Triklorosilan, HCl3Si formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Renksiz, uçucu bir sıvıdır. Saflaştırılmış triklorosilan, yarı iletken endüstrisinde ultra saf silisyumun ana öncülüdür. Suda, hidroklorik asit verirken bir siloksan polimeri üretmek için hızla ayrışır. Reaktivitesi ve geniş kullanılabilirliği nedeniyle, silisyum içeren organik bileşiklerin sentezinde sıklıkla kullanılır.[1] 31.8 °C'de kaynar.

Triklorosilan
Adlandırmalar
triklorosilan
silil triklorür, silikokloroform
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.030.026 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 233-042-5
RTECS numarası
  • VV5950000
UNII
UN numarası 1295
  • InChI=1S/Cl3HSi/c1-4(2)3/h4H 
    Key: ZDHXKXAHOVTTAH-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/Cl3HSi/c1-4(2)3/h4H
    Key: ZDHXKXAHOVTTAH-UHFFFAOYAH
  • Cl[SiH](Cl)Cl
Özellikler
Molekül formülü HCl3Si
Molekül kütlesi 135,45 g/mol
Görünüm renksiz sıvı
Yoğunluk 1,342 g/cm3
Erime noktası -1.266 °C (-2.247 °F; -993 K)
Kaynama noktası 318 °C (604 °F; 591 K)
Çözünürlük (su içinde) hidroliz
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS02: AlevlenirGHS05: AşındırıcıGHS06: ZehirliGHS07: Zararlı
İşaret sözcüğü Danger
Tehlike ifadeleri H224, H250, H302, H314, H332
Önlem ifadeleri P231, P280, P305+P351+P338+P310, P310, P370+P378
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 3: Kısa maruziyet ciddi geçici veya kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: Klor gazıYanıcılık 4: Normal atmosferik basınç ve sıcaklıkta hızla veya tamamen buharlaşır veya havada hızla dağılır ve kolayca yanar. Alevlenme noktası 23 °C'nin altındadır (73 °F). Örnek: PropanKararsızlık 2: Yüksek sıcaklık ve basınçlarda şiddetli kimyasal değişime uğrar, su ile şiddetli reaksiyon gösterir veya su ile patlayıcı karışımlar oluşturabilir. Örnek: Beyaz fosforÖzel tehlike W: Suya olağandışı veya tehlikeli şekilde tepki verir. Örnek: Sodyum, sülfürik asit
3
4
2
Parlama noktası -27 °C (-17 °F; 246 K)
185 °C (365 °F; 458 K)
Patlama sınırları 1.2–90.5%
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 0591
Benzeyen bileşikler
Benzeyen chlorosilanes
Klorosilan
Diklorosilan
Diklorometilsilan
Klorodimetilsilan
Silisyum tetraklorür
Benzeyen bileşikler
Triflorosilan
Tribromosilan
Kloroform
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Triklorosilan, toz hâline getirilmiş metalürjik dereceli silisyum 300 °C'de üfleme hidrojen klorür ile işlenmesiyle üretilir. Kimyasal denklemde açıklandığı gibi hidrojen de üretilir:

Si + 3 HCl → HCl3Si + H2

%80-90 verim alınabilir. Ana yan ürünler silisyum tetraklorür (kimyasal formül SiCl4), hekzaklorodisilan (Si2Cl6) ve diklorosilandır (H2SiCl2), bunlardan triklorosilan damıtma yoluyla ayrılabilir.

Kullanım alanları

değiştir

Triklorosilan, saflaştırılmış polisilisyum üretiminde kullanılan temel bileşendir.

Güvenlik

değiştir

SiO2, klor (Cl) gazı, hidrojen klorür (HCl) ve ısı üreten su (H2O) ile şiddetli reaksiyona girer.[2] Bir güvenlik bilgi formuna göre, triklorosilan döküntüleri, bir veya iki kısım triklorosilan başına NaOH veya NaHCO3 kullanılarak nötralize edilebilir.[3]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Lianhong Xu, Ravi Kurukulasuriya, "Trichlorosilane" Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 2006. DOI:10.1002/047084289X.rt213.pub2
  2. ^ Trichlorosilane: Safety Data Sheet P-4823 (PDF). Linde Inc. 3 Şubat 2022. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2023. 
  3. ^ Hazardous Substance Fact Sheet: Trichlorosilane (PDF). New jersey department of health. October 2010. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2023.