Lorenz Oken
Lorenz Oken (1 Ağustos 1779 – 11 Ağustos 1851) Alman doğa tarihçisi, botanist, biyolog ve ornitolog. Lorenz Okenfuß adıyla günümüzde Offenburg'un bir parçası olan Bohlsbach'da doğdu. Freiburg ve Würzburg üniversitelerinde doğa tarihi ve tıp eğitimi aldı. Göttingen Üniversitesi'nde Privatdozent (ücretsiz eğitmen) oldu ve adını Oken olarak kısalttı. Lorenz Oken adıyla Grundriss der Naturphilosophie, der Theorie der Sinne, mit der darauf gegründeten Classification der Thiere (1802) adlı küçük bir eser yayımladı. Bu onu Almanya'da "Naturphilosophie" hareketinin lideri olmasını sağlayacak bir eserler serisinin ilkiydi.
Lorenz Oken | |
|---|---|
 Lorenz Oken | |
| Doğum | Lorenz Okenfuß 1 Ağustos 1779 Offenburg yakınlarında Bohlsbach, Baden (günümüzde Almanya) |
| Ölüm | 11 Ağustos 1851 (72 yaşında) Zürih, İsviçre |
| Mezun olduğu okul(lar) | Freiburg Üniversitesi Würzburg Üniversitesi |
| Kariyeri | |
| Dalı | Doğa tarihi |
| Etkiledikleri | Étienne Saint-Hilaire (1772–1844) |
| Yazar alıntısı (botanik) | Oken |
| Yazar alıntısı (zooloji) | Oken |
Bu eserinde Immanuel Kant'ın (1724–1804) epistemoloji ve ahlâk üzerine uyguladığı felsefi ilkeleri fiziksel bilimlere uyguladı. Oken'den önce bu uyarlamayı yapan Gottlieb Fichte (1762–1814) Kant'ın bir evrensel bilim için gerekenleri keşfettiğini kabul ederek tek yapılması gerekenin bunları sistematik olarak koordine edilmesi olduğunu belirtmişti. Fichte, bunu amacı a priori yollarla bilginin tümünü kurmak olan "Bilim Doktrini" (Wissenschaftslehre) eserinde yapmaya çalıştı. Fichte tarafından yalnızca kaba hatları belirtilen bu girişim filozof Friedrich Schelling (1775–1854) tarafından daha da geliştirilmiştir. Oken, Schelling'in eserini temel alarak onun ulaşmak istediklerinin bir sentezini yapmıştır.
Oken, gravürlerini Johann Susemihl'in (1767–1847) yaptığı ve Stuttgrat'ta Hoffman tarafından 1839 ila 1841 yılları arasında yayımlanmış yedi ciltlik Allgemeine Naturgeschichte für alle Stände serisini yazmıştır.[1]
Yeni hayvan sınıflandırma sistemi
değiştirOken daha sonra kendini geliştirmesine adadığı yeni sistemin kaba hatlarını 1802 yılında Grundriss der Naturphilosophie'de yayımladı. Bu eserinde ileri sürdüğü ve inanmaya devam ettiği görüşü "hayvan sınıflarının esas itibariyla duyu organlarının temsilinden başka bir şey olmadığı ve buna göre düzenlenmeleri" gerekliliğidir. Buradan yola çıkan Oken yalnızca beş hayvan sınıfı olduğunu ileri sürdü:
- Dermatozoa veya omurgasızlar,
- Glossozoa veya balıklar ya da gerçek dilin ilk olarak görüldüğü hayvanlar,
- Rhinozoa veya sürüngenler ya da burnun ilk defa ağza açıldığı ve hava soluyan hayvanlar,
- Otozoa veya kuşlar ya da kulağın ilk defa dışa açıldığı hayvanlar,
- Ophthalmozoa veya memeliler ya da tüm duyu organlarının tam olarak bulunduğu ve hareket edebilen gözlerin göz kapaklarıyla kapandığı hayvanlar.
Kaynakça
değiştir
Owen, Richard (1911). "Oken, Lorenz". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 20 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 55–57.
- ^ "Biodiversity Heritage Library". 29 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.