Vikipedi

Çanakkale

Çanakkale ilinin merkezi olan şehir
Bu madde Çanakkale ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Çanakkale (il), başlığın diğer anlamları için Çanakkale (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Çanakkale, Türkiye'nin Çanakkale ilinin merkezi olan şehirdir. Anadolu'nun kuzeybatısında, Çanakkale Boğazı'nın güneydoğusunda yer alır. Nüfusu 2021 yılına göre 195.439 kişidir.[1]

Çanakkale
Şehir
Şehir merkezinin havadan görünümü
ÜlkeTürkiye
BölgeMarmara Bölgesi
İlÇanakkale
İdare
 • Belediye başkanıMuharrem Erkek (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam949 km²
Rakım2 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu
17xxx
Alan kodu286
Plaka kodu17

Etimoloji

değiştir

Çanakkale'nin şu anki bulunduğu yerin adı 19. yüzyılda Kale-i Sultaniye olarak geçmektedir ve bu isim 1890 yılında şehrin resmî adı olarak kayıtlara geçmiştir.[2] Çanakkale Osmanlı zamanında önemli bir kale işlevi görmüş olup, Kale-i Sultaniye (Osmanlı Türkçesi: قلعة سلطانيه) ya da günümüz Türkçesi ile Sultaniye Kalesi ismi bu işlevin bir kanıtıdır. 17. yüzyılın sonlarından itibaren gelişen çömlek yapımı, şehrin bu konuda ün yapmasını sağlamıştır. Hatta yine bu zamanlarda bir seyyahın yapılan seramiğin kalitesinden etkilenip, bunu Hollanda'nın Delft şehrinde yapılan seramiklerle karşılaştırması şehre Çanak kalesi ismini vermiştir. Çanakkale isminin Yunancası Δαρδανέλλια veya Dardanellia[3], ki bu isim de sonradan Dardanelles olarak İngilizceye çevrilmiştir.[4] 1920'lerden itibaren İngilizler Çanakkale'ye Chanak veya Kale Sultanie demeye başladılar.[5]

Tarihçe

değiştir
 
Truva film'inde görülen Truva Atı, şimdi Çanakkale'de deniz kenarındaki vapur iskelesine yakın alanda sergilenmektedir. Troya antik kenti ve Biga yarımadası'nın antik bölgesi Çanakkale il'indedir.

Antik çağdan kalan Troya kalıntıları il sınırları içerisindedir. Bölgede ilk yerleşim yaklaşık 6000 yıl öncesindeki Bakır Çağı'na dayanır.[6] Fakat bu dönemde şehrin kimliği ve yaşayan insanların özellikleri hakkında pek bir şey bilinmemektedir. Yapılan kazı çalışmaları ve çeşitli araştırmalara göre, bölgedeki ilk kalıcı yerleşim izi Kumtepe civarında bulunmuştur. MÖ 4.800 - 4.000 arasına tarihlenen Kumtepe Höyüğü, bu tarihten sonra da çeşitli yerleşim izleri içeren tabakalara sahiptir.[7] Bölgedeki kazılar ilk olarak 1934 yılında Cincinnati Üniversitesi'nden  J.L. Caskey ve J. Sperling tarafından yapılmıştır. MÖ 3000 yılında kurulan Troya geçirdiği depremden sonra MÖ 2500 yılında yıkılmıştır.[8]

 
Hellespontin Phrygia'nın bilinen en eski tümülüsü olan Kızöldün Tümülüsü'nde bulunan Polyksena Lahdi, halen Troya Müzesi'nde sergilenmektedir.

