Mühendislik dalları listesi

Wikimedia liste maddesi

Günümüzde mühendisliğin; elektrik, inşaat, kimya ve makine olmak üzere 4 ana mühendislikten oluştuğu kabul edilmektedir.[1]

Elektrik mühendisliği

değiştir

Elektrik mühendisliği elektrik devreleri ve motorlarından, bilgisayar sistemlerine elektronikten; haberleşmeye kadar pek çok alanı kapsar. Türkiye'de "Elektrik-Elektronik Mühendisliği" olarak geçer, genel altdalları aşağıdadır.

Alt dal Kapsam Önemli uzmanlıklar
Bilgisayar mühendisliği Elektriksel sistemlerin yardımıyla bilgisayar donanımı ve yazılımı tasarlanması ve üretilmesi
  • Yazılım mühendisliği, yazılımın geliştirilmesi, işletilmesi ve bakımı için sistematik, disiplinli, ölçülebilir bir yaklaşımın uygulanması ve bu yaklaşımların incelenmesi; yani, mühendislik ve bilgisayar biliminin yazılıma uygulanması[2]
  • Donanım mühendisliği, çeşitli bilgisayar ekipmanlarının tasarımı, geliştirilmesi ve test edilmesi. Devre kartlarından ve mikroişlemcilerden yönlendiricilere kadar değişebilir
  • Ağ mühendisliği, kurumsal ağlar veya İnternet gibi bilgisayar ağlarını tasarlamak, dağıtmak ve sürdürmek
Elektronik mühendisliği Yarı iletken cihazlar gibi aktif bileşenlerden yararlanarak düşük güçlü elektrik devreleriyle (elektronik devreler) ilgili aygıtların tasarımı ve imalatı.
Güç mühendisliği Elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı ile transformatörler, şalt cihazları, elektrik jeneratörleri, elektrik motorları, yüksek gerilim mühendisliği ve güç elektroniği gibi cihazların tasarımı ve bakımı.

Türkiye'de Elektrik Mühendisliği adı altında eğitimi verilir.[3]

  • Güç sistemi planlaması, mevcut ve gelecekteki elektrik talebinin yönetimini analiz etmek için güç sistemlerinin modellenmesini içerir
  • Güç sistemi tasarımı, yeni bir trafo merkezi, yeni bir güç hattı, güç sistemi koruması vb. gibi bir güç ihtiyacını karşılamak için belirli bir çözümün geliştirilmesi
  • Güç sistemi operasyonları ve kontrolü, bireysel ekipmanların, alt sistemlerin, enerji santrallerinin veya tüm güç sisteminin güvenli ve sürekli çalışması için protokollerin geliştirildiği ve uygulandığı tesis ve sistem operasyonunu içerir
  • Koruma ve kontrol, güç sistem koruması, ölçümler, ölçme, telekomünikasyon vb. tasarımını içerir
  • Yüksek gerilim mühendisliği, büyük gerilim ve akımların (kısmi deşarj gibi) elektromanyetik olaylarının anlaşılmasını, transformatörler, elektrik motorları, elektrik jeneratörleri, şalt cihazları gibi bütünsel güç sistemi tasarımına ve bileşenlerine uygulanmasını ve koordinasyon ve uyumlaştırılmasını içerir.
Optik mühendisliği Elektromanyetik radyasyonun özelliklerinden yararlanan alet ve sistemlerin tasarımı.
Yenilenebilir enerji mühendisliği Güneş, rüzgar ve hidroelektrik enerjisi gibi yenilenebilir enerji cihazlarının tasarımı ve bakımı.

Kimya mühendisliği

değiştir

Kimya mühendisliği, hammaddeleri veya kimyasalları daha yararlı veya değerli formlara dönüştürme sürecine kimyasal, fiziksel ve biyolojik bilimlerin uygulanmasıdır.

