Nobel Ödülü sahibi Müslümanlar listesi

Vikimedya liste maddesi

Günümüz itibarıyla Nobel Ödülü kazanmış olan 15 Müslüman mevcuttur. Ödül kazanan 15 kişiden 8 tanesi barış dalında, 3 tanesi edebiyat dalında, 3 tanesi kimya dalında ve 1 tanesi fizik dalında ödüle layık görülmüştür. 5 kişi bu ödülü 20. yüzyılda alırken, geri kalan diğerleri 21. yüzyılda almıştır. Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman, 1978'de barış alanında ödül alan Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat olmuştur.[1] Ondan bir yıl sonra, 1979'da Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Pakistanlı bilim insanı Muhammed Abdüsselam, aynı zamanda Pakistan'daki Ahmedîlik cemaatinin bir üyesiydi.[2] Ayrıca 2014 yılında, 17 yaşında Nobel Barış Ödülü alan Pakistanlı aktivist Malala Yusufzay, şimdiye kadar Nobel Ödülü kazanmış en genç kişidir.

Yıl İsim
Yaşamı
Resim Ülke ve mesleği Gerekçe Hakkında
1999 Ahmed Zewail 1946–2016      
MısırlıAmerikalı bilim insanı
"Femtosaniye spektroskopisi kullanarak kimyasal reaksiyonların geçiş durumları üzerine yaptığı çalışmalar nedeniyle"[3] Nobel Ödülü'ne layık görülen ilk Müslüman kimyager ve ikinci Müslüman bilim insanıdır.[4][5][6][7]
2015 Aziz Sancar 1946–      
TürkAmerikalı bilim insanı
"DNA onarımının mekanik çalışmalarından dolayı"[8] Nobel Ödülü kazanan ilk Türk kimyager, ikinci Türk ve üçüncü Müslüman bilim insanıdır.[9][10]
2023 Moungi Bawendi 1961–        
TunusluAmerikalıFransız bilim insanı
"Kuantum noktalarının keşfi ve sentezi üzerine olan çalışmaları nedeniyle" Nobel Ödülü'ne layık görülen ilk ve tek Tunusludur.

