Yeniköy, Göle
Yeniköy, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
| Yeniköy | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yeniköy Yeniköy'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 649 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Tarihçe
değiştirYeniköy'ün eski adı Kaznafar veya Kaznapari'dir. Nitekim 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Kaznafar (Казнафаръ) olarak geçer.[3] 1858 tarihli Kiepert haritasında ise, "Chasnazar" şeklinde yazılmıştır.[4] Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli de köyün adını 1917 yılında Kaznapari (ყაზნაფარი) şeklinde yazmıştır.[5] Köyün halkı daha sonra güneye taşınmış ve yeni yerleşim yerinde de Yeni Köy denmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde bu yerleşimin adı Yeni Köy (یكی كوی) olarak geçer.[6]
Kaznapari köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kola bölgesi, Gürcü Hristiyanlığının erken dönemdeki merkezlerinden biriydi. Köydeki kilise ve kale de Gürcülerden kalmış olmalıdır.[7]
Kaznapari köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı Karavenk nahiyesinin 12 köyünden biriydi. Nüfusu, 15 hanede yaşayan 72 kişiden oluşuyordu. İki hanede 9 kişi Kürt, bir hanede 9 kişi Türk, 12 hanede 54 kişi Türkmen olarak kaydedilmiştir.[3] Köyün nüfusu 1896 yılında 128 kişi, 1906 yılında 170 kişi olarak tespit edilmiştir.[8] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesinde bulunmuş olan Gürcü gazeteci, köyde bir kilise ve duvarları yarı yıkık halde büyükçe bir kalenin bulunduğunu ve Türkmenler yaşadığını yazmıştır.[5]
Günümüzde Alevi Türkmenlerin yaşadığı Yeniköy'ün Kaznafar köyünün nüfusunun yerleştirilmesiyle ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Yeni Köy (یكی كوی) şeklinde kaydedilmiş olan bu yerleşim, Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında "Yeniköy" biçiminde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 308 kişiden oluşuyordu.[9] 1965 genel nüfus sayımında Yeniköy'ün nüfusu 724 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde 117 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli'nin 1917 yılında sözünü ettiği kilise günümüze ulaşmamıştır. Duvarları yarı yıkık haldeki kaleden geriye ise, sadece bir kule kalmıştır. Yeniköy'ün kuzeyinde, Kaznapari yerleşim yerinin 1,3 kilometre kuzeyinde ye alan kulenin (7,2×4,5 m) doğu duvarı tamamen, diğer cephe duvarlarının üst kısımları yıkılmıştır. Yeniköy'ün sınırları içinde ayrıca terk edilmiş bir yerleşim bulunmaktadır. Köyün 4 km kuzeybatısında yer alan yerleşimde günümüze tek nefli bir kilisenin kalıntıları ulaşmıştır. Köylülerin "Kumluk" olarak adlandırdığı bu yerleşimin tarihsel adı bilinmemektedir. Bununla birlikte söz konusu kilise, ortadan kalkmış olan köyün eski bir Hristiyan yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7]
Coğrafya
değiştirYeniköy Ardahan il merkezine 43 km, Göle ilçe merkezine ise 38 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 649[2] |
| 2021 | 668[2] |
| 2020 | 669[2] |
| 2019 | 666[2] |
| 2018 | 653[2] |
| 2017 | 660[2] |
| 2016 | 673[2] |
| 2015 | 667[2] |
| 2014 | 703[2] |
| 2013 | 726[2] |
| 2012 | 738[2] |
| 2011 | 764[2] |
| 2010 | 763[2] |
| 2009 | 785[2] |
| 2008 | 798[2] |
| 2007 | 772[2] |
| 2000 | 819[11] |
| 1990 | 1.155[12] |
| 1985 | 1.088[13] |
Kaynakça
değiştir- ^ "Yenikoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Yeniköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 470". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ "1858 Kiepert Map of Armenia, Kurdistan and Azerbaijan"
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 154. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "Yeniköy Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