Alt disiplin Kapsam Başlıca uzmanlık alanları
Biyomoleküler mühendislik Mühendislik prensiplerinin moleküler düzeyde biyolojik sistemleri incelemek ve muamele etmek için uygulanması.
  • Moleküler mühendislik moleküler düzeyde davranışı ve etkileşimleri inceler
  • Genetik mühendisliği bir organizmanın genlerinin modifikasyonu ve manipülasyonuyla çalışır
Malzeme mühendisliği Kimyasal süreçlerde kullanılan malzemelerin seçimi, sentezi ve tasarımı ve çeşitli malzemelerin özelliklerinin ve farklı kimyasallarla etkileşimlerinin incelenmesi.
Proses mühendisliği Doğal ve insan yapımı malzemeler, malzemelerin makinelerle etkileşimi, güvenlik ve sağlık, enerji tasarrufu ve atık ve kirlilik kontrolü dahil olmak üzere kimyasal süreçlerin tasarımı, işletimi, kontrolü ve optimizasyonuna odaklanır.

İnşaat mühendisliği

değiştir

İnşaat mühendisliği fiziksel ve doğal inşa edilmiş ortamların tasarımını, inşasını ve bakımını içerir.

Alt disiplin Kapsam Başlıca uzmanlık alanları
Çevre mühendisliği Mühendisliğin çevrenin iyileştirilmesi ve korunmasına uygulanması.
  • Ekolojik mühendislik, ekosistemlerin tasarımı, izlenmesi ve inşası
  • Yangından korunma mühendisliği, mühendisliğin insanları ve ortamları yangından ve dumandan korumak için uygulanması
  • Sıhhi tesisat mühendisliği, mühendislik yöntemlerinin insan topluluklarının sanitasyonlarını iyileştirmek için uygulanması
Belediye veya şehir mühendisliği Su ve atık yönetimi, ulaşım ağları, alt bölümler, iletişim, hidroloji, hidrolik vb. gibi belediye konularıyla ilgilenir.
Jeofizik mühendisliği Jeolojik malzemelerin inşaat mühendisliğinde kullanımı
Jeoteknik mühendisliği İnşaat mühendisliği projesinin sahasında toprak malzemelerinin ve toprak ve kaya mekaniğinin davranışıyla ilgilenir.
  • Maden mühendisliği, doğal olarak oluşan bir ortamdan mineralleri çıkarma ve işleme bilimi, teknolojisi ve uygulamasını içerir
Yapı mühendisliği Yüke dayanabilecek yapılar üretme mühendisliğidir. Yapısal yükleri destekleyen veya direnen yapıların mühendisliği.
Su kaynakları mühendisliği Su kaynaklarının tahmini, planlanması, geliştirilmesi ve yönetimi.
  • Hidrolik mühendisliği, esas olarak su olmak üzere akışkanların akışı ve iletimiyle ilgilenir; boru hatları, su temin şebekeleri, drenaj tesisleri (köprüler, barajlar, setler, kanallar, menfezler, yağmur suyu kanalları dahil) ve kanalların tasarımıyla yakından ilgilidir
  • Nehir mühendisliği, belirli bir fayda üretme niyetiyle bir nehrin akışına, özelliklerine veya akışına planlı insan müdahalesi sürecidir - su kaynaklarını yönetmek, taşkınlara karşı korumak veya nehirler boyunca veya nehirler arasında geçişi kolaylaştırmak
  • Kıyı mühendisliği, kıyı şeridinde devam eden süreçlerin incelenmesi ve kıyı bölgesi içindeki inşaat, genellikle kıyıların erozyonuyla mücadele veya navigasyon erişimi sağlamayı hedefler
  • Yeraltı suyu mühendisliği, ne kadar kaldığını ve suyun örneğin rezervuarları ve sulama doldurmak için kullanılıp kullanılamayacağını daha iyi anlamak için yeraltı suyu kaynaklarının analizini, izlenmesini ve genellikle modellenmesini içerir
Ulaşım mühendisliği İnsanların ve malların güvenli ve verimli bir şekilde taşınmasını sağlamak için mühendisliğin kullanımı.
  • Trafik mühendisliği, ulaşım için gerekli altyapıya odaklanan bir ulaşım mühendisliği dalıdır
  • Karayolu mühendisliği, otomobilleri içeren büyük yollar ve ulaşım sistemleriyle ilgilenen bir mühendislik dalıdır
  • Karayolu mühendisliği genellikle otoyolların inşasını ve tasarımını içerir
  • Demiryolu mühendisliği, trenleri içeren büyük demiryolları ve ulaşım sistemleriyle ilgilenen bir mühendislik dalıdır
  • Gemi ve deniz teknolojisi mühendisliği, deniz taşıtlarının tasarlanmasıyla ilgilenir.

