Vikipedi

Kim bir Yahudi'dir?

Yahudi kimliği ile ilgili temel soru
(Kim Yahudidir? sayfasından yönlendirildi)

"Kim bir Yahudi'dir?" (İbranice: מיהו יהודי, romanize: Mihu Yehudi), Yahudi kimliğinin temel sorusudur. Yahudi şahsın kültürel, dini, soyağacı ve kişisel boyutlarını irdeler. Bu soru, Almanya'da Nazi Partisi tarafından hazırlanan Nürnberg Yasaları'nda da ele alınmıştır.

Bu konuda ihtilaflı unsurlar bulunur. Ters mantık uygulanıp "Kim Yahudi değildir?" diye sorulabilir. 1962'den beri İsrail'de konuyla ilgili mahkeme kararları verilmektedir.[1][2] 2009'da Birleşik Krallık'ta gerçekleşen ihtilaflı R(E) v JFS mahkemesi ün kazandı.[3][4][5][6][7][8]

Kişinin Yahudi olmasının tanımı gerek dini statü açısından veya kişinin kendisini nasıl gördüğüyle ilgili olarak Yahudi bakış açısıyla gerekse de Yahudi olmayanlar tarafından çeşitli sebeplerle değişiklikler gösterir. Yahudi kimliğinin içinde etnisite, din,[9] ve vatandaşlık bulunduğundan kimin Yahudi olduğu ile ilgili tanımlar dini, sosyolojik ve etnik açılardan değişiklikler gösterir.[10]

Halaha'ya göre birinin Yahudi olması için gereken en eski kuralsal tanım, kişinin ya annesinin Yahudi olması veya Yahudiliğe geçmesidir. Karaizm'in doğması, Yahudilik içinde modern grupların oluşması ve 1948'de İsrail'in kurulması, bu tanım bağlamında tartışma konusu yarattı. Tartışma konusu açan maddelerin başlıcaları şunlardır:

  • Anaerkillik: Çocuğun annesi Yahudi değil fakat babası Yahudiyse çocuk yine de Yahudi sayılmalı.
  • Din değiştirme: Tarihi Halaha prosedüründe olmayan Yahudiliğe geçiş geçerli sayılmalı.
  • Kimlik kaybı: Kişinin ve grubun hareketleri (örneğin başka bir dine geçmeleri) veya cemaat yaşamının içinde bulunduğu durum (örneğin kişinin ebeveyninin Yahudi olduğunun bilinmemesi) kişinin Yahudi statüsünde etki sahibi olmalıdır.
  • Diaspora kimliği: Yahudilere, kendi aralarında veya Yahudi olmayanlar tarafından Yahudi diyasporasında verilen tanım dikkate alınmalı.
  • İsrail vatandaşlığı edinme: Yukarıdaki son üç madde İsrail Temel Yasalarınca dikkate alınmalı.

İsrailoğulları dini

değiştir

İsrailoğullarının soyu, Eski Ahit'te İbrahim ile yapılan ahit[11] ile kaynaklandırılmış olup Sayılar[12][13] ve Ezra[14][15] kitaplarında belirtilmiştir. Bu halkın ataları Tevrat'ta ayrı ayrı kutsandığı için önemlidir.

Tannait Yahudilik

değiştir

Halaha'nın ilk yazılı kaynağı Mişna'ya göre, karışık evliliklerden doğan çocukların dini statüleri anne soyu tarafından belirlenir.

Tarihçi Shaye J. D. Cohen'e göre, Tevrat'ta karışık evliliklerden doğan çocukların dini statüleri baba soyu tarafından belirlenmekteydi. Mişna zamanında bu durumun değişikliğe uğramasını iki türlü açıklayabilmektedir: ilk görüşüne göre, Mişna, tüm "karışıklıklara" (kilayim) uyguladığı mantığı karışık evliliklere de uygulamaktadır. Dolayısıyla karışık evlilik bir at ile eşeğin birlikteliği gibi yasaktır. Her iki durumda da doğan nesil anne soyu ile yargılanır. İkinci görüşüne göre ise, Tanaim Roma yasalarından etkilenmiştir; bu yasalara göre gayri meşru evliliklerden doğan çocuklar anneleriyle kalmaktaydılar.[16]

Günümüzde Yahudilik

değiştir

Her Yahudi din akımı, kişinin Yahudiliğinin doğuştan geldiğine veya din değiştirmeyle gerçekleştiğine hemfikirdir. Halaha'ya göre çocuk, Yahudi bir anneden doğmalıdır. Ayrıca yine Halaha'ya göre, Yahudi olmayan birinin Yahudi ibadetleri uygulaması onu Yahudi yapmayacağı gibi, dinini uygulamayan veya başka dine geçen Yahudiler her zaman Yahudidir.

Reform ve Yeniden yapılanmacı Yahudilik'te kişinin ebeveynlerinden herhangi birinin Yahudi olması onun doğuştan Yahudi olması için yeterli bir sebeptir. Liberal Yahudi akımlarında Yahudiliğe geçenlerin Yahudilikleri daha tutucu olan akımlar tarafından tanınmamaktadır.

Doğuştan Yahudilik

değiştir

Halaha'ya göre, kişinin Yahudilik statüsünü (İbranice: yuhasin) belirlemek için hem anneye hem de babaya bakmak gerekir. Eğer ebeveynin ikisi de Yahudiyse çocuk Yahudidir ve babasının statüsünü devralır (ör: kohen). Eğer ebeveynlerin herhangi birinin soyağacında bir engel varsa (ör: mamzer) çocuk da bu engelin konusu olur. Eğer ebeveynlerden biri Yahudi değilse çocuk annesinin statüsünü alır.[17][18] Bu karar Tesniye,[19] Levililer[20] ve Ezra[21] kitaplarını kapsayan kaynaklardan türemiştir.[18] Buna göre, annesi Yahudi olan çocuk Yahudidir; aynı şekilde, annesi Yahudi olmayan çocuk Yahudi sayılmaz. Yahudi olmayan bir anneden doğan çocuğun Yahudi sayılabilmesi için dinen Yahudiliğe geçmesi gerekir; bu gerçekleştiğinde, Yahudi yasalarınca, babasının engelli veya özel statüsünden feragat etmiş olur (ör: mamzer veya kohen).[22]

Ortodoks ve Tutucu Museviliğin tüm branşlarında halaha kanunları (ör: Yahudiliğin anneden geçmesi) geçerli ve bağlayıcıdır. Reform ve Liberal Yahudilik halaha kurallarını bağlayıcı bulmaz, çocuğun Yahudi olması için anne veya babasından herhangi birinin Yahudi olması, çocuğun bir Yahudi olarak yetiştirilmesi ve dinin çocuk tarafından kabul edilmesini yeterli bulur. Buna sebep olarak da Yahudilik peygamberlerinden Yosef ve Musa'nın eşlerinin İsrailoğullarından olmayan ruhban ailelerden gelmiş olmasına bağlar.[23] Kuzey Amerika'daki reformist hahamlar belli standartlar oluşturmuştur ve buna göre ebeveynlerinden biri Yahudi olanlar İsim koyma, Brit Mila ve Bar Mitsva gibi törenlerle Yahudi ibadetine ve Yahudi halkına bağlanmalıdır. Reformist akımda ilkeler kullanıldığından bağlayıcı sayılmazlar bu yüzden farklı reformist cemaatlerde farklı yaklaşımlar mümkündür. Genel prensipte kişinin Yahudi olarak yetişmiş olması şartı kabul görmektedir.[24] Baba soyunun yeterliliği Tekvin[25] ve Tesniye[26] kitaplarına bağlanır.[27]

Bu politika ata soyluluk olarak bilinmesine rağmen "çifte soyluluk" daha uygun bir terimdir. Yeniden yapılanmacı Yahudilik ile Birleşik Krallık'taki Liberal Yahudilik ilkeleri Amerikan Reform Yahudiliğine benzer.

