Prespa Gölü

Prespa Gölü
Prespa Gölü
	Prespa Gölü
Havza
Ülke(ler)	Kuzey Makedonya, Yunanistan, Arnavutluk
Koordinatlar	40°54′K 21°3′D / 40.900°K 21.050°D
Ada(lar)	Golem Grad, Maligrad
Genel bilgiler
Akarsu (gelen)	Yağış
Akarsu (giden)	Ohri Gölü
Göl türü	Antik Göl, tektonik göl
Yüzölçümü	259 km2 (100 sq mi)
En derin noktası	54 m (177 ft)
Yüzey rakımı	853 m (2.799 ft)
Wikimedia Commons
	Prespa Gölü (Yunanistan) Prespa Gölü (Arnavutluk) Prespa Gölü (Avrupa)

Prespa Gölü, Balkanlar'da, Kuzey Makedonya, Yunanistan ve Arnavutluk arasında bulunan bir tektonik tatlı su gölüdür.

Prespa Gölü, Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Yunanistan'ın sınırları içerisinde yer almaktadır. Bir kıstakla ayrılmış, üç ülke arasında bölünmüş olan Büyük Prespa Gölü ve çoğunlukla Yunanistan'da bulunan Küçük Prespa Gölü iki gölden oluşan bir sisteme sahiptir. Bu göller 853 metre (2,799 ft) yükseklikle Balkanlar'daki en yüksek tektonik göllerdir.

Kuzey Makedonya'daki Galičica Milli Parkı, Arnavutluk'taki Prespa Milli Parkı ve Yunanistan'daki Prespa Milli Parkı olmak üzere bölgede üç milli park bulunmaktadır. Bölgedeki en büyük şehir Kuzey Makedonya'daki Resne'dir. 2014 yılında Arnavutluk ve Kuzey Makedonya arasındaki Ohrid-Prespa Sınıraşan Biyosfer Rezervi, UNESCO'nun Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı'na eklenmiştir.^[1]

Coğrafya

Büyük Prespa Gölü (Makedonca: Преспанско Езеро, Prespansko Ezero, Arnavutça: Liqeni i Prespës së Madhe, Yunanca: Μεγάλη Πρέσπα, Megáli Préspa) toplam 259 km2 (100,00 sq mi) yüzeye sahiptir. En büyük kısmı olan 176,3 km2 (68,07 sq mi) Kuzey Makedonya'ya; 46,3 km2 (17,88 sq mi) Arnavutluk'a; ve 36,4 km2 (14,05 sq mi) Yunanistan'a aittir.

Güneyde Küçük Prespa Gölü^[2] (Yunanca: Μικρή Πρέσπα, Mikri Prespa; Arnavutça: Prespa e Vogël; Makedonca: Мало Преспанско Езеро) toplam 46,8 km2 (18,07 sq mi) yüzölçümüne sahip olup, bunun büyük bir kısmı Yunanistan'da, en batı ucu (4,3 km2 (1,66 sq mi)) Arnavutluk'tadır.

İki göl, Yunanistan topraklarında 4 kilometre uzunluğunda (2,5 mil) ve 500 metre genişliğinde (550 yd) bir kıstak ile ayrılmakta ve Psarades köyünü birbirine bağlayan bir yol ile bir set taşımaktadır. Bir kanalın kısa bir bölümü kıstağın batı tarafındaki gölleri birbirine bağlamaktadır.

Gölün Kuzey Makedonya kısmı

Göl haritası

Pretor Plajı

Tarihçe

Klasik dönemde Prespa bölgesi antik Lynkestis'in bir parçasıydı ve göller Küçük ve Büyük Brygeis olarak adlandırılıyordu. 10. yüzyılda Çar Samuil, sınırın Yunanistan tarafındaki Küçük Prespa Gölü'nde Agios Achillios adlı bir adada Aziz Achillius kalesini ve kilisesini inşa etmiştir. Kuzey Makedonya'da bulunan Büyük Prespa Gölü'ndeki en büyük ada Golem Grad (“Büyük Kasaba”) ve Yılan Adası (Zmiski Ostrov) olarak adlandırılır. Diğer ada Mal Grad (“Küçük Kasaba”, Arnavutluk'ta) Aziz Petrus'a adanmış 14. yüzyıldan kalma harabe bir manastırın bulunduğu yerdir. Bugün her iki adada da yerleşim bulunmamaktadır.