Makine mühendisliği

değiştir

Makine mühendisliği, makinelerin ve mekanik sistemlerin çalışması için ısı ve mekanik gücün tasarımını ve analizini içerir.[4]

Alt disiplin Kapsam Başlıca uzmanlık alanları
Akustik mühendisliği Titreşimin manipülasyonu ve kontrolü, özellikle titreşim izolasyonu ve istenmeyen seslerin azaltılmasıyla ilgilidir.
İmalat mühendisliği Farklı üretim uygulamaları ve sistemlerin, süreçlerin, makinelerin, araçların ve ekipmanların araştırılması ve geliştirilmesiyle ilgilidir.
Optomekanik mühendisliği Optik sistemlerin mekanik yönlerine yönelik alan-özgü. optik sistemlere özgü tasarım, paketleme, montaj ve hizalama mekanizmalarını içerir.[5]
Termal mühendislik Proseslerin, ekipmanların veya kapalı ortamların ısıtılması veya soğutulmasıyla ilgilidir.
Spor mühendisliği Spor ekipmanlarının tasarımını, geliştirilmesini ve test edilmesini içeren bir mühendislik alanıdır. Sporcuların kullandığı ekipmanlar her zaman güncel bilgi ve anlayışa dayalı teknolojik tasarım ve geliştirmeden geçmiştir.
Araç mühendisliği, Taşıt Mühendisliği Araçları iten ve kontrol eden sistem ve ekipmanların tasarımı, üretimi ve işletimi. Taşıtların tasarımı, üretimi ve kontrolüyle ilgilenir.
Güç santrali mühendisliği

Farklı türde güç santralileri tasarlayan, inşa eden ve bakımını yapan mühendislik alanı. Elektrik üretmek için birincil itici güç görevi görür.

Endüstriyel tesis mühendisliği

Farklı tiplerde Endüstriyel Makineler ve Ekipmanlar tasarlayan, inşa eden ve bakımını yapan mühendislik alanı.

Enerji sistemleri mühendisliği Enerji verimliliği, enerji hizmetleri, tesis yönetimi, tesis mühendisliği, çevre uyumluluğu ve enerji üretimi. Aydınlatma, yalıtım ve ısıtma/soğutma özelliklerindeki ilerlemeleri kullanarak binaların ve üretim süreçlerinin enerji verimliliği.

