Vikipedi

Yoel Kitabı

İbrani Kutsal Kitabı'nın (Eski Ahit) bir parçası olan Küçük Peygamberler'in ikinci bölümü
Bu madde Yoel kitabı hakkındadır. Yahudi peygamber için Yoel sayfasına bakınız.

Yoel kitabı, Eski Ahit'in bir parçasıdır. Küçük peygamberler ya da kısaca Onikiler olarak bilinen on iki kehanet kitabından biridir. "Küçük" denmesinin sebebi, öneminin az olması değil, metnin kısalığıdır.

İçerik

değiştir

Süperskripsiyonun'da kehanetin Petuel oğlu Yoel'e atfedilmesinden sonra kitap belli başlı bölümlere ayrılıp ele alınabilir.

  • Büyük çekirge salgını ve şiddetli kuraklık ile ilgili ağıt (1:1-2:17)
    • Bunun tarıma, çiftçilere ve Kudüs Tapınağı'nda yapılan sunulara etkisi (1:1–20)
    • Çekirge sürüsünü orduya benzeten apokaliptik pasaj ve bu sürünün Tanrı'nın ordusu olarak betimlenmesi (2:1–11)
    • Tanrı'nın yargısıyla yüzleşme ve ulusal tövbe çağrısı (2:12–17).
  • Gelecekte kutsama sözü (2:18–32)
    • Ulusal pişmanlığa ilahi cevap olarak çekirgelerin uzaklaştırılması ve tarım mahsullerinin onarımı (2:18–27)
    • Gelecekte tüm Tanrı'nın halkına kehanetsel armağan ve evrensel afetlerden Tanrı'nın halkının korunması (2:28–32).
  • Gelecekte Tanrı'nın (İsrail'in) düşmanlarının yargılanması ve İsrail'in haklarının korunması (3:1–21).

Tarihsel içerik

değiştir
 
Peygamber Yoel. Michelangelo (Fresk, Sistine Şapeli tavanı, 1508–1512)

Kitapta, herhangi bir kişi veya olaydan açıkça bahsedilmediği için kitabın tam olarak ne zaman yazıldığı bilinmemektedir. Uzmanların, kitabın ne zaman yazıldığıyla ilgili farklı görüşleri bulunmaktadır:[1]

  • MÖ 9. yüzyıl, özellikle Yoaş'ın iktidarı zamanında. Bu görüş 19. yüzyılda uzmanların popüler görüşleri arasındaydı. Eğer bu görüş doğruysa, Yoel ilk yazar-peygamberlerden biridir.
  • ~MÖ 630 - MÖ 587; Yehuda Krallığı'nın son zamanları. Yeremya, Hezekiel ve Habakkuk ile aynı döneme denk gelir.
  • ~MÖ 520 - MÖ 500; Zekeriya ve Hagay zamanında, sürgünden dönüşte.
  • ~MÖ 400'ler; Fars dönemi. Eğer bu görüş doğruysa, Yoel son yazar-peygamberlerden biridir.

Bu görüşlerin elde edilebilmesi için kitapta ima edilen daha geniş dünyada olanlar, diğer peygamberlerle olan benzerlikler ve lisan detayları irdelenmiştir. Öte yandan, Jean Calvin gibi diğer yorumcular,[2] kitabın yazılış zamanına önem vermemektedir.

Yorum tarihi

değiştir

Yoel kitabının muhafaza edilmesinin sebebi, zamanında "Tanrı'nın sözü" (1:1) olarak özel bir konuma layık görülmesiydi. Yahudi ve Hristiyan kitaplarından biri olan Yoel kitabının tarihçesi diğer Küçük Peygamberler kitaplarının tarihçeleriyle aynıdır.

