Proto-Moğollar ya da Ön-Moğollar, Cengiz Han'ın Moğol kabilelerini tek çatı altında birleştirmeden önceki Kitan, Siyenpi, Şivey, Juan-Juan gibi Orta Asya'da yaşayan, Moğolların atası kavimler olarak tanımlanır.[1] Arkeolojik bulgulara göre milattan önceye kadar uzanan bir tarihe sahip olan Proto-Moğol kabileleri milattan sonra 13. yüzyılda artık Moğol adını benimsemişlerdir. Büyük Hun Devleti'nin yıkılması ile bölgede çıkan güç boşluğunu bu topluluklar doldurmuş ve Orta Asya'da büyük rol oynamışlardır.[2]

Ural-Altay dil ailesine mensup olduğu düşünülen Proto-Moğolların konuştuğu dil için, yazılı kaynak eksikliğinden dolayı kesin bir şey söylemek zor ama o döneme en yakın yazılmış olan Bugut ve Huis Tolgoy yazıtlarının bize bu konuda az da olsa ışık tuttuğu söylenebilir.[3]

Bazı Proto-Moğolların Hakimiyeti Altındaki Topraklar

değiştir

Proto-Moğollar aslında çok daha eski ama sağlıklı tarih verebilmek için milattan sonra başlattım. (Aşağıda bulunan tüm topluluklar bağımsız değildir, başka devletlerin himayesinde yaşamını sürdürmüş olanları da vardır)[4][5]

İsim Hüküm Sürdüğü Yıllar Başkent
Siyenpiler 93-234 Orda

Hangay Dağları

Batı Qin 385-431 Yongshicheng (385-386)

Wanchuan (386-388, 400, 410–412)

Jincheng (388-395)

Xicheng (395-400)

Dujianshan (409-410)

Tanjiao (412)

Fuhan (412-429)

Dinglian (429-430)

Nan'an (430-431)

Yan 337-409 Jicheng (337-341)

Longcheng (341-350)

Jicheng (350-357)

Yecheng (357-370)

Chang'an (385-386)

Zhangzi (386-394)

Zhongshan (386-397)

Longcheng (397-409)

Tuyuhun 284-672 Fuqi
Güney Liang 397–414 Lianchuan (397-399)

Ledu (399, 402–406, 410–414)

Xiping (399-402)

Guzang (406-410)

Kuzey Wei 386–535 Shengle (386-398)

Pingcheng (398-493)

Luoyang (493-534)

Chang'an (534-535)

Doğu Wei 534–550 Shengle (386-398)

Pingcheng (398-493)

Luoyang (493-534)

Chang'an (534-535)

Batı Wei 535–557 Chang'an
Kuzey Zhou 557–581 Chang'an
Cücen Kağanlığı 330–555 Mumo
Liao Hanedanı 907-1125 Shangjing
Dongdan (Liao Hanedanlığı himayesinde) 926-936 -
Kuzey Liao 1122-1123 -
Karahıtaylar 1124-1221 Balasagun
Doğu Liao 1211–1220 -

5. yüzyıl Moğolistan

değiştir

[6]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ The Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. Moğol İmparatorluğu ve İmparatorluk Öncesi (İngilizce). Christopher Atwood. 2004. 
  2. ^ Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi. Bahaeddin Öğel. 2015. 
  3. ^ "International Journal of Eurasian Linguistics". Eski Moğol Dili. Alexander Vovin. 2021. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Orta Asya Tarihi". Saadettin Yağmur Gömeç. 2018. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Moğol Tarihi. Abraham Constantin d'Ohsson. 2006. 
  6. ^ "Moğol toprakları". Orta Asya haritası.