ürettikleri iş güçleri ve verdikleri hizmetler genellikle borçların yeniden düzenlenmesi amacıyla kullanılmaz. Genelde yapılan işin değeri, var olan toplam borcu ödemeye yetmez.[15][16]
Zorla çalıştırma veya emek sömürüsü, mağdurların şiddet ya da diğer bazı ceza türlerinin tehdidi altında kendi iradesi doğrultusunda çalışmak zorunda kaldığı bir durumdur. Özgürlükleri sınırlandırılmıştır ve sahiplenilmişlerdir. Uluslararası Çalışma Örgütü'ne göre erkeklerin vasıfsız işler için insan ticaretine maruz kalma durumları bulunmaktadır ve küresel olarak bu durumun pazar payı 31 milyar dolar olarak hesaplanmıştır.[17] Zorla şekilleri arasında yerel kölelik, tarım işçiliği, kötü çalışma şartlarına sahip fabrika veya bina işçiliği, yemek servisi, diğer hizmet sektörlerindeki emekler ya da dilencilik olabilir.[15] Zorla çalıştırma neticesinde elde edilen işgücü ile üretilen bazı ürünlere şunlar örnek olarak verilebilir: kakao, tuğla, kahve, pamuk, altın ve diğer giyim eşyaları.[18][19]
Uluslararası Göç Örgütü (IOM), insan ticareti mağdurlarına hizmet eden en büyük küresel sağlayıcıdır ve vaka raporlarında giderek artan sayılarda kurbanların zorla çalıştırılmasının söz konusu olduğu belirtilmiştir. 2012 yılında örgütün yaptığı çalışmada, 2010 yılında IOM raporlarında kurbanlarda ilk dönemde cinsel sömürü amaçlı insan ticaretinin yoğunluğu söz konusu iken daha sonra emek sömürüsünün bu olaydan daha fazla meydana geldiği tespitini yapmıştır.
Çocuk işçilik, çocukların fiziksel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal ya da toplumsal gelişimi için zararlı olması muhtemel ve eğitimlerini engelleyen bir çalışma biçimidir. Uluslararası Göç Örgütü'ne (IOM) göre küresel kapsamda çocuk işçilerin sayısında son on yıl içerisinde düşüş gözlenmiş ve 3/1 oranında azaldığı rapor edilmiştir. 2000 yılında rapor edilen çocuk işçi sayısı 246 milyon iken 2012 yılında bu sayı 168 milyona düşmüştür.[20] Aşağı Sahraaltı Afrikası'nda çocuk işçilerin görülme sıklığı artarken bu bölgeyi büyük sayılar ile Asya ve Pasifik izlemektedir.[20]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b UNODC on human trafficking and migrant smuggling 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Unodc.org. Yıl: 2011
- ^ a b Amnesty International - People smuggling 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Amnesty.org.au, Tarih: 23 Mart 2009
- ^ Child Trafficking for Forced Marriage 18 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ecpat.org.uk, WISE, Yıl: 2008, Format: PDF
- ^ Slovakian 'slave' trafficked to Burnley for marriage 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News
- ^ Trafficking in organs, tissues and cells and trafficking in human beings for the purpose of the removal of organs 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Format: PDF, Yıl: 2009, Yayıncı: United Nations
- ^ Human trafficking for organs/tissue removal 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fightslaverynow.org
- ^ Human trafficking for ova removal or surrogacy 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Councilforresponsiblegenetics.org, Tarih: 31 Mart 2004
- ^ Human Trafficking: A Global Perspective 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yazar: Louise Shelley, Yıl: 2010, Yayıncı: Cambridge University Press, ISBN 978-1-139-48977-5, Sayfa: 2 19 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Barracks and Brothels: Peacekeepers and Human Trafficking in the Balkans 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yazar: Sarah Elizabeth Mendelson, Yıl: 2005, Yayıncı: CSIS, ISBN 978-0-89206-464-9, Sayfa: 2
- ^ DIRECTIVE 2011/36/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 5 April 2011 on preventing and combating trafficking in human beings and protecting its victims, and replacing Council Framework Decision 2002/629/JH 26 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Format: PDF, Yayıncı: Eur-lex.europa.eu
- ^ Convention on Transnational Organized Crime 29 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Yayıncı: Unodc.org
- ^ a b Birleşmiş Milletler, Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokol 3 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Türkiye Büyük Millet Meclisi resmî web sitesi, Tarih: 30 Ocak 2003
- ^ UN-backed container exhibit spotlights plight of sex trafficking victims 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yayıncı: Un.org, Tarih: 26 Şubat 2008
- ^ Difference between Smuggling and Trafficking 21 Şubat 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, Anti-trafficking.net
- ^ a b Labor trafficking fact sheet 27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Çalışma: National Human Trafficking Resource Center, Format: PDF
- ^ Bonded Labour 18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., antislavery.org
- ^ "A global alliance against forced labour", ILO, 11 Mayıs 2005.
- ^ 13 Products Most Likely to Be Made By Child or Forced Labor 25 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yazar: McCarthy, Ryan, Yayıncı: Huffington Post, Tarih: 18 Aralık 2010
- ^ Tuğla fabrikasında çocuk işçi skandalı 9 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., sabah.com.tr, Tarih: 11 Ocak 2005
- ^ a b Child Labour 2 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ilo.org
Dış bağlantılar
değiştir- Türkiye´nin İnsan Ticaretiyle Mücadelesi9 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.