Dallar arası ve özel mühendislikler

değiştir
Alt dal Kapsam Önemli uzmanlıklar
Biyomedikal mühendisliği, Biyomedikal nanomühendislik Tıp ve sağlık biyolojisi, biyouyumlu protezler, klinik ekipmandan mikro implantlara kadar uzanan teşhis ve tedavi cihazları, MRI'lar ve EEG'ler gibi görüntüleme ekipmanları, doku rejenerasyonu ve ilaçlar. Nanoteknolojinin bu dalın mevcut alanlarında artan kullanımı, Biyomedikal nanomühendislik uzmanlaşmasına yol açmıştır.
  • Biyoenstrümantasyon, hastalıkların teşhisinde ve tedavisinde kullanılan cihazlar ve araçlar
  • Biyoenformatik, DNA gibi biyomedikal verileri toplamak ve analiz etmek için kullanılan dijital araçlar
  • Biyomekanik, hareket, malzeme deformasyonu, kimyasal maddelerin biyolojik zarlar boyunca taşınması ve vücut içindeki akış. Yapay kalp kapakçığı, yapay böbrek ve yapay kalça
  • Biyomalzeme, vücuda yerleştirilen malzemeler
  • Biyomedikal optik
  • Biyosinyal, kalp sinyalleri, konuşma tanıma ve beyin aktivitesi gibi tanı ve tedavi amaçlı biyolojik sinyallerin işlenmesi, kaydedilmesi ve işlenmesi
  • Biyoteknoloji, ilaçlar ve gıdalar gibi yararlı ürünler yapmak için canlı sistemlerin kullanımı
  • Klinik mühendislik, veri yönetimi, aletler ve izleme sistemleri de dahil olmak üzere hastane ile ilgili ürünler
  • Tıbbi görüntüleme, MRI'lar, EEG'ler, ultrason, PET
  • Nöromühendislik, kaybolan duyusal ve motor yeteneklerin değiştirilmesi/yeniden kazandırılması, nöro robotlar, nöro elektroniği
  • İlaç mühendisliği, ilaçlar ve ilaç dağıtımı
  • Rehabilitasyon mühendisliği, fiziksel ve diğer engelleri olan bireylere yardımcı olan, örneğin hareketlilik, oturma ve iletişimi iyileştiren ürünler
  • Doku mühendisliği
Biyomühendislik Kullanılabilir, elle tutulur, ekonomik olarak uygulanabilir ürünler yaratmak için biyoloji prensiplerinin ve mühendislik araçlarının uygulanmasıdır.
Endüstri mühendisliği Lojistik ve kaynak yönetim sistemleri
  • İmalat mühendisliği, Araç gereç, makineler, işlemler ve sistemlerin ar-ge'sini yapmak ve çeşitli üretim teknikleri ile ilgilenir.
  • Bileşen mühendisliği, daha sonra ürünlere takılacak optimum bileşenler
  • Sistem mühendisliği, karmaşık sistemlerin ya da bu sistemleri oluşturan alt sistemlerin tasarımını, üretimini ve bakımını, zaman ve maliyet kısıtlarını da göz önünde bulundurarak, gerçekleştirmek amacını taşır. lojistik, ekip koordinasyonu, makine kontrolünü içerir.
  • İnşaat mühendisliği, inşaat projelerinin planlanması ve yönetimi
  • Güvenlik mühendisliği, güvenli çalışma ve güvenli arıza modları. hayati öneme sahip bir sistemin, parçalar arızalandığında bile gerektiği gibi davranmasını sağlamak.
  • Güvenilirlik mühendisliği, hayati öneme sahip bir sistemin, parçalar arızalandığında bile gerektiği gibi davranmasını sağlamak. ürün dayanıklılığı
Enerji sistemleri mühendisliği Enerji mühendisliği enerji verimliliği, hizmetleri, santraller ve çevre ile uyumluluğu ile ilgilenir. Enerji mühendisliği kimyasal, mekanik ve elektriksel pek çok bilgiyi kullanır. Diğer mühendislik dallarına göre daha dallar arası bir mühendislik dalıdır.
  • Güneş enerjisi mühendisliği, güneş enerjisine dayalı ürünlerin tasarlanması, geliştirilmesi ve hizmete sunulması ile ilgilenir.
  • Rüzgâr mühendisliği, rüzgarın doğal ve inşa edilmiş ortamdaki etkilerini analiz eder ve rüzgardan kaynaklanabilecek olası hasar, rahatsızlık veya faydaları inceler. Yapı mühendisliği alanında, rahatsızlığa neden olabilecek güçlü rüzgarların yanı sıra, yaygın yıkıma neden olabilecek bir kasırga, hortum veya şiddetli fırtına gibi aşırı rüzgarları da içerir.
Geomatik mühendisliği Kara, okyanuslar, doğal kaynaklar ve insan yapımı özellikler hakkında mekansal bilgi toplama ve analiz etme sistemlerinin tasarımı, geliştirilmesi ve işletilmesi. Uydu sistemleri, ölçüm aletleri ve teknolojik ekipmanlarla yeryüzünün incelenmesi ile ilgilenir.

Türkiye'de adı Harita,Feomatik veya Jeodezi ve Fotogrametri mühendisliği olarak geçer.