Edebiyat

değiştir
Yıl İsim
Yaşamı
Resim Ülke ve mesleği Gerekçe Hakkında
1988 Necib Mahfuz 1911–2006    
Mısırlı modern Arap edebiyatı yazarı
"Zengin nüanslarla dolu, açık görüşlü, gerçekçi, çağrıştırıcı ölçüde eserleriyle tüm insanlık için geçerli olan bir Arap anlatı sanatını oluşturduğu için"[11][12] Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan ilk Müslüman yazar ve tek Mısırlı yazardır.[5][13]
2006 Orhan Pamuk 1952–    
Türk roman yazarı
"Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken, kültürlerin birbirleriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulduğu için"[14][15] Nobel Ödülü'nü alan ilk Türktür. Ayrıca bu ödülü alan tek Türk yazardır. Kendisini, Tanrı ile kişisel bir bağa inanmayan, tarihi ve kültürel kimliği dinle ilişkilendiren bir "kültürel Müslüman" olarak tanımlamaktadır.[16][17]
2021 Abdulrazak Gurnah 1948–      
Modern Afrika edebiyatçısı olan TanzanyalıBritanyalı yazar
"Kültürler ve kıtalar arasındaki uçurumda sömürgeciliğin etkilerine ve mültecinin kaderine uzlaşmaz ve merhametli bir şekilde nüfuz etmesi nedeniyle" Nobel Ödülü kazanan ilk ve tek Tanzanyalı ve üçüncü Müslüman yazardır.
Yıl İsim
Yaşamı
Resim Ülke ve mesleği Gerekçe Hakkında
1978 Enver Sedat 1918–1981    
3. Mısır Devlet Başkanı
"Orta Doğu'daki barış çabalarından ve Mısır ile İsrail arasında 17 Eylül 1978'te Washington'da imzalanan iki çerçeve anlaşmaya (Camp David Sözleşmesi) katkılarından dolayı"[18] Nobel Ödülü kazanan ilk Müslümandır.[19][20][21][22][23] İsrail Başbakanı Menahem Begin ile birlikte 1978 Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
1994 Yaser Arafat 1929–2004    
Filistinli politikacı ve lider, Filistin Ulusal Yönetimi'nin ilk başkanı
"Orta Doğu'da barışı sağlama çabalarından dolayı"[24][25] Nobel Ödülü alan tek Filistinlidir.[26][27][28][29][30] Barış ödülünü 1994'te İsrail Başbakanı İzak Rabin ve İsrail devlet görevlisi Şimon Peres ile ortaklaşa aldı.[24][25]
2003 Şirin Ebadi 1947–    
İranlı insan hakları aktivisti
"Demokrasi ve insan hakları için gösterdiği çabalardan dolayı"[31] Nobel Ödülü alan ilk İranlıdır. Aynı zamanda böyle bir onura layık görülen ilk Müslüman kadındır.[32][33][34][35]
2005 Muhammed el-Baradey 1942–    
Mısırlı diplomat ve hukukçu
"Nükleer enerjinin askerî amaçlar için kullanılmasını engellemek ve barışçıl amaçlarla nükleer enerjinin mümkün olan en güvenli şekilde kullanılmasını sağlamak için gösterdiği çabalardan ötürü"[36][37] Nobel Barış Ödülü'nü alan ikinci Mısırlıdır.[38][39][40][41] 2005'te kendisine ve IAEA'ya ortaklaşa verildi.
2006 Muhammed Yunus 1940–    
Bangladeşli ekonomist ve girişimci, Grameen Bank'ın kurucusu
"Mikro kredi çalışmaları aracılığıyla özellikle kadınlar olmak üzere yoksullar için ekonomik ve sosyal olanakları geliştirdiğinden dolayı"[42] Nobel Ödülü kazanan ilk Bangladeşlidir. Bengal kökenli bir Müslüman olan Yunus, genel olarak Nobel kazanan dördüncü Bengallidir.[5][43][44][45][46]
2011 Tevekkül Karman 1979–    
Yemenli insan hakları aktivisti
"Barış inşası çalışmasına tam katılımları ile kadınların güvenliği ve kadın hakları için gösterdiği şiddet karşıtı mücadelelerinden dolayı"[47] Nobel Ödülü alan ilk Arap kadın, ikinci Müslüman kadın ve tek Yemenlidir. Arap Baharı'nın önde gelen liderlerindendir.[48][49][50][51]
2014 Malala Yusufzay 1997–    
Pakistanlı barış aktivisti
"Tüm çocukların eğitim hakkına sahip olmaları için yaptıkları çalışmalar ile çocuk ve gençlere yapılan kötü muamelelere karşı verdiği mücadelelerden dolayı" 17 yaşında Nobel alan Yusufzay, şimdiye kadarki en genç Nobel Ödülü sahibi kişidir. Aynı zamanda Nobel Ödülü alan ikinci Pakistanlı ve ilk Peştundur.[52][53]
2023 Nergis Muhammedi 1972–    
İranlı insan hakları aktivisti
"İran'da kadınlara uygulanan baskıya karşı verdiği mücadele ve herkes için insan hakları ve özgürlüklerini teşvik etme mücadelesi nedeniyle" Nobel Barış Ödülü'nü alan ikinci İranlı ve dördüncü Müslüman kadındır. 2021 yılından beri tutukludur. Nobel Komitesi, ödülü kendisi adına 17 yaşındaki ikiz çocuklarına takdim etti.
Yıl İsim
Yaşamı
Resim Ülke ve mesleği Gerekçe Hakkında
1979 Muhammed Abdüsselam 1926–1996    
Pakistanlı teorik fizikçi
"Zayıf nötr akımının tahmini de dâhil olmak üzere, temel parçacıklar arasındaki birleşik zayıf ve elektromanyetik etkileşim teorisine katkılarından dolayı"[54] Nobel Ödülü'ne layık görülen tek Pakistanlı bilim insanıdır.[55][56] Kendisi, dünya çapındaki Ahmedîlik cemaatinin bir üyesiydi ve bu nedenle Pakistan hükûmeti tarafından Müslüman olarak kabul edilmedi.[57] 1974'te Pakistan Parlamentosu, anayasasında Ahmedîliği "gayrimüslim" ilan etti. Abdüsselam da, protesto amacıyla Pakistan'dan Londra'ya gitti.

Ülkelere göre dağılım

değiştir
Ülke Ödül sayısı Ödüller ve kazanılan yıllar
 
Fizik
 
Kimya
 
Fizyoloji / Tıp
 
Edebiyat
 
Barış
 
Ekonomi
  Mısır 4 1999 1988 1978
2005
  Pakistan 2 1979 2014
  Türkiye 2 2015 2006
  İran 2 2003
2023
  Filistin 1 1994
  Bangladeş 1 2006
  Yemen 1 2011
  Tanzanya 1 2021
  Tunus 1 2023

