Mikroiklim
Mikroiklim (mikroklima, mikro-klima) zemine yaklaşık 2 metre yükseklikteki iklimi ya da belirgin ve küçük bir alandaki (örneğin bir şehirde binalar arasındaki) iklim anlamına gelir. Mikroklima, çevresindeki büyük iklim (makroklima) özelliklerinden ayrılan küçük iklim alanıdır. Küçük alanlı iklim, mikro iklim denilebilir.[1] Mikroklimayı mikroklimatoloji[2] bilimi inceler. Mikroklimatoloji bitki yetişmesi, hayvancılık, ormancılık ve çiftçilik açısından önemlidir.
Vadi ile tepe, şehir ile çevresinin iklimlerinin karşılaştırılması mikroklimanın konusudur. inceleme alanı daha da dar seçilebilir. ormanın bir kenarı ile diğer kenarı, tarlanın sürülen tarafı ile sürülmemiş tarafı incelenebilir.
Tarımsal mikroklimada, bir ürünün yetişebileceği alan incelenir. Örneğin buğday tarımı için, tarlası genişliği ve bir metre yüksekteki alanın iklimi baz alınır.
Bilimsel olarak mikroklima alanı genişliği ve yüksekliği birkaç metrelik bir alanı[3] kapsasa da günlük kullanımda daha geniş ölçütler kullanılır. Artvin ili Yusufeli ilçesi dağların arasında alçak bir vadi içerisinde yer aldığından mikroklima alanı olarak değerlendirilir. Karadeniz iklim bölgesinde Akdeniz İkliminin karakteristik bitkisi zeytinin tarımının yapılabilmesi bunun nedenidir.[4] Iğdır sert karasal iklimin hakim olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde yer alır. Iğdır Ovası'nda pamuk yetiştirilmesi mikroklima örneğidir.[4]
Zemine yakın bölgede rüzgarın zemini aşındırması, güçsüz hava akımları, büyük ısı değişimleri, zeminin tipi, bitki örtüsü ve benzeri nedenlerden dolayı yerelleşmiş farklı bir iklim oluşabilir. Mikroiklim özellikle nadir bulunan bitkiler için çok önemlidir, çünkü bu bitkiler iklim değişimine çok duyarlıdır.
Mikroiklim yalnızca bitkiler için değil, ayrıca insanlar için de önemlidir. Özellikle mimarların inşaat malzemesi seçiminde mikroiklimi göz önünde bulundurması gerekir.
Mikro Klimayı Oluşturan Faktörler
değiştirMikro klimaların bulunduğu alanlara örnek olarak; lokal atmosferi soğutan su kenarlarının yakınını veya aşırı derecede şehirleşmiş, güneş enerjisini absorbe ederek ısıyı yükselten tuğla, beton ve asfalt gibi maddelerin çokça kullanıldığı bölgelerde oluşan kentsel ısı adalarını gösterebiliriz. Şehir içinde çok yüksek binaların olması rüzgârın belli bölgelere geçebilmesi için engel yaratırken bazı bölgelerde rüzgarı toplar. Hava kirliliği de bu ısı adalarının oluşmasında etkendir. Kentsel ısı adaları belli bölgelerin daha soğuk olmasına göre de oluşabilir. Mesela kent içerisindeki yeşil alanlar çevresine kıyasla daha serin bölgeler oluşmasına sebep olur.[5]
Mikro klimayla alakalı bir başka faktörse bölgenin eğimi veya bakısıdır. Kuzey Yarımküre'deki güneye bakan yamaçlar ve Güney Yarımküre'deki kuzeye bakan yamaçlar direkt güneş ışığına maruz kaldığı için diğer bölgelere göre daha sıcak olmasını ve daha uzun süre sıcak kalmasını bekleriz. Bu da yamacın çevresine göre daha sıcak bir mikro klima oluşturmasına sebep olur.
Toprak tipi de aynı zamanda mikro klimayı etkileyen faktörlerdendir. Mesela kil oranı yüksek topraklar kaplama görevi görerek yer ısısını ılıman hale getirir. Diğer yanda toprağın havayla dolu boşluk miktarı çok fazlaysa ısı toprağın altında hapsolur ve yer seviyesinde don olaylarının görülme olasılığı artar.[6]
Mikro klima bize normalde geniş bir bölgede yetiştirilemeyen belli başlı bitkilerin küçük alanlarda yetiştirilebilmesi için imkan sağlar. Bu imkan genellikle kuzey iklimlerinde bitkilerin yetiştirilebilmesi adına oldukça önemlidir. Çiftçiler, bitkilerini ekecekleri alanları dikkatlice seçmesiyle birlikte bu bölgeleri kendileri için avantaja çevirebilirler. Şehir planlamasında zonlama yapılarak, yaşanılacak alanın korunaklı oluşturulmasıyla ortalama sıcaklık yükseltilerek bir mikro klima oluşturulur ve kışın çok şiddetli geçmesine engel olunabilir. Bu korunaklı bölgeler yüksek binaların yapılıp güçlü rüzgârların engellenmesiyle oluşturulabilir. Rüzgâr etkisi de mikro klimanın çalışma alanlarındandır. Zemine yakın bölgede rüzgarın zemini aşındırması, güçsüz hava akımları, büyük ısı değişimleri, zeminin tipi, bitki örtüsü ve benzeri nedenlerden dolayı yerelleşmiş farklı bir iklim oluşabilir.
Kaynakça
değiştir- ^ İZBIRAK, Reşat (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü.
- ^ "Mikro klimatoloji" (PDF). KLİMATOLOJİ - I. DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 2005. 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.
- ^ SÜR, Prof. Dr. Ayhan. "Mikroklima" (PDF). LOKALKLİMA VE MİKROKLİMA. ankara.edu.tr. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.
- ^ a b ÖZÇAĞLAR, Ali. "Kelkit Çoruh Oluğu". TÜRKİYE’DEKİ TARIM ALANLARININ COĞRAFİ DAĞILIŞININ DOĞAL ÇEVREYLE İLİŞKİSİ.
- ^ "6 Examples of an Urban Microclimate". Sotoga. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.
- ^ "Learn, Garden & Reflect with Cornell Garden-Based Learning". gardening.cals.cornell.edu. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.