Sonraki yüz yıllarda çeşitli göçlerle kavim dengesi değişen ale bölgesi, MÖ 7. yüzyılda Lidyalılar'ın hakimiyetine girmiştir.[8] MÖ. 6. yüzyılın ortalarında bölgede Pers egemenliği başlamıştır.[9] Perslerin önemli imparatorlarından Darius ve Xerxes bölgeyi stratejik bir nokta olarak görüp, burayı ellerinde tutmayı amaçlamışlardır. Yunan tarihçi Herodot'a göre Çanakkale Boğazı üzerinde Avrupa'ya geçmek için ilk köprüyü yapan Xerxes'tir.[8][9] MÖ 386'da Spartalılar ile Persler arasında yapılan Kral Barışı sonucu Persler bölgede hakimiyetini güçlendirdi.[10] MÖ 334 yılında Makedonya Kralı Büyük İskender bu bölgeyi Perslerin elinden almak istiyordu. Bu amaçla Çanakkale Boğazı'nı geçerek bugünkü Karabiga yakınlarındaki Kocabaş Çayı (Granikos)'nda iki ordu birbiri ile karşılaştı ve aldıkları büyük bozgun karşısında Persler bölgeyi Büyük İskender'in hakimiyetine bırakarak bölgeden çekilmek zorunda kaldılar.[9] Ancak İskender'in ani ölümü üzerine bölgeyi ünlü komutanlarından Antigonos yönetmeye başlamıştır. O da uzun süre yönetemeden, Balkanlardan gelen Kelt kökenli Galatlar, bölgeye yerleşmişlerdir.[9] MÖ 133'te Bergama Kralı III. Attalos'un vasiyeti üzerine Roma hakimiyetine giren Çanakkale, sonrasında Asia eyaletine bağlanmıştır.[11] Roma İmparatorluğu'nun 395'te Doğu ve Batı diye ikiye ayrılmasından sonra, bölge daha sonradan Bizans adıyla anılacak olan Doğu Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiştir.[11] İmparator Justinian modern Eceabat yakınlarındaki Sestos bölgesinde boğazın kontrolünü sağlamak amacıyla kale inşa ettirmiştir. Bölgede ilk Türk hakimiyeti 11. yüzyıl sonlarında ünlü deniz komutanı Çaka Bey'in seferleri ile başlamıştır. Sonrasında Karesi Beyliği ile devam eden Türk hakimiyeti, 1361 yılında beyliğin savaşsız bir şekilde Osmanlı İmparatorluğu'na katılması ile bölgede yaklaşık 6 asır sürecek bir Osmanlı dönemi başlamış oldu.[11]

Osmanlı dönemi

değiştir
 
Saat kulesi - 1918

İlin eski merkezi Biga olup, Cumhuriyet döneminde, Çanakkale Savaşlarında kazanılmış olan zaferlerden dolayı ilin ismi ve merkezi Çanakkale olarak değiştirilmiştir. İlin isminin kökeni ise yörede çok gelişmiş olan çanak-çömlek zanaatinden gelir. Şehrin iki simgesi hâline gelen Kale-i Sultaniye ile çanakçılık özdeşleşince de şehir "Çanakkale" olarak adlandırılmaya başlanmıştır. 1452 yılında Fatih Sultan Mehmet, Papalık Devleti'nin Bizans'a yardımını engellemek ve Çanakkale Boğazı'nın kontrolünü sağlamlaştırmak amacıyla boğazın en dar yeri olan Kilitbahir köyünde Kilitbahir Kalesi'ni yaptırmıştır.[12]

Çanakkale Savaşları

değiştir
Ana madde: Çanakkale Savaşı

1915 senesinde Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Çanakkale Savaşları'na sahne oldu. İtilaf Devletlerinin birleşmiş orduları deniz savaşında araç ve personel zayiatı vererek mağlup oldu ve boğazları geçemedi. Daha sonra İtilaf kuvvetleri karadan çıkartma yaptılar. Kara savaşlarında Yarbay Mustafa Kemal'in başarıları sayesinde İtilaf kuvvetlerinin ilerleyişi durdu, iki kuvvet birbirine üstünlük sağlayamadı ve karadan taarruz da başarısızlıkla sonuçlandı.

Yerel yönetim

değiştir

Çanakkale Belediyesi tarafından yönetilmektedir.

Coğrafya

değiştir

Çanakkale, Anadolu'nun kuzeybatısında, Çanakkale Boğazı'nın güneydoğusunda yer alır.

Nüfus

değiştir

Çanakkale kenti, nüfus açısından Marmara Bölgesi'nde yer alan birçok ilden sonra gelir. Merkez ilçenin 1927'de 8.515 olan nüfusu 1990'da 53.995'e, 2000'de 75.180'e, 2007'de 86.544'e, 2008'de 90.563'e 2016 yılında 143.713'e 2017 yılında 175.032 kişiye ulaşmıştır.

