MPLA
MPLA (Portekizce: Movimento Popular de Libertação de Angola - Partido do Trabalho; Angola'nın Bağımsızlığı için Halk Hareketi - İşçi Partisi), Angola'yı 1975 yılındaki bağımsızlığından sonra yöneten siyasi partidir. 1961-1975 yılları arasında bağımsızlık için Portekiz ile savaşmış, 1975-2002 yılları arasında ise çıkan iç savaşta UNITA ve FNLA ile savaşmış ve zafer kazanmıştır.
Angola'nın Bağımsızlığı için Halk Hareketi - İşçi Partisi Movimento Popular de Libertação de Angola - Partido do Trabalho | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | MPLA |
| Genel başkan | Jose Eduardo dos Santos |
| Genel sekreter | Julião Mateus Paulo |
| Slogan(lar) | Barış, İş ve Özgürlük |
| Kuruluş tarihi | 1 Aralık 1956 |
| Merkez | Luanda, Angola |
| Gençlik kolu | MPLA Gençliği |
| Kadın kolu | Angolalı Kadınlar Örgütü |
| İşçi kolu | Angola İşçileri Ulusal Birliği |
| Üyelik | 6,000,000 |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi Tarihsel: Marksizm-Leninizm Sol milliyetçilik |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol Tarihsel: Sol ve aşırı sol |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal |
| Ulusal Meclis | 124 / 220
|
| İnternet sitesi | |
| Parti bayrağı | |
 | |
| Angola | |
Tarihçe
değiştirAralık 1956'da Angola Komünist Partisi (PCA) Angola'daki Afrikalıların Birleşik Mücadele Partisi (PLUA) ile birleşerek MPLA'yı oluşturur. PCA'nın Başkanı Viriato de Cruz yeni partinin genel sekreteri olur. Yeni partiyle diğer bazı örgütler de birleşecektir. Angola'nın Ulusal Bağımsızlığı Hareketi (MINA) ve Angola'nın Bağımsızlığı için Demokratik Cephe (FDLA) bunlardan bazılarıdır. MPLA'nın esas destek aldığı yerler etnik Mbundu'ların bulunduğu bölge ile başkent Luanda'daki aydınlar olarak sayılabilir. MPLA Avrupa ve Varşova Paktı komünist partileriyle sıkı ilişki içindeydi. MPLA'nın silahlı kanadı Angola'nın Bağımsızlığı için Silahlı Kuvvetlerdir (FAPLA). FAPLA örgütü bağımsızlıktan sonra ülkenin ordusunu oluşturacaktır. MPLA, 1960 yılında Gine-Bissau'daki kardeş parti PAIGC ile Portekiz emperyalizmine karşı ortak mücadele kararı alır. İzleyen yıllarda Portekiz sömürgeciliğine karşı oluşturulan koalisyona Mozambik'ten Marksist-Leninist FRELIMO partisi, Sao Tome ve Principe Adasından ise CLSTP katılır. Portekiz'in başkenti Lizbon'da 1974 yılında gerçekleşen Karanfil Devrimi sonucunda yeni yönetim Angola'daki Portekiz askeri varlığını geri çekeceğini ve yönetimi ise üç bağımsızlık yanlısı Angola siyasi partisinin koalisyonuna bırakacağını açıklar. Üç partinin koalisyonu Portekiz'in adadaki silahlı varlığı sona erince çökecek ve ülke iç savaşa sürüklenecektir. Savaşın taraflarından muhafazakâr FNLA ve UNITA örgütleri, ırkçı Güney Afrika, Mobutu Sese Seko diktatörlüğüyle yönetilen Zaire, ABD ve en büyük tehlike olarak Sovyet yayılmacılığını gören Çin tarafından mali ve askeri olarak desteklenmekteydi. MPLA ise Sovyetler Birliği'nden sadece lojistik destek alırken, askeri yardımı sosyalist Küba'dan alacaktır. Binlerce askerini enternasyonalist görev için Angola'ya gönderen Fidel Castro yönetimi Güney Afrika Ordusunu yenerek özellikle beyazların Afrika'da yenilmez olduğuna dair efsaneyi yıkacak ve siyahların kendilerine olan güvenlerinin yerine gelmesini sağlayacaktır. Durumun MPLA lehine değişmesinden ötürü ABD, UNITA'ya verdiği yardımı keserek yeni bir Vietnam Savaşının yaratılmasına engel olmak istemiştir. MPLA ise Portekizlerin Luanda'dan ayrıldıkları gün olan 11 Kasım 1975 tarihinde Angola'nın bağımsızlığını ilan edecek ve gerilla-şair Agostinho Neto ülkenin ilk cumhurbaşkanı olacaktır. 1979 yılında yeni cumhurbaşkanı José Eduardo dos Santos olacaktır. Bağımsızlıktan sonra Küba birlikleri ülkede kalmış ve UNITA'ya karşı savaşta destek sağlamıştır. İç savaş değişen yoğunluklarda 2002 yılına kadar sürmüştür. 2002'de UNITA lideri Jonas Savimbi öldürülecektir. İki parti ateşkese ikna olmuş ve UNITA'nın silah bırakarak siyasi bir parti olarak faaliyet göstermesine karar verilmiştir. 1992 yılındaki seçimlerde MPLA %53.74 oy almış ve parlamentodaki 227 koltuktan 129'unu kazanmıştır. Sonraki seçim iç savaş yüzünden 2008 yılında yapılabilmiş ve MPLA %81.64 oy alarak parlamentodaki 220 koltuktan 191'ini kazanmıştır.
