Taban (lineer cebir)

Bir vektör uzayını tanımlamak için yeterli vektör kümesi

Lineer cebirde, taban, bir vektör uzayını tanımlamak için yeterli vektör kümesidir. Bir V vektör uzayının alt kümesi B bu uzayın tabanıysa, V'nin tüm elemanları B'nin elemanlarının biricik sonlu doğrusal birleşimleri şeklinde yazılabilir. Bu doğrusal birleşimlerin katsayıları, vektörün B üzerindeki bileşenleri ya da koordinatları olarak adlandırılır. Taban B'nin elemanlarına taban vektörleri denir.

Aynı vektör iki farklı tabanla (mor ve kırmızı) gösteriliyor.

Başka bir deyişle, eğer B'nin elemanları doğrusal olarak bağımsızlarsa ve V'nin tüm elemanları bunların birer doğrusal birleşimiyse, B V'nin tabanıdır.[1] Daha genel terimlerle, bir taban doğrusal olarak bağımsız bir germe kümesidir.

Bir vektör uzayının birçok tabanı olabilir; ancak tüm tabanlar aynı sayıda öğeye sahiptir ve bu sayıya vektör uzayının boyutu denir.

Bir V vektör uzayının F alanı (mesela gerçel sayılar   ya da karmaşık sayılar  ) üzerinde tanımlı B tabanı, V'nin doğrusal olarak bağımsız alt kümesidir ve V'yi gerer. Yani B aşağıdaki iki koşulu sağlıyorsa tabandır:

  • doğrusal bağımsızlık özelliği:
B'nin her sonlu alt kümesi   için, eğer bazı   katsayıları için   ise   olmalıdır;
  • germe özelliği:
Her   vektörü için,   eşitliğini sağlayan   katsayıları ve   vektörleri bulunabilir.

  skalerleri v vektörünün B tabanındaki koordinatları olarak adlandırılır ve birinci özellik uyarınca biriciktir.

Sonlu tabana sahip bir vektör uzayı sonlu-boyutludur. Bu durumda, doğrusal bağımsızlık özelliğine bakılırken alt kümeye değil B'nin kendisine bakılır.

Sıklıkla taban vektörlerin sıralanması tercih edilir. Bu, özellikle oryantasyondan bahsedilirken ya da bir vektörün katsayıları tabanla eşleştirilirken anlatımı kolaylaştırır. Sıralanmanın tercih edildiği durumlara sıralı taban denir ve küme yerine dizi ya da benzeri bir nesneyle gösterilir.

 
R2'nin standart tabanları. Mavi ve turuncu vektörler tabanın elemanlarıdır; Yeşil vektör, bu tabanların birleşimi şeklinde yazılabilir, dolayısıyla onlara doğrusal olarak bağımlıdır.
 
ve skaler çarpım
  ( )
için bir vektör uzayıdır. Bu vektör uzayının basit bir tabanı, ya da standart tabanı, iki vektörden oluşur: e1 = (1,0) ve e2 = (0,1). Çünkü, herhangi bir vektör v = (a, b)   R2 şu şekilde yazılabilir:
 
R2'nin tabanı olabilecek bir diğer vektör kümesi (1, 1) ve (−1, 2)'den oluşur. Bu iki vektör bağımsızdır ve R2'deki tüm vektörleri oluşturabilirler.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Halmos, Paul Richard (1987). Finite-Dimensional Vector Spaces (4.4yayıncı=Springer bas.). New York. s. 10. ISBN 978-0-387-90093-3. 13 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.