Ordnance QF 2 pounder

Ordnance QF 2-pounder (basitçe "2 pounder top") 40 mm çapında Birleşik Krallık Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında araç üzerine monte edilerek kullanılan bir tanksavar topuydu. Fransa Seferi ve Kuzey Afrika Cephesinde etkili olarak kullanıldı. Düşman tank zırhlarının kalınlaşması üzerine yerini 1942 yılından itibaren kademeli olarak 6-pounder topuna bıraktı. Ama savaş sona erene kadar kullanıldı. Araç moteli top II. Dünya savaşının ilk yıllarında birçok tank için ana silah olmasının yanında, savaş boyunca orta ve ağır zırhlı arabaların üzerinde de kullanıldı.

Ordnance QF 2 pounder
Çeşidi	Tanksavar
Uyruğu	Birleşik Krallık
Hizmet geçmişi
Kullanıldığı savaşlar	II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Üretici	Vickers
Özellikler
Ağırlık	814 kg
Uzunluk	2,081.5 mm
uzunluğu	2,000 mm
Yükseklik	-13° ile +15° arası
Namlu Çapı	40 mm
Kalibre	57 mm
Yükseklik	-13° ile +15° arası
Atış hızı	22 adet/dk
Azami menzil	914 m

Tarihçe

Top başlangıçta Vickers firması tarafından üretilen Mk I Kruvazör Tankı tankının ana silahı olarak tasarlandı. Ekonomik sebepler ve standartlaşma çalışmalarını yürüten Topçu Sınıfı Yönetimi tarafından Ekim 1941 tarihinde ana tanksavar silahı olarak düşünüldü. Topun sehpasının ise Vickers ve Woolwich Arsenal firmaları tarafından yapmasına karar verildi.

Vickers ilk tasarımı sunan firma oldu. Kabul edilen bu tasarıma Ordnance QF 2-pounder Mark IX on Carriage Mark I adı verildi ve 1936 yılında az sayıda üretildi. Top sehpası olarak yeni tasarlanan 3 ayaklı bir sepha kullanıldı. Taşınması esnasında iki tekerlek kapatılıyor ve tek tekerlek üzerinde çekiliyordu. Atış pozisyonunda ise ayaklar yere sabitleniyor ve tekerlekler yukarı kaldırılıyordu. Wollwich Arsenal tarafından üretilen top sehpası Vickers tasarımlı sehpaya göre hem daha ucuz hem de kolay üretilebiliyordu. Ve bu Ordnance QF 2-pounder Mark IX on Carriage Mark II adı verildi. Bu sepha da Vickers firması tarafından üretildi.

Alışagelmedik tasarımı bu topa sağlanlık ve 360 derecelik dönüş açısı veriyordu. Bu sayede top hareketli hedeflere karşı devamlı bir atış üstünlüğüne sahipti. Bunun yanında top tekerlekleri üzerinde dönüş açısı fazla olmadanda ateş edebilirdi. Kullandığı çok az daha büyük kalibre ve ebatlardaki mermiler sayesinde kendisinde büyük kalibreli Alman 3.7 cm PaK 36 veya Bofors 37 mm topundan daha iyi atış kabiliyeti vardı. Tek olumsuz tarafın 2-pounder neredeyse PaK 36 nın iki katı ağırlığındaydı ve daha yüksek yapısı bulunmaktaydı.

Görev tarihi

QF 2-pounder Batey ha-Osef Müzesi, İsrail.

QF 2-pounder, Avustralya Savaş Müzesi

Savaşın ilk yıllarında 2-pd toplar Kraliyet Topçu Sınıfı bünyesinde iki şekilde serviste kullanıldı. İlkinde piyade tümenleri içerisinde tanksavar alayı olarak (4 batarya her batarya 12şer toptan oluşuyordu). İkincisinde zırhlı birlikler içerisinde hafif uçaksavar/tanksavar alayları olarak (2 batarya her batarya 12şer adet toptan oluşuyordu) Ekim 1940, ayrı ayrı 48 top adet tanksavar alayı zırhlı birlikler içerisinde kuruldu. Başlangıçta piyade tugayları içerisinde tanksavar bölükleri kuruldu. Bu birlikler 25 mm Hotchkiss tanksavar topu ile silahlandırıldı. İleride bu birlikler dağıtıldı. 1942 yılında piyade taburları kendilerine ait altı adet tanksavar topuyla donatılmış müfrezelere kavuştu.

Top ilk olarak Belçika Ordusu ile beraber Alman işgali altındaki Alçak Ülkelerde kullanıldı. Ardından İngiliz birliklerinin tahliyesnin yapıldığı Dunkirk Harekatı sırasında kullanıldı. Bu çekilmesi sırasında İngiliz ordusu 2-pdr toplarını Fransa topraklarında bıraktı. Bu toplar neredeyse İngiliz Ordusunun tüm tanksavar silah güçünü oluşturmaktaydı. Bırakılan bu silahlar Almanlar tarafından ganimet olarak alındı ve 4.0 cm Pak 192 (e) veya 4.0 cm Pak 154 (b) adı ile ordu servisinde kullanıldı. İsimlerindeki "e" ve "b" harfleri bu silahların İngiltere (England) ve Belçika (Belgium) ordularından ganimet alındığını simgeliyordu.

