Mercury Projesi

Uzay yolculuğu projesi

Mercury Projesi, ABD'nin insanlı ilk uzay yolculuğu projesidir. 1959'dan başlanılarak 1963'e değin Dünya yörüngesine insan gönderinceye kadar sürdürülmüştür. İlk planlar ve araştırmalar -NASA kurulana dek- NACA (Ulusal Havacılık Danışma Komitesi) tarafından yürütüldü. Mercury Projesi, adını hızın simgesi olan Roma tanrısı Mercury'den almıştır. Ayrıca Merkür, Samanyolu gökadasındaki Güneş'e en yakın olan gezegen olduğundan yörüngede en hızlı dönen gezegendir. Merkür gezegeniyle ilişkili bir proje olmamasına karşın bu bakımdan Merkür adı uygun görülmüştür. Bu proje 2,38 milyar dolara mal oldu (enflasyona göre düzeltilmiş).[1]

Merkür Projesi
Geriye dönük olarak geçerli olan logo
ÜlkeABD
OrganizasyonNASA
AmaçMürettebatlı yörünge uçuşu
DurumTamamlandı
Program geçmişi
Maliyet
  • 277 milyon dolar (1965)[1]
Süre1958–1963
İlk uçuş
İlk mürettebatlı uçuş
Son uçuş
Başarılar11
Başarısızlıklar3 (MA-1, MA-3 ve MR-1)
Kısmi başarısızlıklar1 (Big Joe 1)
Fırlatma yeri
Araç bilgisi
Mürettebatlı uzay aracıMercury kapsülü
Fırlatma aracı

Fırlatma roketleri

değiştir

Proje boyunca 3 adet roket kullanılmıştır:

Little Joe - 8 kez kısmen Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 2 kez maymun götürüldü. Fırlatma kaçış sisteminin denenmesi. Mercury-Redstone - 4 kez kısmen Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 1 kez şempanze götürüldü; 1 kez de kısmen Dünya yörüngeli pilotlu uçuş. Atlas - 4 kez kısmen Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 2 kez tam Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 1 kez şempanze götürüldü; 5 kez de tam Dünya yörüngeli pilotlu uçuş.

Little Joe, fırlatma kaçış sistemini ve yarıda kesme işlemini denemek için kullanıldı. Redstone, kısmen Dünya yörüngeli uçuşlar için; Atlas ise tam Dünya yörüngeli uçuşlar için

 
Friendship 7, Atlas roketiyle fırlatılırken

kullanıldı. Ekim 1958'in başlarında Jupiter roketleri de kısmen Dünya yörüngeli uçuşlarda kullanılmak için düşünüldüyse de Temmuz 1959'da bütçe sıkıntıları nedeniyle vazgeçildi. Atlas roketinin Mercury kapsülünden ve bu kapsülde taşınması tasarlanan nükleer savaş başlıklarından doğacak ağırlık artışının üstesinden gelebilmesi için daha fazla güçlendirilmeye gereksinimi vardı. Little Joe, Mercury Projesi için tasarlanmış katı yakıtlı bir roketti. Titan roketinin de Mercury Projesi'nin ilerleyen basamaklarında kullanılması düşünülmüştür. Ancak kullanılmayıp Mercury Projesi bitirilmiştir. Bu yüzden Gemini Projesi'nde kullanılmıştır.

Pilotsuz uçuşlar

değiştir

Programda 20 adet pilotsuz uçuş vardı. Hepsinin uzaya çıkması planlanmamıştı ve zaten görevi tamamlayamayan uçuşlar da olmuştu. Bu uçuşların dördü 5.uçuştan (1959) itibaren başlayarak -insan dışındaki- primatlarla (maymun soyundan gelen canlılar) gerçekleştirildi. Mercury Projesi'nin insan dışında personeli aşağıda sıralanmıştır:

