Mum (birim)

Mum MKS sistemi dışında kalmış, ama hala yer yer kullanılan bir ışık şiddeti birimidir. Simgesi cp'dir.

Elektrikli aydınlatma dönemi öncesinde öncelikli aydınlatma aracı mumdu. Daha güçlü aydınlatma araçlarının ışık şiddeti de mum sayısı cinsinden verilirdi. Elektrikli araçlar döneminde de bir süre ampullerin ışık şiddeti için mum kullanılmaya devam edildi. Zaten günümüzde MKS sistemindeki 7 temel birimden biri olan kandela da mum kelimesinin İngilizcedeki karşılığı olan candle kelimesinden gelir. Ne var ki günlük yaşamda kullanılan mum biriminin bilimsel bir tarifi yoktur. Çünkü her mum aynı ölçüde ışık vermez. Bu sebepten Birleşik Krallık’ta 1860 yılında bir standart getirildi. Buna göre 1/6 pound ağırlığında ispermeçet balinası yağından yapılmış mumun verdiği ışık esas alındı. Bu mumlar saate 7,6 gr. süratle yanarlar. Bu standart 1883 yılından başlayarak, bu bir dönem uluslararası standart bile oldu. Ancak her ülkede farklı ölçü ve maddeden yapılan mumlar olduğundan, bu tarif uluslararası yaygınlık kazanmadı. Daha sonra uluslararası ölçü sisteminde bugün kullanılan kandela esas alındı.

Günlük dilde 1 kandela bir mum sayılmaktadır. Aslında bu tam olarak doğru değildir ve yukarda bahsedilen Birleşik Krallık standardına göre;

$1\quad {\mbox{cp}}=0.981\quad {\mbox{cd}}$

Harici kaynaklar

• Pedas sayfası 27 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Fizik dersi 27 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.