Talas Muharebesi
Talas Muharebesi, 751 yılında bugünkü Kırgızistan sınırları içindeki Talas Nehri civarında, Abbâsîler ile Çinliler arasında yapılan ve 5 gün süren muharebe. Çin ordusunun yenilgisi ile sonuçlanan muharebe gerek Çin, gerekse Türk ve İslam tarihi açısından önemlidir. Muharebenin başında Tang Hanedanına bağlı paralı askerler olan Karlukların muharebe esnasında taraf değiştirmeleri belirleyici olmuştur. Muharebenin ardından Tang Hanedanının batıya doğru ilerleyişi durdurulsa da Abbasiler Çang'an'a derhal bir elçi heyeti göndererek diplomatik ilişkilerin barış içinde sürdürülmesine gayret etmiştir. Bölgeye dair Çin ilgisi devam etmiş, Abbasiler de bölgeye hakim olamamıştır. Bu ortam o bölgede Gaznelilerin doğuşuna olanak sağlamıştır.
| Talas Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
Abbâsî Halifeliği Karluklar Tibet İmparatorluğu |
Çin (Tang Hanedanı) Karkota hanedanı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Seffâh Ebû Müslim Horasânî Ziyad ibn Salih[4][5] |
Gao Xianzhi[4] Li Siye[4] Duan Xiushi[4] | ||||||
| Güçler | |||||||
| 200.000 | 30.000-100.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| bilinmiyor | 20.000-30.000 | ||||||
Olayların gelişimi
değiştirParçalanan Türgişlerin “Kara Türgişler” grubu 742'de Çinlilerin desteğiyle Tumoça komutasında bağımsızlıklarını korudu.
Keş'teki (bugünkü Taşkent) Kara Türgişlerin sonraki hükümdarı Bahadır Tudun, Çinli komutan Kao Siyen Çe (ya da Gao Hsien-çı) tarafından 751'de öldürüldü ve bütün mallarına el konuldu.[kaynak belirtilmeli] Şehri yağma edildi. Çinli komutan, hükümdar ile antlaşma yaptığı halde ona komplo kurmuştu.[kaynak belirtilmeli] Bu olaydan sonra kaçmayı başaran hükümdarın oğlu Araplardan yardım istedi.[kaynak belirtilmeli]
Bu gelişmeden bir yıl önce Emevîler yıkılarak (750) yerlerine Abbasiler gelmişti. Ebu Hasan 745 yılında Emevîlerin Horasan valisi Nasr bin Seyyar’ı yenerek Horasan’dan çıkartmıştı. Bu olay Emevîlerden memnun olmayan Müslümanlar için bir kıvılcım oldu.
Taşkent'in yardım istediği sırada Horasan valisi olan Ebu Oğuzhan, Arap liderleri gibi düşünmedi ve komutanı Ziya bin Salih’i gönderdi.
Çin kaynaklarına göre, Çin ordusundaki Karluklar ve Yağmalar muharebe sırasında taraf değiştirerek Arapların tarafına geçti ve Çin ordusuna arkadan saldırdı.
Sonuçları
değiştirBu muharebe ile birlikte matbaa ilk defa Çin dışına çıkmıştır. Bunun yanı sıra barut, kâğıt ve pusulayı da Araplar öğrenmişlerdir. Bu önemli buluşlar Avrupa'ya ise Avrupa ülkelerinin İslam dünyasına karşı düzenlediği Haçlı Seferleri ile geçmiştir. Bu bakımdan da Talas Savaşı'nın dünya tarihi için çok önemli bir yeri vardır. Türk tarihi için de önemi büyüktür. Türkler bu savaşta Müslümanlığı yakından tanıma fırsatı bulmuştur ve çoğu tarih kaynaklarında Türklerin Müslümanlığın kabul etmesi konusunda başlangıç noktasını oluşturur.
Notlar
değiştir- ^ Bai,p.227
- ^ Bai,p.210-219
- ^ Crawford, Peter (2013). The War of the Three Gods: Romans, Persians and the Rise of Islam. Pen and Sword. s. 215. ISBN 9781473829510. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ^ a b c d Bai,p.224-225
- ^ Bartold p.180-196
Kaynakça
değiştir- Bartold W. (1928) (1992). (Western) Turkestan Down to the Mongol Invasion. New Delhi: Munshiram Monohartal Publishers. ISBN 81-215-0544-3
- Bai, Shouyi et al (2003). A History of Chinese Muslim (Vol.s). Beijing: Zhonghua Book Company. ISBN 7-101-02890-X
- Xue, Zongzheng (1998). Anxi and Beiting Protectorates: A Research on Frontier Policy in Tang Dynasty's Western Boundry. Harbin: Heilongjiang Education Press. ISBN 7-5316-2857-0