Hak ve Özgürlükler Hareketi
Hak ve Özgürlükler Hareketi (kısaca HÖH, Bulgarca: Движение за права и свободи Dviženie za Prava i Svobodi, kısaca ДПС DPS), üyelerinin çoğunluğunu Bulgaristan Türklerinin oluşturduğu siyasi partidir.[5]
Hak ve Özgürlükler Hareketi Движение за права и свободи | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | HÖH |
| Genel başkan | Delyan Peevski Cevdet Çakırov |
| Kurucu ve Birinci Başkan | Ahmed Doğan |
| Kuruluş tarihi | 4 Ocak 1990 |
| Merkez | Sofya |
| İdeoloji | Merkezcilik[1] Liberalizm[2][3] Sosyal liberalizm[4] Türk azınlık hakları[1] |
| Siyasi pozisyon | Merkez |
| Uluslararası üyelik | Liberal Enternasyonal |
| Avrupa üyeliği | Avrupa Liberal Demokrat ve Reform Partisi |
| Resmî renkler | Mavi |
| Ulusal Meclis | 47 / 240
|
| Avrupa Parlamentosu | 3 / 17
|
| İller | 1 / 28
|
| Belediyeler | 48 / 265
|
| İnternet sitesi | |
| Bulgaristan | |
1989 sonrası Bulgaristan siyasi hayatından Türkler
değiştir
1989 sonrası Bulgaristan’da yaklaşık 160 siyasi parti kurulmuştur. Bunlardan dört tanesi Türk kökenlidir: Hak ve Özgürlükler Hareketi, Demokratik Gelişim Hareketi, Demokratik Adalet Partisi ve Türk Demokrat Partisi.
1990 yılının 10 ve 17 Haziran tarihlerinde yapılan iki turlu genel seçimlerde, HÖH, o tarihte 400 sandalyeli Bulgar Parlamentosuna 23 milletvekili sokmayı başardı. 13 Ekim 1991'de yapılan genel seçimlerde, HÖH, sandalye sayısını 24’e yükseltti. Daha sonra yapılan yerel seçimlerde ise 27 belediye ve 653 muhtarlık kazandı.
18 Aralık 1994'teki genel seçimlere üç Türk partisi katıldı. Bu seçimlerde HÖH, 160 bine yakın oy kaybetti ve toplam oyların sadece % 5,44’ünü elde edebildi. Böylece her üç parti birlikte toplam 320 bin oy almış oldu. Seçimleri ise Bulgar Sosyalist Partisi kazandı. Bu dönemde hükûmet, Müslüman azınlık tarafından seçilmiş olan Baş Müftü Fikri Salih Efendi’yi görevinden aldı, yerine Diyanet İşleri Komitesi Başkanı sıfatıyla Nedim Gencev[6]’i getirdi. Bu olay, Müslüman azınlık içinde büyük gürültü kopardı ve ülkede bir “müftü sorunu” baş gösterdi.
1990'ların ortasında Bulgaristan'da ağır siyasi ve ekonomik krizler baş gösterdi. 10 Ocak 1997'de Parlamento binası işgal edildi ve hatta ateşe verildi. 19 Nisan 1997'deki erken genel seçimleri Demokratik Güçler Birliği kazandı. Bu seçimlerde HÖH, toplam Türk oylarının sadece % 52'sini almayı başarabildi.
17 Haziran 2001'de Bulgaristan genel seçimlere gitti. Seçimler, eski Kral II. Simeon’un ve yeni partisi II. Simeon Milli Hareketi'nin ezici zaferi ile sonuçlandı. Seçimlerden sadece üç ay önce kurulmuş olan II. Simeon Milli Hareketi, iktidardaki Demokratik Güçler Birliği ile Sosyalist Parti'yi kolayca mağlup etti. Bulgar Parlamentosu 24 Temmuz'da II. Simeon Milli Hareketi ile 21 sandalyeli HÖH’ün koalisyonunu resmen onayladı.
25 Haziran 2005'te yapılan genel seçimler Bulgaristan’da, komünizmin çöküşünden beri görülmemiş derecede renkli bir koalisyonu ortaya çıkardı: Tek başına iktidar olmak için yeterli çoğunluğa ulaşamamış yedi parti. Sosyalist Parti toplam oyların %31’i ile 240 sandalyeli ve tek kamaralı Parlamentoda 82 sandalye kazandı. Seçimlerde iktidardaki II. Simeon Milli Hareketi oyların %20’sini alarak (53 sandalye) ile ikinci, HÖH ise %13 (34 sandalye) ile üçüncü oldu. Bu üç parti koalisyon hükûmeti kurdu. Yeni hükûmette HÖH üç bakanlık aldı: Başbakan Yardımcısı ve Doğal Afetler Bakanı Emel Ethem, Çevre Bakanı Cevdet Çakırov ve Tarım Bakanı Nihat Kabil.