 
Çanakkale limanı
 
Çanakkale çarşı
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[13] 18.756 8.515 10.241
1935[14] 25.241 11.495 13.746
1940[15] 41.409 24.621 16.788
1945[16] 37.568 22.869 14.699
1950[17] 29.131 11.824 17.307
1955[18] 34.841 16.041 18.800
1960[19] 39.877 19.391 20.486
1965[20] 44.520 22.789 21.731
1970[21] 48.977 27.042 21.935
1975[22] 52.524 30.788 21.736
1980[23] 62.701 39.979 22.722
1985[24] 73.412 48.059 25.353
1990[25] 81.435 53.995 27.440
2000[26] 104.205 75.810 28.395
2007[27] 115.775 86.544 29.231
2008[28] 119.207 90.653 28.554
2009[29] 125.231 96.588 28.643
2010[30] 136.484 106.116 30.368
2011[31] 135.192 104.321 30.871
2012[32] 143.041 111.137 31.904
2013[33] 149.881 116.078 33.803
2014[34] 155.657 119.806 35.851
2015[35] 159.758 122.613 37.145
2016[35] 165.517 126.062 39.455
2017[35] 175.032 132.854 42.178
2018[35] 180.823 136.002 44.821
2019[35] 184.631 137.365 47.266
2020[35] 184.184 134.478 49.706

Ekonomi

değiştir

Çanakkale ekonomisinde ağırlıklı sektör tarımdır. Sanayinin ekonomideki payı da artış göstermektedir.[36]

Kültür

değiştir

Çanakkale, binyıllar boyunca farklı toplumların egemenliğinde kalmış, gerek mimarisinde gerek yaşamda onlardan izler taşımaktadır. 1970'li yıllardan itibaren yapılmaya başlayan ticari yatırımlarla ildeki geleneksel toplum yapısı yerini hızla modernize kente bırakmıştır. Ticari yatırımlarla ulaşım kolaylaşmış ve şehrin görünümünün değişmesi böylece başlamıştır. Bugün Çanakkale Türkiye'nin en modern çevrelerindendir. Geniş kaldırımları, temiz caddeleri, bakımlı binaları ile örnek bir şehirdir. Henüz altyapısı tam oturmamışsa da kültürel anlamda Çanakkale ili Türkiye'de önde gelen çevrelerdendir. Toplumda çekirdek aile yaygındır. Toplum, Manavlar, Türkmenler, Pomaklar, Yörükler, Bulgaristan göçmenleri ve az sayıda Kumuk Türkleri ve Çerkes ile Boşnak'tan oluşur. Boşnak ve Yörükler genelde tarım ile uğraşırlar. Fakat halk etnik yapıya göre ayrılmamış birlik içinde yaşamaktadır. Fakat her toplum kendi kültürel yapısını korur. İl ve ilçe merkezlerinde büyük ölçüde modern giyim örnekleri benimsenmiştir. Kırsal kesimden gelen bayanlar, beyaz yemeni adı verilen eşarp ve şalvar ile siyah naylonumsu kumaştan pardösü giyerler, kırsal kesim erkeklerinde ise baskın giyim türü, pantolon, ceket ve kaskettir. Yörede erkeklerin şalvar giydiği pek görülmez.

Çanakkale'de üretilen başlıca gıda ürünleri, domates, şarap, zeytin, zeytinyağı, sardalya, peynir helvası ve keşkektir.

Çanakkale aynı zamanda her yıl yapılan yüzme yarışmalarının bitiş noktasıdır.[37][38] Bu organizasyonun kökeni İngiliz şair Lord Byron'un efsanevi yüzücü Leander'in hikâyesine özenerek 1810'da bu yüzüşü gerçekleştirmesinden gelir.[39] Truva filmindeki "ahşap at" şehrin sahilinde hâlen sergilenmektedir.[40]

Turizm

değiştir
Ana madde: Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı
Ayrıca bakınız: Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı şehitlikleri ve eserleri
 
Truva filmi setinde kullanıldıktan sonra şehir merkezine hediye edilen Truva Atı

Çanakkale ve diğer ilçeler tarihî ve doğal güzellikler bakımından oldukça zengin olmasına rağmen, bölge olması gerekenden oldukça az turist çekmektedir, turizme fazla yatırım yapılmamaktadır.[kaynak belirtilmeli] Her yıl 25 Nisan'da düzenlenen Anzac Günü'nde Avustralya ve Yeni Zelanda'dan gelen binlerce turist bölgeye akın etmekte, turizm genellikle Çanakkale Savaşları'nın yaşandığı Gelibolu, Truva Savaşı'na ev sahipliği yapmış Truva Antik Kenti ve Assos Antik Kenti üzerine odaklıdır. Yine Çanakkale'de bulunan Gökçeada ve Bozcaada turist çekmektedir.