Tanah ve Eski Ahit geleneğinin uzantısı olarak Masoretik metinde Yoel kitabı Hoşea ile Amos kitapları arasında ikinci kitap olarak yer alırken, Yunanca tercüme Septuagint'te, Mika ve Ovadya kitapları arasında dördüncü kitap olarak yer alır. Yoel'in İbranice metninde, metnin aktarılmasından doğan küçük yazıtsal hatalar mevcuttur, fakat bazı noktalara Spetugaint, Suryanice ve Vulgate versiyonlarında eklemelerle bu düzeltilmeye çalışılmıştır.[3] Kitapta bulunan çekirge salgını kavramı, bazı antik Yahudilik görüşüne göre İsrail'in düşmanlarından bahseden alegorik bir yaklaşımdır.[4] Bu alegorik görüş birçok kilise papazı tarafından benimsendi. Calvin, 1. konunun kelimesi kelimesine doğru, 2. konunun ise algorik olduğunu savunur; bu görüş modern uzmanlarca da kabul görmektedir.[5]

Kitabın tamamının Yoel'e ait olduğu iddiasına 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında karşı çıkılıp, kitabın üç kademede yazıldığı teorisi ortaya atıldı. 1:1-2:27 arası Yoel tarafından zamanın sorunları bahsedilerek yazılmıştır; 2:28-3:21 ise bir önceki bölümün devamı olarak apokaliptik bir bakış açısıyla başkası tarafından kaleme alınmıştır; üçüncü aşamada ise bu iki bölümde düzenlemeler yapılarak birleştirilmiştir. Kitabın ilk bölümünde "Tanrı'nın günleri" diye bahsedilen yerler ikinci bölümü yazan kişiye atfedilir. Hangi bölümün hangi yazara atfedileceği bugün dahi uzmanlar arasında tartışma konusudur.

20. yüzyılın ortalarında, bazı uzmanlar kitabın birliğini savunup, peygamber zamanında olanların yazıldığı bölümle kıyamet ile ilgili yazılan kısımların aynı kişi, yani Yoel tarafından yazılıp derlendiğini savunmuştur. 3:4-8'in aslına uygunluğu sorunlar yaratmasına rağmen bazı uzmanlarca hala savunulmaktadır.[6]

Ahitsel alıntılar ve imalar

değiştir

Yoel ile diğer Eski Ahit peygamberlerinin lisanı arasında birçok paralellik bulunmaktadır. Bu durum, Yoel'in diğer peygamberlerin edebiyatından veya diğer peygamberlerin Yoel'in edebiyatından etkilendiği anlamına gelebilmektedir.

Aşağıdaki tabloda Yoel kitabında bulunan pasajların Eski ve Yeni Ahit'teki diğer bazı pasajlarla olan benzerlikleri sıralanmıştır.

 
Yoel'in Rus ikonu, Kizhi manastırı, ~1700–1725)
Yoel Eski Ahit Yeni Ahit
1:6 & 2:2–10 Vahiy 9:3, 7–9
1:15 Yeşaya 13:6
Hezekiel 30:2–3
2:1 Sefanya 1:14-16
2:11 Malaki 3:2
2:27 Yeşaya 45:5
Hezekiel 36:11
2:28–32 Elçilerin işleri 2:16–21
2:31 Malaki 4:5
2:32 Ovadya 17 Romalılar 10:13
3:10 Yeşaya 2:4
Mika 4:3
3:16 Amos 1:2
3:17 Ovadya 17
3:18 Amos 9:13

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Outlined by Allen (pp. 19-25), who himself favours the third position.
  2. ^ Cited in Allen, p.19, although Calvin did lean toward a later dating
  3. ^ Allen 36
  4. ^ Targum at 2:25; also margin of LXX manuscript Q, mid-6th century AD
  5. ^ See Allen 29-31
  6. ^ See Allen 25–29 for details and arguments.

