Tatarca

Bu madde İdil Tatarcası hakkındadır. Kırım Tatarcası ve Sibirya Tatarcası ile karıştırılmamalıdır.

Tatarca veya İdil Tatarcası (Tatarca: татар теле veya татарча), Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.

Tatarca
İdil Tatarcası
татарча, tatarça, tatar tele, تاتارچه، تاتار‌ تلی
Bölge	Doğu Avrupa
Etnisite	İdil Tatarları
Konuşan sayısı	6,5 milyon  (2015)
Dil ailesi	Türk dilleri Şaz Türkçesi Kıpçak grubu Kuzey Kıpçak dilleri Tatarca
Diyalektler	Mişer Nagaybek
Yazı sistemi	Tatar alfabeleri (Kiril, Latin, Arap)
Resmî durumu
Resmî dil	Tataristan (Rusya)
Tanınmış azınlık dili	Çin Polonya
Dil kodları
ISO 639-1	tt
ISO 639-2	tat
ISO 639-3	tat
Tatarca UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'nda 'Savunmasız' olarak belirtilmiştir.

Lehçeleri

Tatarcanın iki ana lehçesi vardır:

• Merkezi Tatarca (Kazan)
• Batı Tatarcası (Mişer)

Bu lehçelerin hepsinin alt bölümleri de vardır. Tatar dilinin ve lehçelerinin incelenmesine önemli katkılar, modern Tatar lehçebilim okulunun kurucusu olarak kabul edilen bir bilim adamı olan Gabdulhay Ahatov tarafından yapılmıştır. Yukarıdaki ikisinden önemli ölçüde farklı olan Sibirya Tatarlarının konuşma deyimleri, bazıları tarafından genellikle Tatarcanın üçüncü lehçe grubu olarak kabul edilirken, diğerleri tarafından kendi başına bağımsız bir dil olarak kabul edilir.

Örnek

• Äye – He/evet
• Yuq – Yok/hayır
• İsänme(sez)/sawmı(sız) – Merhaba/esen misiniz
• Sälâm – Selam
• Saw bul(ığız)/xuş(ığız) – Güle güle
• Zínhar öçen – Lütfen
• Räxmät – Teşekkür ederim/sağ olun
• Ğafu it(egez) – Affedersiniz
• Min – Ben
• Sin – Sen
• Ul – O
• Bez – Biz
• Sez – Siz
• Alar – Onlar
• Millät – Millet
• İngiliz(çä) – İngilizce

Sesler

Sesli harfler kullanılan alfabeye göre değişir.

Tatarca ve Türkiye Türkçesi Şahıs Zamirleri ve Olumsuzları
Şahıs Zamirleri	Kazan Tatarcası		Türkiye Türkçesi
min / ben	uquçımın uquçı tügelmen	uquçı idem uquçı tügel idem	öğrenciyim öğrenci değilim	öğrenciydim öğrenci değildim
sin / sen	uquçısıñ uquçı tügelseñ	uquçı ideñ uquçı tügel ideñ	öğrencisin öğrenciydin	öğrenci değilsin öğrenci değildin
ul / o	uquçı uquçı ide	uquçı tügel uquçı tügel ide	öğrenci(dir) öğrenciydi	öğrenci değil(dir) öğrenci değildi
bez / biz	uquçıbız uquçı idek	uquçı tügelbez uquçı tügel idek	öğrenciyiz öğrenciydik	öğrenci değiliz öğrenci değildik
sez / siz	uquçısız uquçı idegez	uquçı tügelsez uquçı tügel idegez	öğrencisiniz öğrenciydiniz	öğrenci değilsiniz öğrenci değildiniz
alar / onlar	uquçılar uquçı idelär	uquçı tügellär uquçı tügel idelär	öğrenci(dirler) öğrenciydi(ler)	öğrenci değil(dirler) öğrenci değildi(ler)

Kazan Tatarcası ve Kırım Tatarcası

Tatarca ve Kırımca (2022).

Kazan Tatarcası ve Kırım Tatarcası iki farklı dildir, ancak her ikisi de Kıpçak dillerine aittir.

Resimler

• 
  Tataristan'da üzerinde Tatarca "Tundırma" (түндырма) yazılı satış kabini

Ayrıca bakınız

• Kırım Tatar Türkçesi
• Sibirya Tatarcası

Kaynakça

• http://www.linguistlist.org1 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• https://web.archive.org/web/20071222225212/http://tugan-tel.noka.ru/

Dış bağlantılar

• http://www.tatarcasozluk.com 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Online Tatarca - Türkçe - İngilizce Sözlük
• Tatarca - Türkçe Sözlük 20 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• https://web.archive.org/web/20120829014707/http://www.kirimtatar.net/tatarca/dil.html - Kırım Tatarcası
• http://alparslanfatih2007.googlepages.com/kirilalfabesi 12 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Tataristan Kiril Alfabesi