Jineoloji
Jineoloji (Kürtçe: jineolojî), kadın bilimi olarak da anılan, PKK lideri Abdullah Öcalan'ın teorize ettiği feminizm ve cinsiyet eşitliğini içeren doktrin. Kürtçe kadın anlamına gelen "jin" kelimesinden türetilen jineoloji 'kadın bilimi' olarak tarif edilir. Çeşitli kaynaklarda "Kürt feminizmi" olarak anılır.[1] Öcalan, bölgesel toplumlarda yaşayan kadınları baskı altına alan namus temelli din ve kabile kuralları temelinde “kadınların özgür olmadığı sürece bir ülkenin özgür olamayacağını” ve "kadın özgürlüğünün toplumdaki özgürlük düzeyini belirlediğini" ifade eder.[2][3][4]
Etimoloji ve tanım
değiştirKürtçe'de jin "kadın" anlamına gelir. Bununla birlikte aynı kökten gelmesi bakımından "hayat" anlamına da tekabül eder.[5]
2013 yılında yayınlanan Liberating Life: Woman’s Revolution (Türkçe: Özgür Yaşam: Kadın Devrimi) adlı eserinde Öcalan şu ifadeleri kullanmıştır;[6]
"Toplumun iyice dönüşebileceği alan kadınların edindiği dönüşümün kapsamı tarafından belirlenir. Benzer şekilde kadının özgürlüğü ve eşitliği düzeyi de toplumun tüm kesimlerinin özgürlüğü ve eşitliğidir. Demokratik bir ulus için özgürlüğün toplumu özgürleşmiş toplumu oluşturması sebebiyle kadının özgürlüğü büyük öneme sahiptir. Kurtulmuş toplum demokratik bir ulustur. Dahası insan rolünü tersine çevirme ihtiyacı devrimci öneme sahiptir."
PKK'nın "Kadın Özgürlüğü İdeolojisi" jineolojiyi "mevcut sosyal bilimlerin yapamayacağı boşlukları doldurmak için temel bir bilimsel terim" olarak tanımlamaktadır. Bu tanımlamaya göre jineoloji toplum içinde kadınların özgürlüğü olmadan ve kadınları çevreleyen gerçek bir bilinç olmadan hiçbir toplumun kendisini özgür olarak adlandıramayacağı prensibi üzerine kurulmuştur.[7]
Öcalan, “kadın özgür olmadıkça bir ülke özgür olamaz” ifadesiyle, kadının özgürlük seviyesinin toplumdaki özgürlük düzeyini büyük ölçüde belirlediğini savunur.[3] Jineoloji fikrinin doğduğu noktada gerek geleneksel Kürt kültüründe gerekse genel olarak kadına yönelik şiddetin ve baskının yaygınlığı önem taşır. Irak ve Şam İslam Devleti, bölgedeki kadınların namus temelli baskı altına alınmasının en aşırı örneklerinden birisidir.
Daha geniş bir ölçekte, jineolojinin savunucuları kapitalizmi kadın karşıtı olarak tanımlamakta, dolayısıyla jineolojiyi de doğal olarak kapitalizm karşıtı olarak görmektedirler.