Yakın zamandaki Yoel çalışmaları

değiştir
  • Achtemeier, Elizabeth. Minor Prophets I. New International Biblical Commentary. (Hendrickson, 1999)
  • Ahlström, Gösta W. Joel and the Temple Cult of Jerusalem. Supplements to Vetus Testamentum 21. (Brill, 1971)
  • Allen, Leslie C. The Books of Joel, Obadiah, Jonah & Micah. New International Commentary on the Old Testament. (Eerdmans, 1976)
  • Anders, Max E. & Butler, Trent C. Hosea–Micah. Holman Old Testament Commentary. (B&H Publishing, 2005)
  • Baker, David W. Joel, Obadiah, Malachi. NIV Application Commentary. (Zondervan, 2006)
  • Barton, John. Joel & Obadiah: a Commentary. Old Testament Library. (Westminster John Knox, 2001)
  • Birch, Bruce C. Hosea, Joel & Amos. Westminster Bible Companion. (Westminster John Knox, 1997)
  • Busenitz, Irvin A. Commentary on Joel and Obadiah. Mentor Commentary. (Mentor, 2003)
  • Calvin, John. Joel, Amos, Obadiah. Calvin’s Bible Commentaries. (Forgotten Books, 2007)
  • Coggins, Richard. Joel and Amos. New Century Bible Commentary. (Sheffield Academic Press, 2000)
  • Crenshaw, James L. Joel: a New Translation with Introduction and Commentary. The Anchor Bible. (Yale University Press, 1995)
  • Finley, Thomas J. Joel, Amos, Obadiah: an Exegetical Commentary. (Biblical Studies Press, 2003)
  • Garrett, Duane A. Hosea, Joel. The New American Commentary. (B&H Publishing, 1997)
  • Hubbard, David Allen. Joel and Amos: an Introduction and Commentary. Tyndale Old Testament Commentary. (Inter-Varsity Press, 1990)
  • Limburg, James. Hosea–Micah. Interpretation – a Bible Commentary for Teaching & Preaching. (Westminster John Knox, 1988)
  • Mason, Rex. Zephaniah, Habakkuk, Joel. Old Testament Guides. (JSOT Press, 1994)
  • McQueen, Larry R.M. Joel and the Spirit: the Cry of a Prophetic Hermeneutic. (CTP, 2009)
  • Ogden, Graham S. & Deutsch, Richard R. A Promise of Hope–a Call to Obedience: a Commentary on the Books of Joel & Malachi. International Theological Commentary (Eerdmans/ Hansel, 1987)
  • Ogilvie, John Lloyd. Hosea, Joel, Amos, Obadiah, Jonah. Communicator's Commentary 20. (Word, 1990)
  • Price, Walter K. The Prophet Joel and the Day of the Lord. (Moody, 1976)
  • Prior, David. The Message of Joel, Micah, and Habakkuk : Listening to the Voice of God. The Bible Speaks Today. (Inter-Varsity Press, 1999)
  • Pohlig, James N. An Exegetical Summary of Joel. (SIL International, 2003)
  • Roberts, Matis (ed). Trei asar : The Twelve Prophets : a New Translation with a Commentary Anthologized from Talmudic, Midrashic, and Rabbinic Sources. Vol. 1: Hosea. Joel. Amos. Obadiah. (Mesorah, 1995)
  • Robertson, O. Palmer. Prophet of the Coming Day of the Lord : the Message of Joel. Welwyn Commentary. (Evangelical Press, 1995)
  • Simkins, Ronald. Yahweh's Activity in History and Nature in the Book of Joel. Ancient Near Eastern Texts & Studies 10 (E. Mellen Press, 1991)
  • Simundson, Daniel J. Hosea–Micah. Abingdon Old Testament Commentaries. (Abingdon, 2005)
  • Stuart, Douglas. Hosea–Jonah. Word Biblical Commentary 31. (Word, 1987)
  • Sweeney, Marvin A. The Twelve Prophets, Vol.1: Hosea–Jonah. Berit Olam – Studies in Hebrew Narrative & Poetry. (Liturgical Press, 2000)
  • Wolff, Hans Walter. A Commentary on the Books of the Prophets Joel & Amos. Hermeneia – a Critical and Historical Commentary on the Bible. (Augsburg Fortress, 1977)

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Yoel_Kitabı&oldid=33262652" sayfasından alınmıştır