Sherman Antitröst Yasası

Sherman Antitröst Yasası (İngilizce: Sherman Antitrust Act of 1890), Benjamin Harrison başkanlığındaki Kongre tarafından 1890'da kabul edilen ve teşebbüsler arasındaki rekabeti düzenleyen Amerika Birleşik Devletleri'ndeki antitröst yasasıdır. Adını yasa teklifinin ilk sahibi olan Ohio Senatörü John Sherman'dan almıştır.

Yasa teklifinin ilk sahibi olan John Sherman.

Sherman Yasası, rekabete aykırı anlaşmaları ve ilgili piyasayı tekeline alan veya tekelleştirmeye çalışan tek taraflı davranışları genel olarak yasaklar. Yasayı ihlal eden davranışları yasaklamak amacıyla yasal işlem başlatma hususunda Adalet Bakanlığı yetkilendirilirken, Yasaya aykırı davranışlar nedeniyle zarar gören taraflara ise zararın yol açtığı maliyetin üç katına kadar tazminat davası açma hakkı verilmektedir. Zaman içerisinde federal mahkemeler, Sherman Yasası kapsamında, belirli rekabete aykırı davranış türlerini kendiliğinden yasa dışı kılan ve bunun dışındaki davranış türlerini de bu davranışın ticareti makul bir şekilde kısıtlayıp kısıtlamadığına ilişkin vaka bazında değerlendirmelere tabi kılan bir mevzuat yapısı geliştirdi.

Bu yasa, ticaret veya arz üzerindeki kısıtlamalar ile fiyatların suni biçimde yükseltilmesini önlemeye çalışmaktadır. "Masum tekel" veya yalnızca liyakat sonucunda ortaya çıkan tekel yasaldır, ancak bir tekelcinin bu statüyü suni olarak korumak için hareket etmesi veya bir tekel yaratmak amacıyla kurulan anlaşmalar yasal değildir. Sherman Yasasının amacı, piyasada yasal olarak rekabet eden teşebbüsleri başarılı işletmelerin verdikleri zararlardan korumak ya da işletmelerin tüketiciler üzerinden dürüst bir biçimde kâr elde etmesini engellemek değil, daha ziyade tüketicileri suistimallerden korumak için rekabetçi bir piyasa varlığını tesis etmektir.

Hükümler

Orijinal metin

Sherman Yasası üç bölüme ayrılmıştır. 1. Madde, belirli rekabete aykırı davranış yöntemlerini tasvir edip yasaklamaktayken, 2. Madde, doğası gereği rekabete aykırı olan sonuçları ele almaktadır. Böylelikle, bu bölümler teşebbüslerin ilgili Kanun'un ruhunu ihlal etmesini önlerken, teknik olarak kanunun lafzına uyarak birbirini tamamlamaktadır. 3. Madde, basit bir şekilde 1. Madde hükümlerinin uygulanabilirliğini ABD topraklarına ve Kolumbiya Bölgesine (D.C.) kadar genişletmektedir.

1. Madde:

Federe devletler arası ya da ABD ile başka devletler arası ticareti ve rekabeti sınırlar nitelikte olan, her türlü sözleşme, gizli anlaşma, tröst veya benzeri şekilde örgütlenme hukuka aykırıdır.

2. Madde:

Federe devletler arası ya da ABD ile başka devletler arası ticaretin bir alanında tekelleşen, tekelleşmeye teşebbüs eden ya da tekelleşmek için başkalarıyla sözleşme ya da gizli anlaşma yapan herkes ağır suç işlemiş sayılır.

Kapsamı genişleten sonraki mevzuat

1914'te kabul edilen Clayton Antitröst Yasası, Sherman Antitröst Yasası'nın kapsamı dışında kaldığı keşfedilen bazı ek faaliyetleri de yasaklamaktadır. Clayton Yasası'nın izin verilmeyen faaliyetler listesine eklediği bazı uygulama örnekleri:

• Bu tür bir ayrımcılık tekel yaratma eğilimindeyse, farklı alıcılar arasında fiyat ayrımcılığı
• Münhasır satım sözleşmeleri
• Bağlayıcı alışveriş düzenlemeleri
• Piyasa rekabetini önemli ölçüde azaltan birleşme ve devralmalar.

1936'da kabul edilen "Robinson-Patman Yasası" ile Clayton Yasası'nın fiyat ayrımcılığına ilişkin hükümleri değiştirildi. Böylece, imalatçıların eşit konumdaki dağıtıcılara karşı fiyat ayrımcılığı yaptığı bazı rekabete aykırı uygulamalar yasaklandı.