Ana soyluluk geleneğine karşı çıkan tarihi Yahudi cemaatleri vardır. Örneğin, Karaizm, Yahudilik'te babanın soyunun önemli olduğunu vurgulayıp buna gerekçe olarak Eski Ahit'te geçen kabilelerin isimlerinin erkek isimleri olması ve Tevrat'taki karakterlere babalarının isimleriyle hitap edilmeleri gösterilir.[28]

Görüşler arasındaki farklılıklar sorun yaratmaktadır çünkü Reform veya Liberal cemaatlerde Yahudi olan biri Ortodoks ve Muhafazakâr cemaatlerde Yahudi sayılmamaktadır. Ortodoks ve Muhafazakâr cemaatlerce kişinin Yahudi olabilmesi için halaha kurallarına uygun olarak din değiştirmesi gerekmektedir. Her ne kadar baba soyluluk Ortodoks cemaatlerde tanınmasa da sadece babası Yahudi olan birinin hiç Yahudi olmayan birine kıyasla Yahudiliğe geçmesi daha kolaydır,[29] ve Muhafazakâr Hahamlar Kurulu, "samimiyetle Yahudiliği seçenlere cemaatin kapısı tüm içtenliğiyle açıktır" diye karar almıştır.[30]

Yahudiliğe geçiş

değiştir
Ana madde: Yahudiliğe geçiş
 
Yahudiliğe geçen birinin girmesi gereken mikveye bir örnek

Bugün ana Yahudilik akımları, samimiyetle Yahudiliğe geçmek isteyenlere kapılarını açmaktadır, bir akıma bağlı alt grupta din değiştirenler aynı akıma bağlı diğer alt gruplarda da kabul edilmektedir fakat bir akım içinde Yahudiliğe geçenlerin Yahudiliği diğer akımlarda kabul edilecek diye bir kaide yoktur.

Rabinik Yahudilik'te din değiştirme kanunu, başta Talmud ve Şulhan Aruh olmak üzere Yahudi kanunlarında belirtilmiştir.[31] Geleneksek Yahudi kanunu esasları Ortodoks ve Muhafazakâr akımlarının temelini oluşturur. Halaha kurallarınca Yahudiliğe geçmek isteyen biri (erkekse) sünnet olmalı, şahitler önünde mikve'ye girmeli ve hahamlar meclisi önünde dini yasaları kabul etmelidir. Eğer erkek, halihazırda sünnetliyse sembolik olarak uzvundan kan akıtılmalıdır.[32]

Ortodoks yetkililer sadece geleneksel Yahudi kurallarına uygun olarak din değiştirenleri kabul edip tanımaktadır. Diğer akımlardaki hahamlar Halaha kurallarını şart koşmayabileceği için, bu akımlarda din değiştirenlerin Yahudiliği genelde ortodoks cemaatler tarafından tanınmamaktadır.[33]

Muhafazakâr yetkililerin görüşü de ortodokslarla aynıdır. Din değiştirme geleneksel Yahudi kanunlarına göre yapılmalı, sünnet olunmalı ve mikveye girilmelidir aksi takdirde kişinin Yahudiliği geçerli değildir.[34] Muhafazakâr otoriteler için, Yahudi kanunlarına uygun olduktan sonra hangi akım altında din değiştirildiğinin bir önemi yoktur. Bu sebeple daha liberal görüşlü akımlarda yapılan din değişikliklerini de kabul etmektedir.[35][36]

Reformist Yahudilik'te gereken şartlar genelde geleneksel şartlara kıyasla farklılıklar gösterir. Bu akımın en kuvvetli olduğu Kuzey Amerika'da "Yahudiliğe geçmek isteyenler Yahudi teolojisini, ayinlerini, tarihini, kültürünü ve geleneklerini çalışmalı ve Yahudiliğin gereklerini günlük hayatlarında gerçekleştirmelidir. Eğitimin uzunluğu ve formatı hahamdan hahama ve cemaatten cemaate farklılıklar gösterebilir fakat genelde aranan şart Yahudiliğin temelleriyle ilgili ders alınması, bir hahamla birlikte çalışılması ve evlerinde ve sinagoglarda ayinlerin uygulanmasıdır."[37] Progresif Yahudilik için İsrail akımı, bir yıl yapılan eğitimin ardından Yahudi yaşam ve geleneklerinin uygulanmasını şart koşar. Bunun ardından (erkekse) sünnet olunmalı, mikveye girilmeli ve hahamlar meclisi önünde dini emirler kabul edilmelidir.[38]

Her ne kadar evlat edinilmiş veya din değiştirmiş bir çiftin çocuklarının Yahudiliği hemen kabul edilse de Yahudi kanunları gereği, çocuk dini açıdan yetişkin olduğunda (genelde kızlar için 12 ve erkekler için 13 yaşında) kendisine Yahudi olarak kalmak isteyip istemediği sorulur.[39][40]

Karay Yahudiliği Rabinik Yahudiliği kabul etmemektedir ve din değiştirme konusunda kendi şartları vardır.[28] 1 Ağustos 2007'de, 500 yıldan sonra ilk defa Karay Yahudiliğine geçildiği Karaylar tarafından bildirilmiştir. Bir yıl eğitimin ardından on yetişkin ve dört çocuk Kuzey Kaliforniya'daki bir sinagogda Karay Yahudiliğine geçmiştir. Bu din değiştirme olayı, Karay Bilgeler Konseyi'nin yabancıların Yahudiliğe kabul edilmeme kuralının geri çekilmesinin ardından 15 sene sonra gerçekleşti.[41]

Diğer dinleri uygulayan Yahudiler

değiştir

Genellikle Ortodoks Yahudilik'te kişinin inancı ne olursa olsun eğer annesi Yahudiyse kendisi de Yahudidir. Reformist Yahudilik'te ise başka bir dini seçen kişi artık Yahudi değildir. Örneğin, "...İsa'yı kurtarıcı olarak gören kişi artık Yahudi değildir..."[42][43][44][45]

Tarihsel olarak, dalalete (İbranice: Minim מינים veya notzrim נוצרים) düşen Yahudi herem (aforoz) olur fakat toplumsal veya dini açıdan dışlanmış olsa dahi yine de Yahudidir.[46]

Yahudilikte, istek dışı Yahudilikten başka dinlere geçenler de Yahudidir (İbranice: anusim (אנוסים), anlam: "zorlananlar"); ve bunlar içinde anne soyundan gelenler de Yahudidir.

Başka bir dine geçsin veya geçmesin, Yahudiliği uygulamayanlara Meşudim (İbranice: משומדים) denir ve yine de Yahudi gözüyle bakılır[46]

Dinini terk eden bir Yahudi istediği zaman geri dönmekte serbesttir. Genelde, dine geri dönmek isteyenler için resmî bir tören gerekmemektedir. Bu durum bütün Yahudi akımları için geçerlidir. Bu kişilerden beklenen, eski adetlerini bırakıp Yahudi geleneklerine uymasıdır.