  • Sam adındaki şebek 4 Aralık 1959'da Little Joe 2'de 85 km yükseğe fırlatıldı.
  • Miss Sam adlı şebek 21 Ocak 1960'ta Little Joe IB'de 15 km yükseğe fırlatıldı.
  • Ham adlı şempanze 31 Ocak 1961'de Mercury-Redstone 2'de kısmen Dünya yörüngeli uçuş yaptı.
  • Enos adlı şempanze 29 Kasım 1961'de Mercury-Atlas 5'te 2 tam Dünya yörüngeli uçuş yaptı.
Görev Roket Çağrı İşareti Fırlatma Tarihi Fırlatma Zamanı Görev Süresi Açıklamalar
Mercury-Jupiter Jupiter - - - - Temmuz 1959'da iptal edildi. - Kısmen Dünya yörüngeli uçuş için düşünülmüştü.
Little Joe 1 Little Joe LJ-1 21 Ağustos 1959 - 00gün 00sa 00dk 20sn Uçuş sırasında fırlatma kaçış sisteminin denenmesi.
Big Joe 1 Atlas 10-D Big Joe 1 9 Eylül 1959 - 00gün 00sa 13dk Isı kalkanının ve Atlas ile uzay aracı arasındaki koordinasyonun denenmesi.
Little Joe 6 Little Joe LJ-6 4 Ekim 1959 - 00gün 00sa 05dk 10sn Kapsülün aerodinamiğinin ve bütünselliğinin denenmesi.
Little Joe 1A Little Joe LJ-1A 4 Kasım 1959 - 00gün 00sa 08dk 11sn Uçuş sırasında fırlatma kaçış sisteminin denenmesi.
Little Joe 2 Little Joe LJ-2 4 Aralık 1959 - 00gün 00sa 11dk 06sn Sam adlı maymunun 85 km'lik yüksekliğe çıkarılması.
Little Joe 1B Little Joe LJ-1B 21 Ocak 1960 - 00gün 00sa 08dk 35sn Miss Sam adlı maymunun 15 km'lik yüksekliğe çıkarılması.
Beach Abort Fırlatma kaçış sistemi Beach Abort 9 Mayıs 1960 - 00gün 00sa 01dk 31sn Platform dışı yarıda kesme işlemi denemesi.
Mercury-Atlas 1 Atlas MA-1 29 Temmuz 1960 13:13 GMT 00gün 00sa 03dk 18sn Atlas roketinin ve Mercury uzay aracının birlikte kullanıldığı ilk uçuş.
Little Joe 5 Little Joe LJ-5 8 Kasım 1960 - 00gün 00sa 02dk 22sn Üretilmiş Mercury uzay aracının ilk uçuşu.
Mercury-Redstone 1 Redstone MR-1 21 Kasım 1960 - 00gün 00sa 00dk 02sn Elektrik arızası nedeniyle 10 cm yükselip platforma geri oturdu.
Mercury-Redstone 1A Redstone MR-1A 19 Aralık 1960 - 00gün 00sa 15dk 45sn Redstone roketinin ve Mercury uzay aracının birlikte kullanıldığı ilk uçuş.
Mercury-Redstone 2 Redstone MR-2 31 Ocak 1961 16:55 GMT 00gün 00sa 16dk 39sn Ham adlı şempanzenin taşındığı kısmen Dünya yörüngeli uçuş.
Mercury-Atlas 2 Atlas MA-2 21 Şubat 1961 14:10 GMT 00gün 00sa 17dk 56sn Atlas roketiyle Mercury uzay aracının denenmesi.
Little Joe 5A Little Joe LJ-5A 18 Mart 1961 - 00gün 00sa 23dk 48sn Fırlatma kaçış sisteminin bir fırlatmada yaşanabilecek en zor koşullar altında denenmesi.
Mercury-Redstone BD Redstone MR-BD 24 Mart 1961 17:30 GMT 00gün 00sa 8dk 23sn Redstone fırlatma roketi geliştirme - deneme uçuşu.
Mercury-Atlas 3 Atlas MA-3 25 Nisan 1961 16:15 GMT 00gün 00sa 07dk 19sn Atlas roketiyle Mercury uzay aracının denenmesi.
Little Joe 5B Little Joe AB-1 28 Nisan 1961 - 00gün 00sa 05dk 25sn Fırlatma kaçış sisteminin bir fırlatmada yaşanabilecek en zor koşullar altında denenmesi.
Mercury-Atlas 4 Atlas MA-4 13 Eylül 1961 14:09 GMT 00gün 01sa 49dk 20sn Atlas roketiyle Mercury uzay aracının denenmesi. 1 tam yörünge tamamlandı.
Mercury-Scout 1 Scout MS-1 1 Kasım 1961 15:32 GMT 00gün 00sa 00dk 44sn Mercury takip şebekesinin denenmesi.
Mercury-Atlas 5 Atlas MA-5 29 Kasım 1961 15:08 GMT 00gün 03sa 20dk 59sn Enos adlı şempanzenin taşınarak iki tam Dünya yörüngeli uçuş yapması.