Yeryüzünün tamamını veya belli bir kısmını incelemek ve duruma göre proje ve plan oluşturmak amaçlanır.
Maden Mühendisliği Maden Mühendisliği, madenlerin bulunması, çıkarılması ve zenginleştirilmesi konularında eğitim ve araştırma yapan mühendislik dalıdır. Doğal ortamdan minerallerin çıkarılması ve işlenmesiyle ilgili bilim, teknoloji ve uygulamaları içeren bir mühendislik disiplinidir. Maden Mühendisliği genel jeoloji, mineraloji, petrografi, sondaj gibi alan dersleri ile jeoloji mühendisliği, makine elemanları, akışkanlar mekaniği, havalandırma gibi derslerle makine mühendisliği, metalürji, malzeme gibi dersleri ile metalürji mühendisliği, atık yönetimi ve cevher hazırlama dersleri ile çevre mühendisliği, tesis dizaynı, statik, dinamik, mukavemet, tünel ve sanat yapıları, zemin mekaniği gibi derslerle inşaat mühendisliği, jeofizik, rezerv hesaplama gibi derslerle jeofizik mühendisliği, elektroteknik dersi ile elektrik mühendisliği, genel ekonomi, maden ekonomisi gibi derslerle işletme- ekonomi bölümleri, cevher hazırlama, cevher zenginleştirme, flotasyon gibi derslerle de kimya mühendisliği ile ilintilidir.
Mekatronik mühendisliği Makine ve elektrik mühendisliğinin karışımından oluşur ve otomasyon sistemlerinin tasarlanması ve incelenmesiyle ilgilenir. Makine ve elektrik mühendisliği hibritidir. Robotik ve Otomasyon
Nükleer enerji mühendisliği Nükleer uygulamaların mühendisliğe uygulanmasıdır. Kara ve deniz nükleer santralleri
Nanomühendislik Nanoteknolojinin mevcut mühendislik alanlarına dahil edilmesi.
Petrol ve doğalgaz mühendisliği Petrol ve doğalgaz aranması, sondajı ve üretimi gibi konularla ilgilenir. Ham petrol veya doğalgaz olabilen Hidrokarbonların üretimiyle ilgili faaliyetlerle ilgilenen bir mühendislik dalıdır. Petrol mühendisleri, yeraltı oluşum özelliklerini incelemeye ve yeraltı rezervuarlarından hidrokarbonların ekonomik olarak geri kazanılmasını en üst düzeye çıkarmak için ekipman tasarlamaya ve seçmeye odaklanır. Petrol jeolojisi ve jeofiziği, hidrokarbon rezervuar kayasının statik bir tanımının sağlanmasına odaklanırken, petrol mühendisliği, çok yüksek basınçta gözenekli kaya içindeki petrol, su ve gazın fiziksel davranışının ayrıntılı bir şekilde anlaşılmasını kullanarak bu kaynağın geri kazanılabilir hacminin tahminine odaklanır.
Tekstil mühendisliği Tekstil mühendisliği dersleri, bilimsel ve mühendislik prensiplerinin elyaf, tekstil ve giyim süreçlerinin, ürünlerinin ve makinelerinin tüm yönlerinin tasarımı ve kontrolüne uygulanmasıyla ilgilenir. Bunlara doğal ve insan yapımı malzemeler, malzemelerin makinelerle etkileşimi, güvenlik ve sağlık, enerji tasarrufu ve atık ve kirlilik kontrolü dahildir. Ayrıca, öğrencilere tesis tasarımı ve düzeni, makine ve ıslak işlem tasarımı ve iyileştirmesi ve tekstil ürünleri tasarlama ve oluşturma konusunda deneyim kazandırılır. Tekstil mühendisliği müfredatı boyunca, öğrenciler makine, kimya, malzeme ve endüstri mühendisliği dahil olmak üzere diğer mühendislik disiplinlerinden dersler alırlar.
  • Giyim mühendisliği
  • Kumaş mühendisliği
  • Endüstri ve üretim mühendisliği
  • Tekstil mühendisliği yönetimi
  • Tekstil modası ve tasarımı
  • Tekstil makine tasarımı ve bakımı
  • Islak işlem mühendisliği
  • İplik mühendisliği
Su bilimleri ve mühendisliği Su bilimleri ve mühendisliği ya da su bilimleri mühendisliği, su kalitesi ve hidrolojik modelleme, akuakültür, akuatik biyoteknoloji, gıda kalitesi ve gıda güvenliği, su kaynaklarında fiziksel, kimyasal ve biyolojik kalite elementlerinin tespiti, su güvenliği, göl ve akarsu restorasyonu gibi birçok alanla ilgilenen mühendislik dalıdır. Suyun yaşamsal bir ihtiyaç olması ve içerisinde yaşayan canlıların ve insanların ihtiyaçlarını karşılamada önemli rol oynaması nedeniyle, ilaç, gıda ve kozmetik sanayii gibi alanlarla ilintilidir.
Uygulamalı mühendislik Yönetim, tasarım ve teknik yeteneklerin sistemlerin tasarımı ve entegrasyonu, yeni ürün tasarımlarının yapılması, üretim proseslerinin geliştirilmesi ve bir organizasyon ya da firmanın teknik fonksiyonlarının ve/ ya da fiziksel/teknik fonksiyonlarına uygulanmasıyla alakalı alandır.