Çanakkale'de 1963 yılından beri her yılın ağustos ayında Uluslararası Troia Festivali gerçekleşmekte, çeşitli sanatsal faaliyetler yapılmaktadır.[41] Her iki yılda bir düzenlenen Uluslararası Çanakkale Bienali de Çanakkale ilinin kültür, sanat ve turizmine katkı sağlamaya aday bir etkinliktir.

Müzeler[42]

değiştir

Spor

değiştir

Şehrin tek futbol takımı olan Çanakkale Dardanelspor 1996-99 sezonlarında Süper Lig'de mücadele etmiştir. Daha sonra kademeli olarak 1, 2 ve 3. Lig'de de mücadele etmiştir. Takım 2014-2015 sezonundan 2018-2019 sezonuna kadar 3. Lig'de bulunup ve Çanakkale Süper Amatör Lig'e düşmüştür. Şehrin tek voleybol takımı olan Çanakkale Belediyespor (kadın voleybol takımı), 2021-22 sezonunda Sigorta Shop Kadınlar 1. Ligi'nde maçlarına çıkmaktadır.

Eğitim

değiştir
 
Şehir merkezinde bulunan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'ne ait Sürekli Eğitim Merkezi'nden bir görünüm.

İlin tek üniversitesi olan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nin (ÇOMÜ) Çanakkale için özel bir önemi vardır. Şehir merkezi nüfusu 100.000 civarında olan Çanakkale'de üniversite öğrenci sayısı 47,897'ü,[43] personel sayısı ise 3.000'i geçmektedir. Personel ailesi ile hesaplandığında ise Üniversite'nin öğrenci ve aileler ile birlikte ilde 45.000 nüfusu oluşturduğu görülür. Ayrıca üniversite 12 fakülte ve 20'den fazla yüksekokul ve enstitü ile ilin en önemli kamu kurumu ve istihdam kapısıdır. Üniversite'nin her ilçede en az bir yüksekokulu bulunmaktadır. Çanakkale Fen Lisesi, Çanakkale Sosyal Bilimler Lisesi, Vahit Tuna Anadolu Lisesi başlıca liselerindendir.

Medya

değiştir

Çanakkale şehir merkezinde yayın yapan 1 yerel TV kanalı, 8 yerel radyo ve çeşitli yerel gazeteler bulunmaktadır. Çanakkale Televizyon Kulesi 2021'de hizmete girmiştir.

Yerel TV kanalları
  • Ton TV (Sadece internet üzerinden yayın yapıyor.)[44]
  • Boğaz TV (Karasal yayını kapalı. Sadece internet üzerinden yayın yapıyor.)
Yerel radyo kanalları[45]
  • 88.0 Radyo Pegai
  • 90.8 Radyo Mega 17
  • 92.7 Radyo Çanakkale
  • 94.0 Radyo Ton
  • 94.2 Biga FM
  • 95.8 Boğaz FM
  • 100.5 Çan FM
  • 104.7 Kampüs FM[46]
Yerel gazeteler ve basın kuruluşları
  • Çanakkale Olay
  • İşte Çanakkale
  • Çanakkale Aynalı Pazar
  • Çanakkale Demokrat
  • Çanakkale Hedef Gazetesi
  • Çanakkale'nin Sesi
  • Kalenin Sesi Gazetesi
  • Boğaz Medya
  • Çanakkale İçinde
  • Troy Haber[47]
  • Kalem Gazetesi

Altyapı

değiştir

Ulaşım

değiştir

Çanakkale Havalimanı'ndan 2016'dan bu yana günlük Ankara ve İstanbul uçuşları yapılmaktadır. İstanbul'a 07.10'da, İstanbul Atatürk Havalimanı'ndan saat 23.20'de olmak üzere iki uçuş bulunmaktaydı fakat artık yapılmıyor, sadece Ankara seferleri mevcuttur.

Çanakkale 15 Temmuz Demokrasi Otogarı, 31.694 m2 arsa üzerinde inşa edilmiş olup 3.153 m2'lik kapalı alanı vardır. 12 tane şehirlerarası, 11 tane ilçe peronuyla hizmet vermektedir. Şu anda hizmet verdiği binaya Çanakkale Otogarı ismiyle 15 Haziran 2011'de taşınmıştır.[48] 2016'da ismi Çanakkale 15 Temmuz Demokrasi Otogarı olarak değiştirilmiştir.[49]

Şehir içerisinden D.550 ve D.200 kara yolları geçmektedir.