Bu durum anne soyu Yahudi olanlar için de geçerlidir fakat bazı rabinik otoriteler bunun ıspatı için daha katı deliller ararlar. Bu kişilere din değiştirme töreni uygulanıp uygulanmaması cemaatten cemaate ve kişinin içinde bulunduğu durumdan duruma değişir. Örneğin, laik bir Yahudi ailesinde büyümüş, Brit Mila olmuş ve Yahudilik hakkında temel bilgileri bulunan biri için din değiştirme merasimi gerekmezken Brit Mila olmamış, başka bir din altında büyümüş veya hiç Yahudilik bilgisi bulunmayan laik bir Yahudi ailesinden gelenler genelde dinî din değiştirme törenine tabi tutulurlar.[47]

Tartışma konularından biri Yahudiliğe geçmiş birinin bir zaman sonra dinden uzaklaşması ve/veya başka bir dine geçmesiyle ilgilidir. Teknik olarak din değiştirme merasimi geçerli olduğundan kişi hâlen Yahudidir. Fakat, Haredi Yahudilik gibi bazı akımlar, bu kişinin zamanında kuralları bozduğundan tam istekle Yahudiliğe geçmemesi sebebiyle Yahudiliğini geçersiz sayarlar.

Etnik ve kültürel bakış

değiştir
Ana madde: Laik Yahudi kültürü

"Etnik Yahudi" terimi genel anlamda, Yahudi geçmişine sahip fakat Yahudiliği icra etmeyen ve buna rağmen kendisini Yahudilik ve diğer Yahudi kültürünün ve/veya kardeşliğinin bir parçası olarak gören Yahudilerdir. "Etnik Yahudi" terimi dinlerini icra eden Yahudileri hariç tutmamasına rağmen bu kişiler için sadece "Yahudiler" denip "etnik" sıfatı kullanılmaz.

Yahudi kimdir sorusu tanımının büyük bir kısmını soyağacı oluşturduğundan "Etnik Yahudi" terimi farklı geçmişlere sahip kişiler için de kullanılabilmektedir. "Etnik Yahudi" terimi bazen kişinin dindar olmadığı anlamında kullanılır. Bu nedenle bu terim yerine bazen "dinini icra etmeyen Yahudi", "dindar olayan Yahudi" ve "laik Yahudi" de denmektedir.

Bu terim bazen, sebebi ne olursa olsun sadece dinlerini icra etmeyen Yahudiler için kullanılır. Genelde, etnik Yahudiler Yahudi geçmişini farkında olup, dini açıdan olmasa da kültürel açıdan kendilerini Yahudi gelenekleriyle, halkıyla veya milletiyle bağdaştırırlar. Diğer etnik gruplarda da görüldüğü üzere, dindar olmayan etnik Yahudiler genelde Yahudi olmayan kültürler içinde asimile olurlar.

"Etnik Yahudiler" terimi ateistler, agnostikler, bir akıma bağlı olmayan desitler ve Hristiyanlık, Budizm veya İslam gibi başka dine geçen Yahudileri kapsar. Her mezhepten dindar Yahudiler bazen dindar olmayan etnik Yahudilerin Yahudiliği tekrar keşfetmesi için çaba sarf ederler. Chabad gibi Hasidler bunun için özel çaba sarf ederler.[48][49][50][51]

İsrail göç yasası, dede veya ninelerinden birinin (anne veya baba tarafından olması fark etmez) Yahudi olduğunu belgelerle ispatlayabilen kişilere, arzuladıkları takdirde vatandaşlık hakkı vermektedir. Bu, o kişinin "etnik Yahudi" olduğu anlamına gelmemesine rağmen o kişinin etnik Yahudilikler ile bir bağı olduğunu göstermektedir ve bu bağ Naziler tarafından öldürülmek için yeterli bir gerekçeydi.

Yahudi olmanın geleneksel tanımı Avrupa'dan Amerika'ya farklılıklar gösterir. Eski SSCB'de "Yahudilik" kanunen bir millet veya etnisiteydi.

Avrupa'daki tanım daha gelenekseldir; sadece Avrupalıların Yahudileri nasıl gördüğü değil ayrıca Yahudilerin de kendilerini nasıl gördüğünü ele alır. İsrail yasaları, halaha kriterlerinden ziyade Nazi ve SSCB tanımlarına benzer tanımlar kullanmaktadır.

Çoğu laik toplumda kişi (art niyetle yalan söylemediği sürece) "Yahudiyim" diyorsa Yahudi olarak kabul edilir. Bazı reformist cemaatler bu bakış açısını benimsemektedir.

Dini tanımlar

değiştir

Halahasal bakış

değiştir

Ortodoks, Muhafazakâr ve Reformist Yahudilik akımlarınca kabul edilen geleneksel rabinik görüşe göre[52] Yahudi kimliği ve soyağacı ile alakalı olarak kimin Yahudi olup olmadığı halaha tarafından tanımlanır.

Sonuç olarak, sırf inanç olarak Yahudiliğin bir parçası olmak kişiyi Yahudi yapmaz. Aynı şekilde, 613 Mitsvot'u takip etmeyen ve hatta başka bir inanca geçen Yahudilerin Yahudilik statüsü yok olmaz. Din değiştirmiş dahi olsa, anne tarafından kadınların soyundan herhangi birinin Yahudi olması kişiyi Yahudi yapar. Yahudi olduklarından bihaber olanlar veya başka bir dine geçenler dahi, anne soyunda bir kırılma olmadığı sürece dinen Yahudidir. Yine aynı nedenlerle, babası Yahudi olan fakat annesi Yahudi olmayan biri, mitsvaları uygulasa dahi halaha kurallarınca dini açıdan resmen Yahudiliğe geçmediği sürece Yahudi değildir.[53]

Ortodoks ve Muhafazakâr cemmatler, annesi Yahudi olmayan birinin usulen Yahudiliğe geçmesine karşı çıkmaz ve bu kişiler "dürüst dönmeler" (İbranice: גירי צדק, Geirei tzedek) olarak kabul edilir. Buna ilaveten, Yahudiliği kabul eden kişinin dini ilkelere uyması beklenir; buna Kabbalat Ol Mitzvot (İbranice: קבלת עול מצוות) yani "Emirlere bağlanmayı kabul etmek" denir. Reformist Yahudilik'te, reform responsa ve halahaya uygun olarak kabbalat mitzvot (İbranice: קבלת מצוות) kullanılır.[54]

Son yirmi yıldır, Haredi hahamlar Yahudiliği seçenlerin kişisel yaşamlarını gözetleyip dinen imtiyazlarda bulunup bulunmadıklarını kontrol etmektedir. İlaveten, bazı Haredi hahamların Modern Ortodoks hahamların yeterince katı olmadığını düşünmektedir bu sebeple iş karmaşık bir hal almaya başlamıştır.[55]

Haredi Yahudilik ve Modern Ortodoks Yahudilik benzer kuralları takip etmektedir. Anne soyunu inceleyip kişinin Ortodoks usullerince din değiştirmesini savunurlar. Bu kişilerden Şabat ve Nida gibi temel Yahudilik ilkelerinin uygulanması beklenir. Fakat bu kuralların uygulanış şekli farklı olup her geçen zaman bu fark daha da artmaktadır. Modern Ortodokslukta kişinin Yahudi olduğuna dair şaibe bulunuyorsa Yahudi olmayan biri şahit olabilmektedir. Harediler ise kişinin özel yaşamını ve Yahudiliği nasıl icra ettiğini incelemeyi tercih etmektedir. Bu iki grup arasında, Harediler Ortodoksları yeterince ortodoks bulmadıkları için sorunlar yaşanmaktadır.[55][56][57]