Uygulamalı mühendislik programları tipik olarak temel mühendislik prensipleri, proje yönetimi, endüstriyel süreçler, üretim ve operasyon yönetimi, sistem entegrasyonu ve kontrolü, kalite kontrol ve istatistik konularını kapsarlar.[6]

Ziraat mühendisliği Çiftlik gücü ve makineleri, biyolojik malzeme süreçleri, biyoenerji, çiftlik yapıları ve tarımsal doğal kaynaklar. Mühendislik uygulamalarının tarla, bahçe gibi tarımsal alanlara uygulanmasıdır.
  • Su ürünleri mühendisliği, kültürlü su türleri ve üretim sistemleri. Su ürünleri mühendisliği, Sucul canlıları ve kontrollü üretim uygulamalarını kapsar.
  • Biyolojik sistem mühendisliği, tarımsal ve biyolojik mühendisliğin çeşitli yönlerini kapsayan geniş bir terimdir
  • Biyomekanik mühendislik
  • Biyoproses mühendisliği, biyolojik malzemelerden ürünler. biyolojik malzemelerden ürün imalatına yönelik ekipman ve süreçlerin tasarımı ve geliştirilmesi
  • Biyokaynak mühendisliği
  • Biyoteknik mühendislik
  • Ekolojik mühendislik, ekosistemler
  • Gıda mühendisliği, gıda işleme, gıda makineleri, paketleme, bileşen üretimi, enstrümantasyon ve kontrol. Gıda mühendisliği, yemek üretimi, paketlenmesi ve ilgili işlemlerle ilgilenir.
  • Orman mühendisliği
  • Sağlık ve güvenlik mühendisliği
  • Doğal kaynaklar mühendisliği
  • Makine sistemleri mühendisliği
  • Bilgi ve elektrik sistemleri mühendisliği

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Klein, Julie Thompson, Frodeman, Robert, Mitcham, Carl (2010). The Oxford Handbook of Interdisciplinarity (İngilizce). Oxford University Press. ss. 149-150. 
  2. ^ Wiebe, A. J.; Chan, C. W. (Nisan 2012). "Ontology driven software engineering". 2012 25th IEEE Canadian Conference on Electrical and Computer Engineering (CCECE). ss. 1-4. doi:10.1109/CCECE.2012.6334938. ISBN 978-1-4673-1433-6. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  4. ^ Clifford, Michael. An Introduction to Mechanical Engineering. Taylor & Francis Group LLC, 2006. 978-1-44411337-2
  5. ^ "University of Arizona OPTI 421/521: Introductory Optomechanical Engineering" (PDF). 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 
  6. ^ "ATMAE Membership Venn Diagram". 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2011.