Whitney Dağı

**Whitney Dağı**
*Mount Whitney*
Whitney Dağı; Mount Whitney
	Whitney
En yüksek noktası
Yükseklik	4421 m ; Nevada de Toluca
Çıkıntı	3072 m
Yalıtılma	2.651 kilometre (1.647 mi)
Koordinatlar	36° 34' 43 K ; 118° 17' 31 B
Coğrafya
Konum	Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri
Jeoloji
Kayaç yaşı	Kretase
Tırmanma
İlk tırmanan	18 Ağustos 1873 Charles Begole, Albert Johnson ve John Lucas
En kolay rota	Mount Whitney Yürüyüş Patikası

Whitney Dağı (İngilizce: Mount Whitney) batı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinin "İnyo ilçesi" ile "Tulare ilçesi" içinde en yüksek zirvesi 4.421 m rakımlı olan ve Alaska hariç kıtasal ABD arazileri içinde en yüksek rakımlı olan dağdır. Kuzey Amerika kıtasının en düşük rakımlı noktası (deniz seviyesinin 84 m altında olan) Death Valley Ulusal Parkı'nda Badwater Havzası ile bunun kuzey-kuzey-batı yönünde bulunan kıtasal ABD'nin bu en yüksek noktası olan Whitney Dağı arasında uzaklık 136,2 km'dir. Whitney Dağı'nın batı yamaçları Sekoya Ulusal Parkı sınırları içindedir. Doğu yamaçları da İnyo ilçesi tarafından korunmakta olan "Inyo Ulusal Ormanı" sınırları içine girmektedir. Whitney Dağı'nın zirvesi Yösemite Vadisi "Happy Iles" mevkiinde başlangıcı olan John Muir Yürüyüş Patikası'nın bitiş mevkidir ve bu patika böylece 341 km uzunlukta olmaktadır.

Coğrafya

Whitney Dağı Sierra Nevada Sıradağları'na dahildir ve bu sıradağlar üzerinde bulunan nispeten birbirine yakın ve sıradağların en yüksek zirvelerinden oluşan "Sierra Nevada Dorukları"'nın bir parçasıdır. Whitney Dağı zirvesi tabanında bulunan Lone Pine küçük şehrinin hemen hemen 3,5 km ilerisinde olup birden 3.285 m yükseklik göstermektedir.

Whitney Dağı'nın tümü ile Alpin dağsal iklimi gösterir. Ağaç büyüme çizgisi üzerine olup Alpin tundra bitki ekolojisine uygun bitkiler bulunmaktadır. Zirvenin yakınlarında hemen hemen hiç bitki büyümemektedir. Dağ üzerinde sadece geçici hayvan türleri, bunlar arasında kelebekler, bulunur

Rakım ölçümleri

Yıllar geçtikçe Whitney Dağı zirvesinin ölçülen rakımı değişmiştir. Zirveye konulmuş bulunan beyaz emaye zemin üzerine siyah harflerle yazılı eski rakım levhasına göre rakım "14,496,811 ayak" dir. AB Geodesik Survey kuruluşu zirveye bir bronz levha koymuştur. 1929'daki ölçümlere göre hazırlanmış bu levha zirvenin rakımını 14,494 ayak olarak göstermektedir ve bu rakım genellikle kabul edilmiştir. Fakat 20. yüzyılda teknoloji çok gelişmiş; rakımın ölçülmesi için kabul edilen başlangıç noktaları çok daha dakik ölçülmeye başlanmış ve eskiden kullanılan standart başlangıç noktası değeri değiştirilmiştir. 1988'de yeni bir "Kuzey Amerika Dikey Verisi" standardı kabul edilmiştir. Bu yeni ölçümlere göre Whitney Dağı rakımı 14.505 ayak (yani 4421 m) olarak kabul edilmiştir.^[1]

Jeoloji

Whitney Dağı granitten oluşmuştur. Bu granit Sierra Nevada Sıradağlarının bazında bulunan kayaçlarla aynıdır. Kretase jeolojik döneminde okyanustan gelen levhanın kıtasal levhayla çarpışıp o levhanın altına gitmesi sırasında bundan ortaya çıkan masif sıvılaşmış kayalar şimdi Whitney dağının bulunduğu yer altına çıkıp orada katılaşarak granit oluşturmuşlardır. Son 2-10 milyon yıl içinde Sierra Nevada levhası yukarı itilmiş ve buzul ve su erozyonu dolayısıyla o zamanki Whitney Dağı yerinde bulunan toprakları kazıp eritip altındaki erozyona dayanıklı sert granit kayalarını üst yüzeye çıkartmışlar. Bu ortaya çıkan granit kayaçları günümüzdeki Whitney Dağı'dır.

Whitney Dağı'nın doğu yamaçlarının meyili batı yamaçları meylinden çok çok daha diktir. Buna neden tüm Sierra Nevada jeolojik levhası kırığının özel bir şekilde hareket etmesidir. Bu levha sanki batıda sabit olup açılan bir kapı gibi doğuda hafifçe yükselme göstermektedir. Bu yükselme Whitney Dağı'nın altında bülnan Sierra bazı doğusunda görülmektedir. Böylece Whitney Dağı'nın yapısı teşkil eden granit binlerce metre daha aşağılarda ve "Alabama Tepeleri"'nde görülen granitin aynıdır.

Resimler

Whitney Dogi güneyden panorama

Whitney dağı zirvesi doğu yamaçları
Whitney dağı zirvesi Smitsonian korunak kulübesi
Whitney Dağı'nda Yüksek sırt geçişlerde trekçileri korumak için yapılan çitler

Ayrıca bakınız

Sekoya Ulusal Parkı

Kaynakça

^ "Rakım Ölçüm ve Değiştirme Metodolojisi". U.S. National Geodetic Survey. 2 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2008.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Whitney Dağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

"Summitpost.org" websitesinde Whitney Dağı (İngilizce)
Mt Whitney Trekçiler Birliği sitesi^{[ölü/kırık bağlantı]} (İngilizce)
Whitney Dağı panoramaları 19 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Rakım Ölçüm ve Değiştirme Metodolojisi". U.S. National Geodetic Survey. 2 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2008.

[1]