Karaizm

değiştir

Rabinik Yahudilik mezheplerinin aksine, Karaizm'de Tanah'ı öğrenme konusunda kişi kendisinden sorumludur. Talmud yani sözlü kanun ve Rabinik Yahudilikte otoroter kabul edilen hahamsal kararlar bu dinin bir parçası değildir, bunun yerine kaynağı ne olursa olsun her hahamsal görüş eşit derecede değerlidir. Karay Yahudiliği'ne göre, Ortodoks Yahudilik'teki Yahudiliğin anneden geçtiği inancının aksine Tanah baz alınarak Yahudiliğin babadan geçtiğine inanılır (bazı Karay cemaatleri hem annenin hem babanın Yahudi olması koşulunu arar). Karaylar, İsrail'in geri dönüş yasasından faydalanabilmektedir, fakat başka bir dinden Karaizm'e geçen kişini bu yasadan faydalanmasıyla ilgili hüküm henüz İsrail mahkemelerince karara bağlanmamıştır.

Reform Yahudilik

değiştir

Modern İlerici Yahudi akımları Yahudiliğe geçişi kendi liberal felsefelerine göre gerçekleştirmektedir. ABD'de resmî Reformits önergesiyle 1893'te kişinin sünnet olma[58] ve tevila denen mikveye girme zorunluluğu kaldırıldı. Yahudiliğe geçmek için, "Müstakbel dönme, sözlü ve yazılı olarak, biri haham olmak üzere en az iki cemaat lideri önünde Yahudilik inancını seçtiğini ve yaşamını mitsvalara uygun olarak uygulayacağını ilan etmelidir".[59]

İhtilaf

değiştir

"Kimin Yahudi olduğu" ile ilgili dört çelişki mevzubahistir:

  1. Çelişkilerden biri, Kuzey Amerikan Reformist ve Birleşik Krallık Liberal akımlarının halaha kurallarından bazılarını değiştirmesinden kaynaklanmaktadır:
    1. Ebeveynlerinden herhangi biri (sadece annesi olmak zorunda değil) Yahudiyse kişinin Yahudi kimliğini benimseme hakkı vardır. Bu kimliği taşımak istemeyen kişi Yahudilik kimliğinden feragat eder. Halahaya göre annesi Yahudi olan kişi, dinini icra etse de etmese de Yahudidir. Örneğin, Katolik olarak yetiştirilen ve Yahudi atalarından bihaber olan Madeleine Albright halahaya göre Yahudidir; ilerici Yahudilik tarafından bunun tersine inanılır.
    2. Brit Mila ve mikve zorunluluğu gevşetilmiştir.
  2. Ortodoks Yahudiliğe göre ortodoks olmayan hahamlar bet din oluşturamazlar.[57] Bu durum, ortodoks olmayan cemaatlerde din değiştiren kişilerin Yahudilikleri Ortodoks cemaatler tarafından tanınmamasına neden olmaktadır.
  3. Başka bir dine geçen Yahudi, geleneksel olarak Yahudi sayılır[60][61] fakat Reformist Yahudilik ve Liberal Yahudilik bunun tersini savunmaktadır. Aynı şekilde İsrail vatandaşlık yasalarınca da bu kişiler Yahudi sayılmamaktadır.
  4. Bir diğer ihtilaf, Diyanet İşleri Bakanlığı'na muadil İsrail Başhahamlığı'nın tavırlarından kaynaklanmaktadır. İsrail'de din değiştirme ve evlilik gibi konular ortodoks olan Başhahamlığın kontrolündedir. Bugün İsrail'de, Yahudiliği başhahamlığı tatmin etmeyenler Yahudi sayılmamakta ve başka bir Yahudi ile dini nikâh kıyılmasına izin verilmemektedir. Başhahamlık her ne kadar Ortodoks olmayan cemaatlerce yapılan din değişikliklerini kabul etmese de soyunun Yahudi olduğunu söyleyenleri Yahudi kabul etmektedir. Bu durum Haredilerce hatalı bulunur. Bazı Ortodoks cemaatlerinde din değiştirenler olsa dahi bu cemaatlerin ortodoksluğu bazen Başhahamlıkça kabul edilmemektedir dolayısıyla din değiştirenler zorda kalmaktadır.[55][56][57]

İsrail'de yasal yapı

değiştir

Knesset'te artan dindar partiler sebebiyle "Kim Yahudidir?" sorusu gündeme gelse dahi bu sorunun cevabı kanunen yazılı olarak yer almamaktadır.

Geri dönüş yasası

değiştir
Ana madde: Geri dönüş yasası

İsrail, 1948'de bağımsızlığını kazandıktan sonra, Yahudilere İsrail'e göç etme ve vatandaş olma hakkı veren Geri dönüş yasasını yürürlüğe soktu.[62] Fakat, kanun koyucuların, kimin Yahudi olduğunu belirleyememeleri sebebiyle bu tanım yasada yer almamaktadır, bunun yerine tanım konusunun zaman içinde kendiliğinden çözümlenmesi umuldu. Sonuç olarak, yasa, halaha tanımına sığındı. Fakat, Yahudi'nin kim olduğuna dair bilgi yasada yer almadığından farklı Yahudi akımları İsrail tarafından tanınmak için çaba sarf etti.

Genel olarak kabul edilen halaha tanımının yanı sıra, kanun genişletilerek, bugün inançları ne olursa olsun, bir Yahudi'nin çocuğuna, torununa ve eşine de aynı haklar verildi.[63] Hangi akıma bağlı olursa olsun Yahudiliğe geçenlere de aynı haklar bahşedildi. Bu durum, İsrail dışında yapılan din değiştirmelerin geçerli olup olmadığı sorusunu doğurdu. Yahudiliğin farklı dallarında bu soruya verilen cevap ile kanunun kabul ettiği tanım birçok kişi için sorun teşkil etti.

Hesaplamalara göre son yirmi yıl içinde, Yahudiliği icra etmediklerini ve hatta Hristiyan olduklarını söyleyen 300,000 kişi, bir Yahudi'nin çocuğu, torunu veya eşi olduğundan bu yasadan faydalanıp Sovyetler Birliği'nden İsrail'e göç etti.[64]

Fakat, 1962'de istisna kanunu getirildi:Rufeisen Case[1] Buna görem halahada tanım ne olursa olsun Yahudilik'ten çıkan biri artık bu yasadan yararlanamaz hale geldi. Bu durum, Siyonist bakış açısıyla halaha bakış açısı arasında farklılık oluşturdu. 1970'te Shalit davasıyla İsrail Anayasa Mahkemesi aile lehine karar verip İsrail'de, İskoç anneden doğan çocuğu milliyeti gereği Yahudi olarak kaydettirdi,[1] fakat 1972'de Nüfus Kayıt Kanunu'nda yapılan bir ekleme sebebiyle bu ailenin üçüncü çocuğu Yahudi olarak kaydettirilemedi.[65]

Günümüz İsrail tanımına göre alenen başka bir inanca geçen Yahudiler özellikle bu haklardan mahrum edildi, buna Mesihçi Yahudilik de dahildir. Bu tanım geleneksel Yahudi kanunlarındaki tanımdan farklıdır; bir bakıma, Yahudilerin gayri-Yahudi akrabaları bulundukları ortamlarda Yahudi olarak algılanıp antisemitizmle yüzleştiklerinden, daha geniş bir kitleyi kapsar.