Pratikte jineoloji
değiştir
Jineoloji KCK yapılanmasının temel bir ilkesi olarak benimsenmiştir ve Suriye Kürdistanı gibi Kürtlerin fiilen yönetimde olduğu Suriye Kürdistanı bölgesinde Demokratik Birlik Partisi tarafından uygulanmaktadır.[5] Zira Rojava Savaşı'nda Kürt kadın milislerinin oranı %40 civarındadır.[2][3][5][8] Kadınlar Halk Savunma Birlikleri'nde (YPG) Kadın Koruma Birlikleri (YPJ) olarak kendi birimlerini oluşturarak erkeklerle birlikte savaşmaktadır.[2][3] YPJ içerisindeki kadınlar için jineoloji bir temeldir ve Öcalan'ın politik teorileri ile eğitim almaktadır.[2][3] Dolayısıyla Suriye'de yönetimde bulunduğu alanlarda politik cinsiyet eşitliği savunulmaktadır, zira kurulan yerel meclisler en az %40 kadınlardan oluşur.[9] Bununla birlikte üniversiteler, siyasi ofisler, polis birimleri ve ordu eşbaşkanlık olarak bir erkek ve bir kadın tarafından yönetilmektedir.[10]
Benzer olarak Türkiye faaliyet yürüten Halkların Demokratik Partisi ve Demokratik Bölgeler Partisi de aynı sistemi vurgulamakta ve eşbaşkanlık sistemiyle siyasi cinsiyet eşitliğini uygulamaktadır.[11]
"Kadınları sınırlayan namus temelli dini ve kabile kurallarını yıkmaya çalışmak" jineolojinin temelli gündemlerinden biridir.[12] Bununla birlikte bu fikir altyapısı tartışmaya açıktır ve Suriye'nin kuzeyindeki muhafazakâr toplumun çeşitli kesimlerinde tartışmalara neden olmaktadır. Jineoloji Suriye'de faaliyet yürüten Kongreya Star Kadın Akademisi'nde sunulan bir dizi kurstan biridir.[13]
Jineoloji, kadınların özgürleşmesi ve töre ve namus cinayetleri, tecavüz, aile içi şiddet gibi konularda öz savunma yapması gerektiğini savunur.[2] Türkiye özelindeki Kürt siyasi hareketi içerisinde kadınların aile içinde şiddete uğrayan kadınlara toplum merkezlerinde eğitim verilmektedir. Zira tarihsel yapıdaki geleneksel Kürt toplumunda bir kadının rolü erkeklere bağlıydı.[2]
Kürt Jineoloji Komitesi, PKK tarafından kurulan ve demokrasi, sosyalizm, ekoloji ve feminizmin yaygınlaştırılmasını amaçlayan bir kadın komitesidir.[14]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Jineology: Kurdish Feminism - Deep Green Resistance Great Basin". 5 Nisan 2015. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ a b c d e f Argentieri, Benedetta (30 Temmuz 2015). "These female Kurdish soldiers wear their femininity with pride". Quartz. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ a b c d e Argentieri, Benedetta (3 Şubat 2015). "One group battling Islamic State has a secret weapon – female fighters". Reuters. 22 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ Argentieri, Benedetta (8 Şubat 2015). "Women vs. the Islamic State: The Kurds have a secret weapon against brutal jihadists — female fighters". Pittsburgh Post-Gazette. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ a b c Lau, Anna; Baran, Erdelan; Sirinathsingh, Melanie (18 Kasım 2016). "A Kurdish response to climate change". OpenDemocracy. 12 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ Abdullah Öcalan (2013). Liberating life: Women’s Revolution (PDF). International Initiative Edition. s. 57. ISBN 978-3-941012-82-0. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ Düzgün, Meral (Temmuz 2016). "Jineology: The Kurdish Women's Movement". Journal of Middle East Women's Studies. 12 (2). Duke University Press. s. 284. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ Al-Khalidi, Suleiman. "FSA commander says 25,000 Syrian rebels back Turkish force in Syria". 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ Mogelson, Luke (30 Ekim 2017). "Dark Victory in Raqqa". The New Yorker (İngilizce). ISSN 0028-792X. 14 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ Rakka, Petra Ramsauer,. "Augenschein im Utopia der syrischen Kurden". NZZ am Sonntag (Almanca). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ Nordland, Rod (12 Temmuz 2016). "Crackdown in Turkey Threatens a Haven of Gender Equality Built by Kurds". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ "Syrian Kurds tackle conscription, underage marriages and polygamy". ARA News. 15 Kasım 2016. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ Clarke-Billings, Lucy (6 Ekim 2016). "The Women Leading a Social Revolution in Syria's Rojava". Newsweek. New York, NY. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
- ^ Maria Sáenz, Charlotte (18 Mart 2015). "Women Up in Arms: Zapatistas and Rojava Kurds Embrace a New Gender Politics". The WorldPost. The Huffington Post. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.