Büyük Prespa Gölü, yaklaşık 10 km (6 mil) batıda yer alan Ohri Gölü'nün yaklaşık 150 metre yukarısındaki kireç taşı arazisinde yer aldığından, sularının tek çıkışı karsttaki yeraltı kanallarıdır ve su Ohri Gölü'ne akan dereleri besleyen kaynaklardan çıkarak gölü beslemektedir.^[3]

Prespa Gölleri bölgesi uzun yıllar boyunca Yunanistan kısmı, dışarıdan gelenlerin ziyaret etmesi için özel izin gerektiren, az nüfuslu ve askeri açıdan hassas bir bölge konumundaydı. Yunan İç Savaşı sırasında şiddetli çatışmalara sahne olmuş ve yerel nüfusun çoğu daha sonra bölgesel yoksulluk ve siyasi çekişmelerden kaçmak için göç etmiştir. Bölge, bir turizm merkezi olarak tanıtılmaya başlandığı 1970'li yıllara kadar çok az gelişmiştir. Çok sayıda nadir fauna ve floraya sahip olan bölge 2000 yılında Ulusötesi Park ilan edilmiştir. 1999 yılında Prespa Koruma Derneği, Prespa Gölü Ramsar alanına ilişkin koruma çabaları nedeniyle Ramsar Sulak Alan Koruma Ödülü'nü almış ve 3 Temmuz 2013 tarihinde bu ödüle dahil edilmiştir.

2018 yılında Büyük Prespa Gölü, Makedonya Cumhuriyeti'nin Kuzey Makedonya olarak yeniden adlandırılması suretiyle Makedonya'nın isimlendirilmesi anlaşmazlığını çözmeyi amaçlayan Prespa Anlaşması'nın imzalandığı yer olmuştur.^[4] Anlaşma, 17 Haziran 2018 tarihinde göl kıyısındaki Yunan sınır köyü Psarades'te, iki ülkenin dışişleri bakanları Nikola Dimitrov (Makedonya Cumhuriyeti) ve Nikos Kotzias (Yunanistan) tarafından ve ilgili başbakanlar Zoran Zaev ve Alexis Çipras'ın huzurunda üst düzey bir törenle imzalanmıştır.^[5] Törenin ardından Tsipras ve Zaev, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana ilk kez bir Yunan başbakanının Makedonya Cumhuriyeti'ne girişine işaret eden oldukça sembolik bir hareketle, Oteševo köyünde öğle yemeği için sınırı geçerek gölün Kuzey Makedonya tarafına geçtiler.

Doğal yaşam

Gölden yaşadığı bilinen 9'u endemik 11 yerli balık türü vardır. Bunlardan endemik olanlar, Alburnoides prespensis, Alburnus belvica, Barbus prespensis, Chondrostoma prespense, Cobitis meridionalis, Pelasgus prespensis, Rutilus prespensis, Salmo peristericus ve Squalius prespensis, endemik olmayanlar ise Anguilla anguilla (Avrupa yılan balığı) ve Cyprinus carpio'dur (Avrupa sazanı).^[6] Göl ayrıca tatlı su süngeri Spongilla prespensis'e de ev sahipliği yapmaktadır.^[7]

Gölün Kuzey Makedonya'ya ait kısmı BirdLife International tarafından Önemli Kuş Alanı (ÖKA) olarak belirlenmiştir, zira gölde Pasbaş patka, tepeli patka, tepeli pelikan ve küçük karabatak popülasyonları yaşamaktadır.^[8] Gölün Arnavutluk'a ait kısmı^[9] ve Yunanistan'a ait güney kısmı da Önemli Kuş Alanı olarak belirlenmiştir.^[10]