Geri dönüş yasasının kendisi kişinin Yahudi statüsünü tanımlamaz; sadece kimlerin İsrail'e göç etme hakkı olduğunu belirtir.

1950'lerin başında İsrail Başhahamlığı Karay Yahudilerinin göçüne karşı çıktı fakat çabalarında başarısız oldu. 2007'de Netanya başhahamı Rabbi David Chayim Chelouche, The Jerusalem Post'ta verdiği demeçte, "Karay bir Yahudidir. Onları Yahudi olarak kabul ediyoruz, [rabinik Yahudiliğe] geri dönmek isteyen her birini kabul ediyoruz. Bir ara, Karayların rabinik Yahudiliğe geçerken sembolik olarak sünnet olup olmamaları gerektiği tartışıldı fakat hahamlıkça bunun gereksiz olduğuna kanaat getirildi" dedi.[66]

İsrail'in evlilik ve boşanma yasaları

değiştir
Ayrıca bakınız: İsrail'de evlilik

İsrail'de evlilik, boşanma ve gömü İsrail İçişleri Bakanlığı'nın yetkisi altındadır ve kimin Yahudi olduğu sorusuna halaha tanımı uygulanır. Tartışmalı durumlarda İsrail Başhahamlığı karar verir.

Toplumsal ilişkilerde çoğu laik Yahudi, Yahudi kimliklerini kültür, miras, millet veya etnisite olarak görür.[67] Ateist olan Yahudilere göre atalık anne soyuna[68][69] veya Kohen/Leviliğe bağlıdır.[70] "Kim Yahudidir?" sorusu tartışma konusudur.[71] Atalık ve etnisite ile ilgili sorunlar İsrail Başhahamlığı tarafından ele alınır.[72][73][74][75]

İsrail'de, Yahudiliğe sonradan geçip de evlenmek isteyenler halaha kurallarına tabi tutulur. Bu kurallara göre, kişinin Yahudiliği'nin tanınması için din değiştirmenin halaha'ya uygun bir şekilde yapılması gerekir. Evlenmek isteyen kişiler için, Hahamlık tarafından, yurtdışında ortodoks cemaatlerde dahi yapılan din değiştirmelerin geçerli olup olmadığı incelenir.[75][76]

Ortodoks cemaatinde veya İsrail'de dini nikâh kıymak isteyenlerin Yahudiliği şüpheliyse, bu kişiler için resmî din değiştirme töreni düzenlenir.

İsrail'in milliyet tanımı

değiştir

İsrail'de kişinin Yahudilik statüsü "milliyetin" bir unsurudur.

İçişleri Bakanlığı tarafından tedarik edilen İsrail kimlik kartlarında, halaha kurallarınca Yahudi kabul edilenlerin milliyet hanesinde "Yahudi" yazmaktadır. Fakat, İsrail Anayasa Mahkemesi'nin verdiği birçok kararda Reform ve Muhafazakâr cemaatlerde Yahudiliğe geçenlerin de Yahudi olarak kaydettirilmesi gerektiği belirtilir. Diyasporada Reform veya Muhafazakâr cemaatlerde din değiştirip bir Yahudi olarak İsrail'e göç etmek isteyenlerin hakları İsrail kanunlarında detaylıca belirlenmiştir.[77]

Yakın zamana kadar, Yahudi olmayıp da ülkeye göç edenlerin (ör. bir Yahudi'nin çocuğu, torunu, eşi vs.) İsrail kimlik kartlarındaki milliyet hanesi boştu. Ayrıca, Hahamlık tarafından Yahudi olarak tanınmayanların (veya yeterince kanıt sunamayanların) kimlik kartlarında İbrani takvimine göre doğum tarihleri yazılmamaktadır.

Diğer tanımlar

değiştir

Antisemit tanım

değiştir

"Kim Yahudidir?" sorusu bazen Yahudi olmayanlar için de önemlidir. Bu tanım, tarihsel olarak Yahudilere zulüm ve ayrımcılık yapan anti-Yahudi gruplar için ayrı bir önem taşımaktadır. Bu tanım doğrultusunda Yahudilerin, bazı işlerde çalışma, bazı yerlerde yaşama, özgürce eğitim alma, özgürlük veya yaşama hakları elinden alınabilmektedir.

Engizisyon

değiştir

Engizisyon zamanında, Yahudilerin Roma Katolikliğine geçirilmeleri onların Yahudi statüsünü ortadan kaldırmamıştır. Resmî olarak bu kişiler artık Yahudi değildi. İspanya ve Portekiz'deki engizisyonlarda zorla din değiştiren Yahudiler için, Yahudi soyundan gelmeyen Hristiyanlardan ayırt edilmeleri için gayriresmî olarak Yeni Hristiyanlar dendi. Yasal, siyasi, dini ve toplumsal baskılar nedeniyle Yahudiler göstermelik olarak din değiştirmek zorunda bırakıldılar (bkz: Kripto Yahudilik, Marrano ve Anusim) ve bu kişilere birkaç nesil boyunca şüpheyle yaklaşıldı.

Nazizm

değiştir

Nazi rejimi Yahudilere ayrımcılık yapan kanunları yürürlüğe sokunca kimin Yahudi olduğuyla ilgili tanım yaratma ihtiyacı doğdu.

Sırf Almanya'da Ahnenpass ve Nürnberg Yasalarına göre kişinin nine ve dedelerinden en az üçü Yahudiyse, kişi Yahudi olarak sayıldı. Kişinin nine ve dedelerinden bir veya ikisi Yahudiyse kişi Mischling yani melez sayıldı. Kişinin Yahudiliği icra etmemesi, Yahudi olmayan biriyle evlenmesi ve hatta Hritiyanlığa geçmesi hükûmet gözünde bir şey ifade etmemekteydi. Nine ve dedelerinden en az ikisi "Alman kanı" taşıyorsa kişi Alman vatandaşı olabilirdi.[78]

Naziler zamanında çoğu Türkiye, Yunanistan ve Kırım'da olmak üzere Avrupa'da birkaç Karay Yahudisi bulunmaktaydı. Karaylar Yahudi olarak sayılmayıp Holokost imha siyasetinden ihraç edildi;[79] SS Obergruppenfuhrer Gottlob Berger'in 24 Kasım 1944'te yazdığına göre, Karayların Tatarlar ile yakınlığı bulunduğundan onlara ayrımcılık yapmak yasaklanmıştı. Fakat Naziler, Karaylara karşı, dinleri gereği az da olsa ayrımcılık ve zulüm yaptılar.