Woolwich Arsenal tarafından 2-pdr topunun halefi olarak 6 pounder gun bulunmasına rağmen ordu bu silahın servise girmesi süresince Almanlara karşı 2-pdr topun kullanılmasına karar verdi. Bu süre zarfında topların üretimi ve birliklerin tekrar eğitimi düşünüldü. Bu sebeplerden ötürü 6 pounder topun üretimi Kasım 1941 tarihine kadar ertelendi. Topun servise girmesi Kasım 1942 tarihini buldu. Başka yerlerde olduğu gibi Kuzey Afrika Cephesinde savaşan askerler hala tanksavar silahı olarak 2-pdr topa güvenmekteydi. Yardımcı olarak 25 pounder obüs kullanılmaktaydı. Gelişen Alman tanklarına karşı 2-pdr topun etkisi giderek azalmaya başladı. Bununla beraber topun büyük parçalardan oluşması ve yüksek yapısı (açık arazide hemen fark ediliyordu) silahı taktiksel açıdanda işe yaramaz bir hale getirmişti.

1942 yılının ortalarından itibaren 2-pdr toplar tanksavar niteliğini tamamen yitirdi. Bu silahlar ana karaya geri gönderilerek İngiliz Anakara Savunma birlikleri bünyesine verildi. Bir kısmı da hala etkili olabileceği Japonya ordusuna ait tanklara karşı Uzak Doğu cephesinde kullanıldı. Aralık 1945 tarihinde bu top tamamen servisten çıktı. Bu silah bütün savaş boyunca serviste kalmasıyla hatırlandı. Birçok tank ve zırhlı araba eğer 6-pdr top ile değiştirilmediyse bu silahla donatılmıştı.

Bu silah hiçbir zaman yüksek patlayıcı taşıyan, zırhlı olmayan araçlar veya insana karşı kullanılabilecek mermiler ile donatılmadı. Aslında böyle mermiler geliştirilmedi. Çünkü zaten namlu çapı düşük olan bu topun mermileri de çok küçük olacak ve attığı mermilerin taşıyacağı patlayıcı yeterli etkiyi sağlamayacaktı.

Mühimmatı

Kullandığı Mühimmat
Türü	Modeli	Ağırlığı, kg (mermi, başlık)	Patlayıcı dolgu	Namlu çıkış hızı, m/s
AP-T	AP/T Mk I Shot	2.04 / 1.08	-	792
AP-T	APHV/T Shot	2.04 / 1.08	-	853
APCBC-T	APCBC/T Mk I Shot	2.22 / 1.22	-	792
APCNR (Littlejohn adaptorü ile)	AP/CNR (APSV) Mk I Shot	? / 0.57	-	1,280
APCNR (Littlejohn adaptorü ile)	AP/CNR (APSV) Mk II Shot	? / 0.45	-	1,189
HE-T	HE/T Mk II Shell	1.86 / 0.86	?	792

 

Zırh geçme tablosu
Mesafe, m	91	457	914	1,371
AP (60° vuruş açısı ile)	55	47	37	27
APHV (60° vuruş açısı ile)		57	45
APCBC (60° vuruş açısı ile)		57.5
Different methods of armor penetration measurement were used in different countries / periods. Therefore, direct comparison is often impossible.

Modelleri

Top modelleri:

• Mk IX – ana savaş öncesi üretim modeli, namlusu yüksek basınçla üretilmişti
• Mk IX-A - Mk IX daha basit ve seri üretilen model
• Mk X – daha sonraki üretim modeli dövme namlulu
• Mk X-A - Mk X modelinin ölçüleri düşürülmüş tasarımı
• Mk X-B – ana model, Littlejohn adaptoru ile üretildi.

Sehpa modelleri:

• Mk I – Vickers tarafından üretildi.
• Mk II - Royal Arsenal tarafından üretildi.

Sınıf karşılaştırması

Top	Mermi ağırlığı		Namlu çıkış hızı
	(lb)	(kg)	(ft/s)	(m/s)
2 pdr	2	0.9	2,650	810
6 pdr	6	2.7	3,000	910
75 mm	14.9	6.8	2,050	620
17 pdr	17	7.7	2,950	900

Kullanıldığı araçlar

Tanklar:

• Light Tank Mk VII Tetrarch, Light Tank Mk VIII Harry Hopkins
• Cruiser Tank Mk I to Cruiser Tank Mk VI Crusader
• Infantry Tank Mk II Matilda, Infantry Tank Mk III Valentine, Infantry Tank Mk IV Churchill
• Ram I (Canada)
• AC1 Sentinel (Australia)

Zırhlı arabalar:

• AEC Armoured Car
• Coventry Armoured Car
• Daimler Armoured Car
• Marmon-Herrington Armoured Car (South Africa)
• Rhino Heavy Armoured Car (Australia)

Diğer araçlar:

• Universal Carrier
• Loyd Carrier (deneme)

Kaynakça ve Dış bağlantılar

• Hogg, Ian V. - Allied Artillery of World War Two - Crowood Press, Ramsbury, 1998, ISBN 1-86126-165-9.
• Chamberlain, Peter and Gander, Terry - Anti-Tank Weapons, Arco Publishing Company, New York, 1974 (WWII Fact Files), ISBN 0-668-03505-6.
• Hunnicutt, R. P. - Sherman: A History of the American Medium Tank., Presidio Press 1994, ISBN 0-89141-080-5.
• British Guns 37mm and 40mm calibre: penetration table at "Guns vs Armour 1939 to 1945" website.
• Anthony G Williams - 37mm and 40mm guns in British service.
• A guide to the 2-pdr and its variants at LemaireSoft
• 2-pdr at WWII Online21 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.