İdeoloji
değiştirMPLA, kurulduğu dönemlerde PCA (Türkçe: Angola Komünist Partisi) politikalarının belirlenimi ardında kalması ve Doğu Bloku ülkelerinden destek alma ihtiyacı duyması nedeniyle, Marksizm-Leninizm'i benimsemiştir. Angola Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte sosyalist ekonomi modeli uygulanmış, Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı ülkeleriyle iş birliği yoluna gidilmiştir.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, önemli ideolojik değişimler yaşanmıştır. MPLA gerçekleştirdiği kongre sonucunda Marksizm-Leninizm'i terk ettiğini ve bundan sonra sosyal demokrat politikalar sürdüreceğini açıklamıştır. FRELIMO ve PAIGC gibi organizasyonlardan daha sert bir ideolojik değişim geçiren MPLA'nın bu tutumunun temelinde, Nito Alves'in liderliğindeki aşırı solcuların yok edilmesi ve Agostinho Neto'nun liderliği tek başına ele geçirmesi yatmaktadır.
MPLA, Sosyalist Enternasyonal'in bir üyesi olmakla birlikte, FLMSA (Türkçe: Güney Afrika'nın Eski Kurtuluş Hareketleri) içerisinde yer alan siyasi partilerle de birlikte hareket etmektedir.
Seçim tarihi
değiştir1992 seçimlerinde MPLA oyların %53,74 ünü ve parlamentodaki 229 sandalyeden 127'sini elde etti; ancak sekiz muhalefet partisi hile yapıldığını öne sürerek sonuçları boykot etti. İç savaştan dolayı 2008'e kadar ertelenen bir sonraki seçimlerde MPLA oyların %81,64 ünü ve 220 sandalyenin 191'ini kazandı. 2012 seçimlerinde oyların %71,84'ünü kazanarak 220 sandalyenin 175'ini elde etti. 2010 anayasasına göre bu durumda MPLA aday listesinin başı olan José Eduardo dos Santos Devlet Başkanı sıfatını kazanmış oldu. Seçimin dikkate değer bir özelliği 2008 deki %12,4'ten %37,2'ye yükselen oy vermeyenler oranıydı. Geçersiz ve boş oylar toplama dahil edilirse kayıtlı seçmenlerden herhangi bir partiye oy verenlerin oranı %60, MPLA'ya oy verenlerin oranı %40 olmaktadır.
İnsan hakları sicili
değiştirAngoladaki MPLA hükûmeti Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü nün de dahil olduğu uluslararası kuruluşlarca keyfi tutuklamalar, gözaltılar ve işkence yapmakla suçlanmıştır. Bu iddialara karşı Angola'nın küresel imajını iyileştirmeye yardımcı olması için hükûmet Samuels International Associates Inc. Şirketiyle anlaşmıştır.
Parti örgütleri
değiştirGünümüzde MPLA-PT'nin ana kitle örgütleri arasında Angolalı Kadınlar Örgütü, Angola İşçileri Ulusal Birliği, Agostinho Neto Öncü Örgütü ve MPLA Gençliği bulunmaktadır.
Dış destek
değiştirMPLA, bağımsızlık savaşı ve iç savaş süresince başta Küba olmak üzere birçok ülkeden yardım almıştır: Cezayir, Bulgaristan, Yeşil Burun Adaları, Çekoslovakya, Kongo, Gine-Bissau, Fas, Mozambik, Nijerya, Kuzey Kore, Romanya, São Tomé ve Príncipe, Sovyetler Birliği, Sudan, Tanzanya, Vietnam ve Yugoslavya. Çin ise sosyalist bir ülke olmasına rağmen Sovyetler Birliğini asıl düşman gördüğü için, ABD ve Güney Afrika yönetimi tarafından desteklenen UNITA ve anti-komünist FNLA'ya destek vermiştir.