Alman hakimiyetindeki Fransa'daki tanıma göre, Yahudi, nine ve dedelerinden iki taneden fazlası Yahudi olan veya Yahudilik dinine inananlardı.[80]

Güney Fransa'daki Vichy rejimine göre ise, nine ve dedelerinden en az üçü Yahudi olanlar veya nine ve dedelerinden en az ikisi Yahudi olup bir Yahudi ile evlenen Yahudiydi. Richard Wisberg'e göre bu tanım daha geniş bir alanı kapsıyordu çünkü Yahudiliği icra etmeyen yarı-Yahudi, Nazi rejimine göre Yahudi sayılmazken Vichy rejimine göre bu kişi bir Yahudiyle evlenirse Yahudi sayılıyordu.[80]

"Yarı Yahudi"

değiştir

ABD'de, dinler arası evliliklerden ötürü, ebeveynin ikisi de Yahudi olan Yahudilere rakip ayarda "yarı-Yahudi" nüfus oluştu. Kendilerine "yarı-Yahudi" diyenler, bu terimi aile bağları ve olası Yahudi kültür ve manevi bağlılıktan dolayı kullanmaktadır.[81][82][83] Bu terim yerine bazen "kısmen-Yahudi" veya "kısmî-Yahudi" de kullanılmaktadır. "Gerşom", "Gerşomi" ve "Beta Gerşom" terimleri de alternatif olarak kullanılmaktadır; bunun sebebi, Musa'nın Midyanlı eşi Sippora'dan Gerşom isimli bir oğlu olmasıdır.[84] Bu deyiş, dinsel bir tanım olmaktan ziyade etnik bir terimdir.

Laik felsefe

değiştir

Yahudi olmayan Jean-Paul Sartre'nin, Anti-Semite and Jew (Antisemit ve Yahudi) (1948) eserinde yazdığına göre Yahudi kimliği "ne millidir ne de uluslararası, ne dinidir ne de etnik, ne de siyasi: bu sözde-tarihi bir cemaattir." Onları "insan" olarak değil de "Yahudi" olarak gören antisemitlerin hareketleri Yahudi cemaatinin devamlılığını sağlamaktadır. En aşırı cümlesine göre "Yahudiyi antisemit yaratır".

UCSB'de sosyolog Wade Clark Roof'a (1976) göre, cemaatler içinde "karmaşık bir arkadaşlık ve akrabalık ağı, resmî ve gayriresmî bağ, sembolik bağlılık, köklü aile yaşamı ve devam eden sosyalleşme süreci vardır."[85]

Sosyoloji ve Antropoloji

değiştir

Diğer etnik kimliklerde de görüldüğü üzere, Yahudi kimliği, kişinin kendisini ve başkalarının bu kişiyi nasıl gördüğüyle ilgilidir.

Ido Abram'ın görüşüne göre günümüz Yahudi kimliğinin beş unsuru vardır:

  1. Din, kültür ve gelenek
  2. İsrail ve Siyonizm ile olan bağ
  3. Antisemitizm ile uğraşma
  4. Kişisel tarih ve hayat deneyimi
  5. Gayri-Yahudi kültür ve halkla olan ilişki.[86][87]

Bu faktörlerin önemi mekandan mekana görecelidir. Örneğin, Hollandalı Yahudi, kimliğini "Yahudi olarak doğdum" diye tanımlarken, antisemitizmin daha çok olduğu Romanyalı bir Yahudi "inkar etmenin korkaklık olduğunu düşünürüm" diyebilir.[88]

Kaybolan kimlik iddiası

değiştir
Ayrıca bakınız: İsrailoğulları ve Kayıp On Kabile

Yahudiler dışında, Tevrat'ta adı geçen İsrailoğullarından geldiklerini iddia edenler mevcuttur. Bu durum, İsrail'in geri dönüş yasasından faydalanmak isteyen bu grupların geleceği için önemlidir. İsrail'deki hahamlık bu iddia eden grupların bazılarını kabul etmiş, bazılarını reddetmiş ve bazılarını inceleme altına almıştır.

Koçin Yahudileri (Hindistan Yahudileri)

değiştir
Ayrıca bakınız: Koçin Yahudileri

Bazı kaynaklara göre Koçin, Hindistan'daki Malabar sahillerine yerleşen ilk Yahudiler, Kral Süleyman zamanında ve İsrail Krallığı ikiye bölündükten sonra gelmiştir.

Bugün Koçin Yahudileri'nin çoğu İsrail'e göç etmiştir.

Bene Israel

değiştir
Ayrıca bakınız: Bene Israel

Hindistan'daki Bene Israel, MÖ 2. yüzyılda Celile'de yapılan zulümlerden kaçıp gelenlerin torunları olduklarını iddia etmektedir. Bene Israel'in, hem görünüşte hem geleneklerinde Yahudi olmayan Maratha halkına benzemeleri bu iki grup arasında karışık evlilikler olduğunun göstergesidir. Fakat, Marathaların aksine Bene Israel kaşer, Brit Mila ve Şabat'ı uygulamaktadır.

1964'te İsrail Başhahamlığı Bene Israel'in "her açıdan tam Yahudi" olduğunu belirtmiştir.

Bene Israel, Musa'nın kardeşi olan Harun'un, yani Kohen soyundan geldiklerini iddia etmektedir. 2002'deki DNA testleriyle bunun doğru olabileceği kanıtlanmıştır.[89][90]

6000'i İsrail'de ve 5000'i Hindistan'da yaşayan bu cemaatin İsrail'de 65 sinagogu bulunur.[91]

Falaşa

değiştir
Ayrıca bakınız: Falaşa

Eskiden Etiyopya'da yaşayan Falaşalar, geleneksel olarak Dan kabilesi soyundan geldiklerine inanırlar. Tarihte uzun süre boyunca kaşer, Şabat ve Pesah geleneklerini idame ettirdiklerinden İsrail Başhahamlığı ve İsrail tarafından 1975'te Yahudi olarak kabul edildiler. Geri dönüş yasası'ndan faydalanıp 1980'ler ve 90'larda İsrail'e toplu göçlerde bulundular. Bugün Etiyopya'da hâlen Falaşa olduklarını iddia edenler mevcuttur.

Bnei Menaşe

değiştir
Ana madde: Bney Menaşe

Bnei Menaşe, Hindistan'da yaşayan ve Menaşe kabilesinden geldiklerini iddia eden bir gruptur. İbranice öğrenip, Şabat ve diğer Yahudi kanunlarını uygulayan bu grup İsrail'in Sefarad hahambaşısı tarafından 2005'te desteklenmiştir. Dini açıdan resmen din değiştirip "Yahudiliğe geçenler" İsrail'in geri dönüş yasasından faydalanıp İsrail'e göç etmiştir.

Cuhurolar

değiştir
Ayrıca bakınız: Cuhuro

Cuhurolar, MÖ 722'den beri Kuzeydoğu Kafkasya'da yaşayıp Tatça'nın bir kolunu konuşan halktır. Yakın zamanda kimlikleri tartışma konusu olan Cuhurolara yapılan DNA testlerinden çıkan sonuç dünya genelindeki Yahudi nüfusuna benzerlik gösterdiğinden genetik açıdan akrabalık olduğuna inanılır.