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Kitaplar

değiştir

Biyografi

değiştir

Otobiyografi

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Görgün, Hilal. "ENVER SEDAT". TDV İslâm Ansiklopedisi. 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  2. ^ "Tanrı Parçacığı'nın 'Tanrısız' dâhisi". Hürriyet. 10 Temmuz 2012. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  3. ^ [1] 16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The Nobel Prize in Chemistry 1999", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  4. ^ "Egyptian Chemist Zewail, Noble Prize-Winner, Dies at 70". The New York Times. Associated Press. 2 Ağustos 2016. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016. 
  5. ^ a b c "Archived copy". 6 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2012.  "Muslim Nobel Prize Winners", 'Islamic History Month Canada' accessed March 24, 2012
  6. ^ [2] 6 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Muslim "Nobel Prize Winner Ahmed Hassan Zewail" by Bernie, 'Planck's constant', accessed March 24, 2012.
  7. ^ [3] 2 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The West and Islam need not be in conflict" by 'Ahmed Zewail', The Independent, October 24, 2006, retrieved April 11, 2012.
  8. ^ "The Nobel Prize in Chemistry 2015". Nobelprize.org. 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Aziz Sancar won 2015 Nobel prize". 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
  11. ^ [4] 19 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The Nobel Prize in Literature 1988", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  12. ^ [5] 6 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Nobel Lecture by Naguib Mahfouz', Nobel Foundation,retrieved April 5, 2012.
  13. ^ [6] 18 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Naguib Mahfouz – The Son of Two Civilizations" by 'Anders Hallengren', article on Naguib Mahfouz, Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  14. ^ [7] 15 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The Nobel Prize in Literature 2006", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  15. ^ [8] 20 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Orhan Pamuk-Autobiography', Nobel Foundation, retrieved April 5, 2012.
  16. ^ [9] 31 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Orhan Pamuk, Nobel Laureate, in Conversation with Reza Aslan", Levantine Cultural Center, posted October 16, 2009, accessed March 21, 2012.
  17. ^ [10] 24 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Do you consider yourself a Muslim?",
    "Orhan Pamuk and the Turkish Paradox", Spiegel Online, dated December 21, 2005, retrieved March 21, 2012.
  18. ^ [11] 29 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."The Nobel Peace Prize 1978", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  19. ^ [12] 20 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Answer.com' article on Anwar al-Sadat, retrieved March 24, 2012.
  20. ^ [13] 8 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'Nobel Lecture, December 10, 1978' by Anwar Sadat, Nobel Foundation,retrieved April 5, 2012.
  21. ^ "Archived copy". 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012. "The Islamization Of Egypt" by Adel Guindy,retrieved April 7, 2012.