Pilotlu uçuşlar

değiştir
 
Merkür 7'lisi

Uzaya gitmeyi göze alan ilk Amerikalılar fiziksel gerekliliklere ulaşabilmeleri için deneme uçuşlarına seçilen 110 adet askeri pilottan oluşuyorlardı. Nisan 1959'da bu 110 kişinin yedisi astronot oldu. Bunların altısı da Mercury Projesi'nde görev aldı (Deke Slayton kalp rahatsızlığı nedeniyle görevlendirilmedi). Herkesin kendi uzay aracına ad koyması Alan Shepard'ın Freedom 7'si ile başladı. Herkesin bu adlara "7"yi eklemesi de 7 kişilik ekibi simgeliyordu.

Mercury'nin eskiden ordunun test pilotluğunu yapan başlıca 7 astronotu Merkür 7'lisi olarak da bilinir. 9 Nisan 1959'da NASA seçilen astronotları duyurmuştur.

Görev Çağrı İşareti Roket Kısaca Belirtilişi Pilot Fırlatma Tarihi Fırlatma Zamanı Görev Süresi Açıklamalar
Mercury-Redstone 3 Freedom 7 Redstone MR-3 Shepard 5 Mayıs 1961 14:34 GMT 00gün 00sa
15dk 28sn
Kısmen Dünya yörüngeli uçuş yapan ilk Amerikalı.
Mercury-Redstone 4 Liberty Bell 7 Redstone MR-4 Grissom 21 Temmuz 1961 12:20 GMT 00gün 00sa
15dk 37sn
Kısmen Dünya yörüngeli ikinci uçuş. Kapsül, kapak birden infilak edince kurtarılamadan battı.
Mercury-Atlas 6 Friendship 7 Atlas MA-6 Glenn 20 Şubat 1962 14:47 GMT 00gün 04sa
55dk 23sn
Dünya yörüngesindeki ilk Amerikalı. Kapsülün fren roketleri geri dönüş boyunca ısı kalkanı üzerindeki kuşkular nedeniyle çalıştı.
Mercury-Atlas 7 Aurora 7 Atlas MA-7 Carpenter 24 Mayıs 1962 12:45 GMT 00gün 04sa
56dk 15sn
3 tam yörünge. 402 km'lik hedef şaşmasıyla geri döndü. Pilot Carpenter Deke Slayton'un yerine geçti.
Mercury-Atlas 8 Sigma 7 Atlas MA-8 Schirra 3 Ekim 1962 12:15 GMT 00gün 09sa
13dk 11sn
Mühendislik testleri uygulandı. 6 tam yörünge.
Mercury-Atlas 9 Faith 7 Atlas MA-9 Cooper 15 Mayıs 1963 13:04 GMT 01gün 10sa
19dk 49sn
Bir günden fazla uzayda kalan ilk Amerikalı. Uzaya ve yörüngeye yalnız başına giden son Amerikalı. 22 tam yörünge.
Mercury-Atlas 10 Freedom 7-II Atlas MA-10 Shepard - - - Ekim 1963'te 3 günlük görev yapması tasarlanmıştı. 13 Haziran 1963'te iptal edildi.

Mercury uçuş armaları

değiştir

Çeşitli Mercury görevlerinin uçuş armaları mevcut gibi görünmektedir. Aslında bu armalar Mercury Projesi bittikten çok sonra kişisel girişimciler tarafından tasarlanmıştır. Gerçek birer uçuş arması Gemini Projesi'deki görevler için üretilince Mercury Projesi için de genel bir talep baş gösterdi. Bu talebi de işte bu girişimciler karşılamıştır. Mercury astronotlarının taşıdığı arma yalnızca NASA'nın logosu ve adlarının yazdığı etiketti. Bununla birlikte insanlı Mercury uzay araçlarının her biri birer uçuş armasıyla süslenmişti. Bunlar Mercury'nin gerçek uçuş armalarıdır.

Çeşitli bilgiler

değiştir

Mercury astronotları çalışmalarının bir bölümünü Hampton, Virginia'daki NASA Langley Araştırma Merkezi'nde uçuş operatörü William K. Douglas ve Keith G. Lindell (COL, USAF) ile yaptı. Mercury Projesi'nin anısına Hampton kentindeki kimi köprülere Mercury astronotlarının ve kimi bulvar ve yollara Mercury adı konulmuştur.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Lafleur, Claude (8 Mart 2010). "Costs of US piloted programs". The Space Review. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012.