Kaifeng Yahudileri

değiştir
Daha fazla bilgi: Çin'deki Yahudilerin tarihi

Henan eyaletinde Mandarin dili konuşan Kaifeng Yahudileri 1605'te bir din adamı olan Matteo Ricci tarafından keşfedildi. Modern araştırmacılara göre, bu Yahudiler Song Hanedanının ilk yıllarında ticaret için Çin'e gelen İranlı Yahudilerin soyundan gelir. Ming Hanedanı döneminde kalkındılar fakat çabuk bir şekilde asmile olup Yahudi kültürel mirasını yitirmeye başladılar. 19. yüzyılın başlarında İbranice bilen son haham öldü. Qing Hanedanı zamanında dinen yok oldular. Bugün, Çin halkından Kaifeng Yahudilerinin soyundan geldiklerini iddia edenler bulunmaktadır.[92]

Yahudi diyasporasından izole olmalarına karşı asırlar boyunca geleneklerini devam ettirdiler. 17. yüzyılda bu gelenekler de erozyona uğradı. Yahudiler ile diğer halkar arasındaki karışık evlilikler çoğaldı. 1860'larda sinagogun yıkılışı cemaatin sonunu getirdi.[93] 1867'de Kaifeng'i ziyaret eden ilk batılı Yahudi bu cemaatin hala bir mezarlığı olduğunu belirtti. Shangai iş ve bilim insanı olan S.M. Perlmann, ölülerin Çin'in geleneksel tabutlarına konulmasından ziyade kefene sarıldığını bildirdi.[94] Bugüne kadar, bu topluluğun Yahudi olduğu iddialarının batılılar tarafından uydurulduğunu iddia eden Zhou Xu isimli tek bir uzman çıkmıştır.[95]

Bugün, atalarının Kaifeng Yahudisi olduğunu iddia eden 600 ila 1000 Kaifeng sakini bulunmaktadır.[93] Yahudi turistlerle iletişim sayesinde ana Yahudiliğe bağlandılar. Yahudi organizasyonlarının yardımlarıyla bunların bazıları İsrail'e göç etti.[93] İsrail, Kaifengli Çin Yahudilerini 2009'da göçmen olarak kabul etti.[96][97][98]

Lembalar

değiştir

Lembalar, Yahudi olduklarının iddia eden, Bantu dili konuşan güney Afrika'da bir halktır. Lembalar ataerkil bir gelenek sürdürmektedir.

New Mexico'nun Kripto Yahudileri

değiştir

İspanya'dan Elhamra Kararnamesiyle kovulan ve/veya Katolisizm'e geçen Konverso veya Yeni Hristiyanlar, New Mexico'da yaşayan Hispanik Sefarad olup Kuzey Amerika'nın en eski Yahudilerinden olma ihtimali vardır. Yahudiliğe dönmenin veya Yahudiliğin gereklerini icra etmenin cezası genelde işkenceyle ölüm olduğundan birçok Yahudi İspanyol Engizisyonundan kaçıp İspanyol İmparatorluğu'nun kuzeybatısına göç etti. Bu gizli Yahudiler Katolik olarak görünmelerine rağmen Yahudiliklerini gizlice idame ettirdiler. Yakın zamanda yapılan bir çalışmaya göre[99] bazı New Mexicolu gizli Yahudiler din değiştirme yoluyla Yahudiliklerine geri dönmüşlerdir.[100]

Diğer iddialar

değiştir

Henüz kabul edilmemiş diğer kayıp kabile iddiaları:

Kaynakça

değiştir
Özel
  1. ^ a b c Navot, Suzi, Constitutional law of Israel, p.189
  2. ^ Uzi Rebhun, Chaim Isaac Waxman, Jews in Israel: contemporary social and cultural patterns, pp.296-297
  3. ^ Rich, Danny (29 Ekim 2009). "When state and religion mix". The Guardian. Londra. 1 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  4. ^ Lyall, Sarah (8 Kasım 2009). "Who Is a Jew? Court Ruling in Britain Raises Question". The New York Times. 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  5. ^ "Jewish school admissions unlawful", BBC, 25 Haz 2009
  6. ^ "Chabad.Info - News | 'Who Is A Jew' Goes to Supreme Court". 23 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  7. ^ R(E) v Governing Body of JFS EWCA Civ 626 (25 Haz 2009)
  8. ^ Who is a Jew? - U.K. case sparks holy debate, The National Post, November 16, 2009 . Retrieved 17 Kas 2009.
  9. ^ Sharot, Stephen, Judaism and Jewish Ethnicity: Changing Interrelationships and Differentiations in the Diaspora and Israel, in Ernest Krausz, Gitta Tulea, (eds.) Jewish survival: the identity problem at the close of the twentieth century, pp.87-104
  10. ^ Will Herberg, David G. Dalin, From Marxism to Judaism: the collected essays of Will Herberg, p.240
  11. ^ "Tekvin 17:2". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  12. ^ "Sayılar 1:2". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  13. ^ "Sayılar 18". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  14. ^ "Ezra 2:59-63". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  15. ^ "Ezra 8:1". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  16. ^ Shaye J.D. Cohen (1999). The Beginnings of Jewishness. U. California Press. ss. 305-306. ISBN 0585246432. 
  17. ^ Kiduşin 66b, Şulhan Aruh, EH 4:19)
  18. ^ a b "In-Laws and Shabbat Law". Ohr Somayach. 2009. 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  19. ^ "Tesniye 7:1-5". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  20. ^ "Levililer 24:10". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  21. ^ "Ezra 10:2-3". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  22. ^ The Principles of Jewish Law, Ed. Menachem Elon, p. 429m ISBN 0-7065-1415-7.
  23. ^ Patrilineal Descent, Jewish Virtual Library 9 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2 Eylül 2008.
  24. ^ Reform Movement's Resolution on Patrilineal Descent, The Status of Children of Mixed Marriages from the final text of the Report of the Committee on Patrilineal Descent adopted on 15 March 1983, Central Conference of American Rabbis
  25. ^ "Tekvin 48:15-20". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  26. ^ "Tesniye 10:15". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  27. ^ Fighting for Patrilineal Descent, Jewish Justice 31 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2 Eylül 2008.
  28. ^ a b p.154, Levinson, David (Ed.), Encyclopedia of World Cultures Vol 9 : Africa and the Middle East, G. K. Hall & Co., Boston, 1995
  29. ^ "Telushkin, J. Patrilineal Descent, Jewish Virtual Library". 9 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  30. ^ "Katz, L. Who is a Jew?, about.com:Judaism - 14 Temmuz 2008". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  31. ^ Ben Rafael, Eliezer, Jewish identities: fifty intellectuals answer Ben Gurion, p.210
  32. ^ Klein, Isaac. A Guide to Jewish Religious Practice. The Jewish Theological Seminary, 1979. p. 442-443
  33. ^ "Conversion to Judaism - Jewish Converting". 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  34. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 28 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 28 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  37. ^ "Becoming a Jew, Union for Reform Judaism". 12 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  38. ^ Zemer, Moshe. Evolving Halakha. Jewish Lights Publishing, 1999. p. 137-138
  39. ^ Robinson, George. Essential Judaism: A Complete Guide to Beliefs, Customs and Rituals. New York: Simon & Schuster, 2000. ISBN 0-671-03480-4, pgs 229-232.
  40. ^ "What is Conservative Judaism?". 18 Ekim 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  41. ^ Karaites hold first conversion in 500 years 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2 August 2007, JTA Breaking News.
  42. ^ Contemporary American Reform Responsa, #68
  43. ^ "Question 18.3.4: Reform's Position On...What is unacceptable practice?". FAQs.org. 17 Temmuz 2008. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  44. ^ Voll, Fritz. "What about Christian Jews or Jewish Christians?". Jewish-Christian Relations. International Council of Christians and Jews. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  45. ^ Federow, Stuart (2003). "Jews believe that "Jews for Jesus," "Messianic Jews," and "Hebrew Christians" are no longer Jews, even if they were once Jews". What Jews Believe.org. 28 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  46. ^ a b Lichtenstein, Aharon (Mart 2004). Leaves of Faith: Selected Essays of Rabbi Aharon Lichtenstein. KTAV Publishing House, Inc. ISBN 0881256684. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  47. ^ Zelizer, Gerald L. (14 Haziran 1995). "The Return of Second Generation Apostates" (PDF). YD. 268 (12). The Rabbinical Assembly. ss. 146-50. 12 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  48. ^ "Knesset Mulls Ban on Proselytizing". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  49. ^ Ethnology, Vol. 44, No. 2 (Spring, 2005) pp. 125-145
  50. ^ "County of Allegheny v. American Civil Liberties Union, Greater Pittsburgh Chapter (No. 87-2050)". 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  51. ^ "Men In Black". 21 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  52. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  53. ^ Angel, Marc, Choosing to be Jewish: the Orthodox road to conversion, s.114-117
  54. ^ "Guidelines for Rabbis Working with Prospective Gerim". Central Conference of American Rabbis. 6 Eylül 2001. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  55. ^ a b c "As Rabbinate Stiffens Rules, Orthodox Rites Face Scrutiny". Forward. 2 Haziran 2006. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  56. ^ a b Schmemann, Serge (10 Şubat 1998). "Israel's Chief Rabbis Reject Call By Non-Orthodox on Conversion". The New York Times. 23 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  57. ^ a b c Gersom Gorenberg, How do you prove you're a Jew? 28 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York Times', 2 Mart 2008
  58. ^ Meyer, Michael "Berit Mila within the History of the Reform Movement" in Barth, Lewis (1990) Berit Mila in the Reform Context. New York: Berit Milah Board of reform Judaism
  59. ^ "Tenets of Reform Judaism, Jewish Virtual Library". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  60. ^ "Efforts to convert Jews draw fire from interdenominational group". 11 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  61. ^ "Jewish People". 30 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  62. ^ Navot, Suzi, Constitutional law of Israel, s.188
  63. ^ Law of Return, paragraph 4A. This provision does not extend to the spouse of an Israeli Jew (a non-Israeli person who married an Israeli Jew).
  64. ^ Jonathan Rosenblum, "Our New Mixed Multitude" 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jacob Richman Home Page. Retrieved 16 Mart 2006.
  65. ^ The Conversion Crisis: The Current Debate on Religion, State and Conversion in Israel [1] 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  66. ^ Joshua Freeman, Jerusalem Post, Laying down the (Oral) law, 22 Mayıs 2007
  67. ^ Rich, Tracey R. "What Is Judaism?". Judaism 101. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  68. ^ Katz, Lisa. "Who is a Jew?". Judaism. About.com. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  69. ^ "Judaism in Israel". Judaism. About.com. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  70. ^ "The Tribe". The Cohen-Levi Family Heritage. 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  71. ^ Weiner, Rebecca. "Who is a Jew?". Jewish Virtual Library. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  72. ^ "Amar: Bnei Menashe are Descendants of Ancient Israelites". Haaretz. 4 Ocak 2005. 5 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  73. ^ Freund, Michael (3 Ekim 2006). "Right On: A Miracle of Biblical Proportions". The Jerusalem Post. 15 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  74. ^ "Chief Rabbi Says Indian Community Descended From Israelites". Jewish Virtual Library. 20 Temmuz 2006. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  75. ^ a b Tigay, Chanan (26 Mayıs 2006). "Israel's Chief Rabbinate Rejects some Diaspora Orthodox Conversions". New Jersey Jewish Standard. 15 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  76. ^ Meyers, Nechemia (12 Temmuz 1997). "Are Israel's Marriage Laws 'Archaic and Irrelevant'?". Jewish News Weekly. 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  77. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  78. ^ Nazi guide to the Nuremberg laws
  79. ^ Tsoffar, Ruth, The stains of culture: an ethno-reading of Karaite Jewish women, s.41
  80. ^ a b Daniel C. Kramer, "Review of Vichy Law and the Holocaust in France by Rishard H. Weisberg" 2 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Law & Politics Book Review, Vol. 7 No. 2 (Şubat 1997) s. 41-45 . 18 Ekim 2008.
  81. ^ "Half-Jewish.net". 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  82. ^ "half-jewish.org/who_is_born_a_jew.shtml". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  83. ^ Daniel Klein and Freke Vuijst, The Half-Jewish Book: A Celebration, New York: Villard Books, 2000.
  84. ^ "Beta Gershom". 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  85. ^ Alice Goldstein, "Jews on the move: implications for Jewish identity'", in eds. Ivan Davidson Kalmar & Derek Penslar, Orientalism and The Jews, S. 4. SUNY Press, 1995 (ISBN 0-7914-2747-1)
  86. ^ "What does it mean to be Jewish" 15 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jewish Historical Museum. 16 Mart 2006.
  87. ^ Monica Săvulescu Voudouris and Camil Fuchs, Jewish identity after the Second World War, Editura Hasefer, Bükreş, 1999, s. 16. ISBN 973-9235-73-5
  88. ^ Monica Săvulescu Voudouris and Camil Fuchs (1999), s. 56.
  89. ^ Ahmed, Rashmee Z (20 Temmuz 2002). "India's children of Israel find their roots". The Times Of India. 15 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  90. ^ 26 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20070426113934/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?DB=pubmed arşivlendi. Genetics, history, and identity: the case of the B... [Cult Med Psychiatry. 2005] - PubMed result]
  91. ^ "Indian Jewish Community in Israel". 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  92. ^ Xu, Xin. The Jews of Kaifeng, China: History, Culture, and Religion. Jersey City, NJ: KTAV Pub. House, 2003.
  93. ^ a b c Pfeffer, Anshel (2008-06-27). Taking the Silk Route back home 25 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haaretz.2009-12-28
  94. ^ Dawid, Heinz (1998). Goldstein, Jonathan (Ed.). "From Berlin To Tianjin". The Jews of China. Cilt 1. s. 117. ISBN 9780765601032. 
  95. ^ Xun Zhou, "The Kaifeng Jew Hoax: Constructing the 'Chinese Jews'", in eds. Ivan Davidson Kalmar & Derek Penslar, Orientalism and The Jews, s. 68-80. Brandeis University Press (USA), 2004 (ISBN 1-58465-411-2)
  96. ^ Descendants of Chinese Jews arrive in Israel 6 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jewish telegraphic Agency news service, 26 Ekim 3009.
  97. ^ http://wn.com 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. chinese_jews_from_kaifeng_arrive_in_israel_2009__a_moving_documentary
  98. ^ Kaifeng Jews study in Israeli yeshiva 3 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., On road to full Orthodox conversion, seven dedicated Chinese Jews plan to exchange their visitor permits for aliyah visas to make their trip to Israel a permanent one, by Rebecca Bitton, 24/8/10.
  99. ^ Hordes, Stanley M. (2005). To The End of The Earth: A History of the Crypto-Jews of New Mexico. Columbia University Press. s. 376. ISBN 978-0-231-12937-4.
  100. ^ Romero, Simon (29 Ekim 2005). "Hispanics Uncovering Roots as Inquisition's 'Hidden' Jews". The New York Times. 21 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
Genel

Ayrıca bakınız

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Kim_bir_Yahudi%27dir%3F&oldid=32547245" sayfasından alınmıştır