  22. ^ [14] 15 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Anwar Al-Sadat, The First Islamist Ruler In Egypt's Modern History", Coptic Nationalism, posted March 30, 2012, retrieved April 7, 2012.
  23. ^ [15] 18 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Peacemaker hero Anwar al-Sadat by Youssef, 'The My Hero Project', accessed March 21, 2012.
  24. ^ a b [16] 26 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Yasser Arafat-Biography', Nobel Foundation, retrieved April 5, 20122.
  25. ^ a b [17] 11 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."The Nobel Peace Prize 1994", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  26. ^ "Yasser Arafat – Biographical". nobelprize.org. 5 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ [18] 10 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Yasser Arafat-Nobel Lecture", Nobel Foundation, retrieved April 5, 2012.
  28. ^ "Archived copy". 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2012. 'The Muslim Arafat',retrieved April 5, 2012.
  29. ^ [19] 22 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Yasser Arafat', NNDB, retrieved April 7, 2012.'Muslim'
  30. ^ [20] 3 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jewish Virtual Library, accessed March 24, 2012.
  31. ^ [21] 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."The Nobel Peace Prize 2003", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  32. ^ [22] 6 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Nobel Peace Prize winner promotes her new book The Golden Cage", by Jasmine Gould, 'Connect2Mason',dated April 26, 2011, retrieved April 4, 2012.
  33. ^ [23] 28 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Shirin Ebadi – Iran 2003", 'Meet the Laureates', Nobel Women's Initiative, accessed April 4, 2012.
  34. ^ [24] 21 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."In the name of the God of Creation and Wisdom", Nobel Lecture by Shirin Ebadi, Oslo, December 10, 2003, Nobel Foundation, retrieved April 4, 2012.
  35. ^ [25] 25 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Shirin Ebadi: A Conscious Muslim" by Diana Hayworth, accessed March 24, 2012.
  36. ^ [26] 22 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."The Nobel Peace Prize 2005", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  37. ^ [27] 26 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Mohamed El-Baradei-Biography", Nobel Foundation, retrieved April 5, 2012.
  38. ^ [28] 1 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Outgoing IAEA chief leaves complex legacy",Jahn, George (30 November 2009), Associated Press, accessed 5 February 2011 on News.msn.com/ NBC News 2 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  39. ^ [29] 23 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "NNDB article on Mohamed El Baradei", retrieved March 24, 2012.'Muslim'.
  40. ^ [30] 15 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Muslim Contribution to World Peace" by Minhaj Qidwai, accessed March 21, 2012.
  41. ^ [31] 6 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Nobel Lecture by Mohamed El-Baradei, Oslo, December 10, 2005.', Nobel Foundation, retrieved April 5, 2012.
  42. ^ [32] 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."The Nobel Peace Prize 2006", Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  43. ^ [33] 19 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Yunus martyred, Bangladesh marred" by 'Misha Hussain', Dawn.com,April 6, 2011, retrieved April 7, 2012.
    "a Bengali and a Muslim"
  44. ^ [34] 18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'Muhammad Yunus (1940– )', The Union of Islamic World Students,retrieved April 5, 2012,'a devout muslim'
  45. ^ [35] 2 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'Muhammad Yunus', NNDB,retrieved April 5, 2012.'Muslim'
  46. ^ [36] 7 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Microcredit pioneer wins Nobel Peace Prize – and puts Episcopalian – and Anglican combatants to shame",The Questioning Christian, dated October 13, 2006, retrieved April 5, 2012.
  47. ^ [37] 27 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."The Nobel Peace Prize 2011", Nobel Foundation,retrieved March 24, 2012.
  48. ^ [38] 18 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Democracy Now! article on Tawakel Karman, "Yemeni Activist Tawakkul Karman, First Female Arab Nobel Peace Laureate: A Nod for Arab Spring", dated October 7, 2011, retrieved March 21, 2012.
  49. ^ [39] 30 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."Tawakul Karman, Nobel Peace Prize Laureate, Talks the Talk and Walks the Walk" by 'Sahar Taman', The Huffington Post, published October 8, 2011, retrieved April 7, 2012.
  50. ^ [40] 15 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."In the name of God the Compassionate the Merciful",Nobel Lecture by Tawakkul Karman, Oslo, 10. December 2011, Nobel Foundation,retrieved April 5, 2012.
  51. ^ "Archived copy". 15 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2012.  "Tawakel Karman (The Nobel Peace Prize winner 2011) & Hijab" by 'Sarah Ahmed', dated December 12, 2011, retrieved March 21, 2012.
  52. ^ "Malala Yousafzai, Kailash Satyarthi win Nobel Peace Prize". Dawn. 14 Ekim 2014. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014. 
  53. ^ "Malala and Kailash Satyarthi win Nobel Peace Prize". BBC News. 10 Ekim 2014. 26 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
  54. ^ [41] 17 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.“The Nobel Prize in Physics 1979”, Nobel Foundation, retrieved March 24, 2012.
  55. ^ [42] 24 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Abdus Salam-Biography", Nobel Foundation, retrieved April 5, 2012.
  56. ^ [43] 3 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Google Books,Abdus Salam: a Nobel laureate from a Muslim country : a biographical sketch, Publisher-Maʻaref Printers, Karachi. 1982. ss. i-xi. ,retrieved April 8, 2012.
  57. ^ "Second Amendment". Ministry of Law and Justice. The Electronic Government of Pakistan. 28 Ağustos 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  58. ^ Mysticism in Contemporary Islamic Political Thought 14 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by John von Heyking, University of Lethbridge, Volume XIX, Nos. 1 and 2, 2006, Humanitas accessed April 5, 2012.
  59. ^ [44] 4 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New Literary History, Vol. 34, No. 1, Inquiries into ethics and narratives (Winter 2003), pp. 75–90, retrieved April 5, 2012.
  60. ^ [45] 4 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sunday Book Review, The New York Times, By Leslie H. Gelb, published May 6, 2011, retrieved March 21, 2012.
  61. ^ [46] 24 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. intellectual history of muslims, retrieved April 6, 2012.
  62. ^ Orhan Pamuk and the Politics of Turkish Identity: From Islam to Istanbul 1 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Paperback], retrieved April 5, 2012.
  63. ^ [47] 29 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. “Cosmic Anger: Abdus Salam – The First Muslim Nobel Scientist” by Gordon Fraser, Oxford University Press, retrieved March 24, 2012.
  64. ^ [48] 23 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yasser Arafat biography, retrieved April 6, 2012.
  65. ^ Anwar Sadat: Visionary Who Dared 4 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., retrieved April 6, 2012.
  66. ^ [49] 18 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Shirin Ebadi's autobiography, retrieved April 6, 2012.
  67. ^ Ahmed Zewail, Autobiography 17 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Nobel Foundation, retrieved April 5, 2012.
  68. ^ Autobiography of Muhammad Yunus 26 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., retrieved April 6, 2012.

Dış bağlantılar

değiştir