Çanakkale Feribot İskelesi'nden her gün Eceabat'a, Gelibolu'ya, Gökçeada'ya, Bozcaada'ya vapur seferi yapılmaktadır.

Çanakkale'nin bazı merkezlere uzaklık bilgileri
  • Çanakkale-İstanbul: 315 Km
  • Çanakkale-Ankara: 666 Km
  • Çanakkale-İzmir: 315 Km
  • Çanakkale-Bursa: 270 Km
  • Çanakkale-Antalya: 700 Km
  • Çanakkale-Balıkesir: 200 Km
  • Çanakkale-Tekirdağ: 170 Km

Kardeş şehirler

değiştir

Çanakkale'nin 10 tane kardeş şehri bulunmaktadır.[50]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Çanakkale Nüfusu". 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  2. ^ J.M.Cook, The Troad:An Archaeological and Topological Survey, Clarendon Press Oxford 1973 p.53, and n.3.
  3. ^ GALLIPOLI BEFORE GALLIPOLI. 18 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Samuel N.C. 2010.
  4. ^ California Place Names: The Origin and Etymology of Current Geographical Names. 15 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erwin Gustav Gudde. 1969. p. 84.
  5. ^ Prothero, G.W. (1920). Anatolia 16 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. London: H.M. Stationery Office.
  6. ^ Antik Kentler Cenneti, 24 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çanakkale. Öznur B. Doğangün. 10 Ağustos 2015.
  7. ^ Kumtepe 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  8. ^ a b c "ÇANAKKALE'nin TARİHİ". 20 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2017. 
  9. ^ a b c d Antik Tarihi ve Sonrası. 25 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çanakkale 360.
  10. ^ ÇANAKKALE'NİN TARİHİ. 1 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çanakkale Mehmet Akif Ersoy İl Halk Kütüphanesi
  11. ^ a b c TARİH ÖNCESİ DÖNEMLERDE ÇANAKKALE 24 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Çanakkale İl Özel İdaresi. 2015.
  12. ^ Kilitbahir Kalesi. 10 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  13. ^  . "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  14. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  16. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  17. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  18. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  19. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  20. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  31. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  33. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  34. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  35. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Çanakkale". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Çanakkale Merkez Nüfusu". nufusune.com. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2023. 
  37. ^ Çanakkale'de yüzme yarışları 9 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. TRT Spor.
  38. ^ Boğazın Serin Sularında Dostluk Ve Barış Kulaçları Atıldı... 9 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çanakkale Belediyesi. 31 Ağustos 2015.
  39. ^ Lord Byron swims the Hellespont 7 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. History.
  40. ^ Troy Filminde Kullanılan At. 3 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çanakkale İli Özel Web Sitesi. 3 Kasım 2009.
  41. ^ "Çanakkale, 50'nci Troia Festivali'ne hazır". Hürriyet. 27 Temmuz 2013. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  42. ^ "Müzeler". canakkale.com.tr. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  43. ^ "Çomü Öğrenci İşleri 2020 Öğrenci verileri" (PDF). 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020. 
  44. ^ https://uydu.turksat.com.tr/tr/turksat-frekans-listesi 25 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
  45. ^ "Radyo ve Televizyon Üst Kurulu - Karasal Yayın Frekans / Kanal Sorgulama". www.turkiye.gov.tr. 6 Mart 2024. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2024. 
  46. ^ "Medya Merkezi - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi". medyamerkezi.comu.edu.tr. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
  47. ^ Aksiyon, Project Manager and Developer Web. "Çanakkale'nin Yeni Haber Sitesi". www.troyhaber.com. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024. 
  48. ^ "Çanakkale'nin Yeni Otogarı Hizmete Girdi". Çanakkale İçinde. 15 Haziran 2011. 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020. 
  49. ^ "Çanakkale'ye "Demokrasi Otogarı"". Boğaz Gazetesi. 29 Ağustos 2016. 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020. 
  50. ^ "Kardeş Kentler". www.canakkale.bel.tr. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2021. 
  51. ^ Osnabrück Belediye Başkanı Kardeş Kente Selam Gönderdi 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çanakkale Belediyesi
  52. ^ "Çanakkale'ye Gönüllü Giresun Alayı Karargahı Yapılacak". Milliyet. 2 Mart 2015. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Çanakkale ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Çanakkale&oldid=34451476" sayfasından alınmıştır