1 Ocak 2007 tarihi itibarıyla Bulgaristanın Avrupa birliğine (AB) tam üye olduktan sonra 20 Mayıs 2007 tarihinde AB parlamentosunda Bulgaristanı temsil edecek AB parlamento seçimleri yapılmıştır. Seçim sonuçlarına göre Hak ve Özgürlükler Hareketi %20,26 oyla üçüncü parti olarak 4 milletvekili çıkarmıştır (4 milletvekilinden 2'si Türktür; Filiz Hüsmenova ve Metin Kazak).
5 Temmuz 2009 tarihinde yapılan Bulgaristan parlamento seçimlerinde 610 bin 808 oyla (yüzde 14,48) üçüncü sırada seçimi tamamlamış ve 38 milletvekiliyle Bulgar meclisine girmişlerdir.
Seçim sonuçları
değiştirParlamento
değiştir| Seçim | Oy | % | Sandalye | +/– | - |
|---|---|---|---|---|---|
| 1990 | 491,596 | 8.03% (#3) | 23 / 400
|
 23
|
Muhalefet |
| 1991 | 418,168 | 7.6% (#3) | 24 / 240
|
1
|
Muhalefet |
| 1994 | 283,094 | 5.44% (#4) | 15 / 240
|
 9
|
Muhalefet |
| 1997 | 323,429 | 7.6% (#3) | 19 / 240
|
4
|
Muhalefet |
| 2001 | 340,395 | 7.45% (#4) | 21 / 240
|
2
|
Hükümet |
| 2005 | 467,400 | 12.81% (#3) | 34 / 240
|
13
|
Muhalefet |
| 2009 | 610,521 | 14.45% (#3) | 38 / 240
|
4
|
Muhalefet |
| 2013 | 400,466 | 11.31% (#3) | 36 / 240
|
2
|
Muhalefet |
| 2014 | 487,134 | 14.84% (#3) | 38 / 240
|
2
|
Muhalefet |
| Nisan 2017 | 315,976 | 9,2% (#4) | 26 / 240
|
12
|
Muhalefet |
| Temmuz 2021 | 336,306 | 10,51% (#4) | 30 / 240
|
4
|
Muhalefet |
| Aralık 2021 | 292,514 | 10,71% (#5) | 29 / 240
|
1
|
Muhalefet |
| 2021 | 340,997 | 12,83% (#3) | 34 / 240
|
5
|
Muhalefet |
| 2022 | 344,625 | 13,17% (#3) | 36 / 240
|
2
|
Muhalefet |
| 2023 | 347,700 | 13,18% (#4) | 36 / 240
|
 0
|
Muhalefet |
| 2024 | 347,700 | 16,56% (#2) | 47 / 240
|
11
|
Muhalefet |
Avrupa Parlamentosu
değiştir| Seçim | Oy | % | Sandalye | +/– |
|---|---|---|---|---|
| 2007 | 392,650 | 20.26% (#3) | 4 / 18
|
4
|
| 2009 | 364,197 | 14.14% (#3) | 3 / 18
|
1
|
| 2014 | 386,725 | 17.27% (#3) | 4 / 17
|
1
|
| 2019 | 323,510 | 16.55% (#3) | 3 / 17
|
1
|
| 2024 | 295,092 | 14.66% (#2) | 3 / 17
|
0
|
Dış bağlantılar
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "Parties and Elections in Europe: The database about parliamentary elections and political parties in Europe, by Wolfram Nordsieck". 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ Cerami, Alfio (2006), Social Policy in Central and Eastern Europe: The Emergence of a New European Welfare Regime, Lit verlag, s. 26
- ^ Pantev, Plamen (2010), "Bulgaria", NATO at 60, IOS Press, s. 70
- ^ Nikolai Genov; Anna Krasteva (1 Ocak 2001). Recent Social Trends in Bulgaria, 1960-1995. McGill-Queen's Press - MQUP. s. 293. ISBN 978-0-7735-6825-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Лютви Местан е новият лидер на ДПС" (Bulgarca). capital.bg. 19 Ocak 2013. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2014.