Yırtıcılık

bir yırtıcı hayvanın bir av organizmasından beslendiği biyolojik etkileşim

Yırtıcılık, canlıların yaşamını devam ettirmek için gereken beslenme adımında bir canlının (avcı) bir diğer canlıyı (avını) beslenme amacıyla öldürüp yemesi durumundaki biyolojik etkileşimdir. Yırtıcılık her ne kadar geniş bir anlamı kapsıyor olsa da bazı durumlarda avın ölmesine rağmen konusuna veya beslenme yöntemine göre etkileşim şeklinden dolayı yırtıcılık sayılmayabilir.

Avını yiyen yavru bir Kırmızı Kuyruklu Şahin Buteo jamaicensis (California Meadow Vole Microtus californicus); Kaliforniya'daki Half Moon Körfezi'nin sahil kayalıkları.[1]

Parazitler genel olarak konakçı oldukları canlıyı öldürmeden beslenme eğiliminde olsalar da zamanla konakçının tükenerek ölümle sonuçlandığında yırtıcılar tanımına dahil olur.[1][2]

Yırtıcılık kavramı sınırlarında ayrımı yapılması zor durumlardan biri mikro yırtıcılardır. Sinekler ve sivrisinekler gibi küçük olurlar ve tamamen başka canlıların kanlarını emerek beslenirler. Genel olarak avlarını öldürmedikleri için parazit olarak değerlendirilirler.[3][4]

Otçullar ise, otların dallarının yenmesi sonucunda bitki tamamen yenmeden saldırıdan kurtulduğu için dahil olmazlar.[5]

Avcı, bitki tohumlarını veya canlıların yumurtalarını yerse, canlının tamamını yemiş olduğundan yırtıcı sayılır.[6][7][8]

Leşçiller halihazırda ölmüş organizmayı yedikleri için yırtıcı sayılmasalar da çakal veya sırtlan gibi çoğu yırtıcı, fırsat oluştuğunda yararlandıkları için aynı zamanda leşçildir.[5][9][10] Bir diğer örnek de diğer böceklerin hem avlayanı hem leş yiyeni olan yaban arılarıdır.[11]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Gurr, Geoff M.; Wratten, Stephen D.; Snyder, William E. (2012). Biodiversity and Insect Pests: Key Issues for Sustainable Management. John Wiley & Sons. s. 105. ISBN 978-1-118-23185-2. 
  2. ^ Lafferty, K. D.; Kuris, A. M. (2002). "Trophic strategies, animal diversity and body size". Trends Ecol. Evol. 17 (11). ss. 507-513. doi:10.1016/s0169-5347(02)02615-0. 
  3. ^ Poulin, Robert; Randhawa, Haseeb S. (February 2015). "Evolution of parasitism along convergent lines: from ecology to genomics". Parasitology. 142 (Suppl 1). ss. S6-S15. doi:10.1017/S0031182013001674. PMC 4413784 $2. PMID 24229807. 
  4. ^ Poulin, Robert (2011). Rollinson, D.; Hay, S. I. (Ed.). The Many Roads to Parasitism: A Tale of Convergence. Advances in Parasitology. 74. Academic Press. ss. 27-28. doi:10.1016/B978-0-12-385897-9.00001-X. ISBN 978-0-12-385897-9. PMID 21295676. 
  5. ^ a b Bengtson, S. (2002). "Origins and early evolution of predation". Kowalewski, M.; Kelley, P. H. (Ed.). The fossil record of predation. The Paleontological Society Papers 8 (PDF). The Paleontological Society. ss. 289-317. 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2023. 
  6. ^ Janzen, D. H. (1971). "Seed Predation by Animals". Annual Review of Ecology and Systematics. Cilt 2. ss. 465-492. doi:10.1146/annurev.es.02.110171.002341. 
  7. ^ Nilsson, Sven G.; Björkman, Christer; Forslund, Pär; Höglund, Jacob (1985). "Egg predation in forest bird communities on islands and mainland". Oecologia. 66 (4). ss. 511-515. Bibcode:1985Oecol..66..511N. doi:10.1007/BF00379342. PMID 28310791. 
  8. ^ Hulme, P. E.; Benkman, C. W. (2002). C. M. Herrera and O. Pellmyr (Ed.). Granivory. Plant animal Interactions: An Evolutionary Approach. Blackwell. ss. 132-154. ISBN 978-0-632-05267-7. 
  9. ^ Kane, Adam; Healy, Kevin; Guillerme, Thomas; Ruxton, Graeme D.; Jackson, Andrew L. (2017). "A recipe for scavenging in vertebrates – the natural history of a behaviour". Ecography. 40 (2). ss. 324-334. Bibcode:2017Ecogr..40..324K. doi:10.1111/ecog.02817. hdl:10468/3213. 
  10. ^ Kruuk, Hans (1972). The Spotted Hyena: A Study of Predation and Social Behaviour. University of California Press. ss. 107-108. ISBN 978-0226455082. 
  11. ^ Schmidt, Justin O. (2009). "Wasps". Wasps - ScienceDirect. Encyclopedia of Insects. Second. ss. 1049-1052. doi:10.1016/B978-0-12-374144-8.00275-7. ISBN 9780123741448. 

Dış bağlantılar

değiştir