Vikipedi

Gökçeada

Çanakkale'nin ilçesi
(Gökçeada, Çanakkale sayfasından yönlendirildi)
26 Eylül 2024 tarihinde kontrol edilmiş kararlı sürüm gösterilmektedir. İnceleme bekleyen 1 değişiklik bulunmaktadır.
Bu madde bir yerleşim birimi hakkındadır. Ada için Gökçeada (ada) sayfasına bakınız.

Gökçeada veya 1970 yılına kadar kullanılan adıyla İmroz (Osmanlıca: ايمروز, Yunanca: Ίμβρος Imvros), Çanakkale'nin bir ilçesi ve Türkiye'nin en büyük adasıdır. Ege Denizi'nin kuzeyinde, Saros Körfezi girişinde yer almaktadır. 91 km kıyı şeridine sahiptir. Yıllık yağış miktarı metrekareye 950 – 1050 mm arasında değişmektedir. Adanın batısında yer alan İncirburnu Türkiye'nin de en batı noktasını oluşturmaktadır. 2011 ve 2012 yıllarında haftada 2 kez Gökçeada-İstanbul uçak seferleri yapılmış olup, 2013 ve sonrasında ticari yolcu uçuşları yapılmamıştır.

Gökçeada
İlçe
Çanakkale'nin Türkiye'deki konumu
Çanakkale'nin Türkiye'deki konumu
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlÇanakkale
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
Köy sayısı9
İdare
 • KaymakamNurbaki Yalçın[1]
 • Belediye başkanıBülent Ecevit Atalay (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam286 km²
Rakım48 m
Nüfus
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu17760
İl alan kodu0286
İl plaka kodu17
Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz işgali, 25 Nisan 1915
Dereköy 2021

Gökçeada, Türkiye'de 2016 itibarıyla 11 tane olan "sakin kent"lerden (Cittaslow) birisidir. Cittaslow hareketi, Türkiye'ye 2009 yılında Seferihisar ilçesinin katılmasıyla gelmiştir. Dönemin Seferihisar Belediye Başkanı, Cittaslow Uluslararası Başkan Yardımcısı, Cittaslow Türkiye Koordinatörü olan Tunç Soyer, Cittaslow hareketinin Türkiye'de gelişmesine öncü olmuş, İzmir ili Seferihisar ilçesi dünyanın 129′uncu, Türkiye'nin ilk sakin şehri olmuştur. Bu üyelik, Türkiye'nin tanıtımı için yeni bir vesile olmakla birlikte, sakin kent unvanı almış ilçelerin gelişimi, kültürel ve tarihi değerlerinin korunması için önemli bir adımdır. 2009 yılından 2016 yılına kadar geçen 7 yıl gibi kısa bir süre içerisinde Türkiye'de sakin kent hareketine üye sayısı Mart 2016'da Erzurum ili Uzundere ilçesinin katılmasıyla 11'e yükselmiştir.[3]

Tarihçe

değiştir

Ada'nın ilk çağlardaki durumu hakkında fazla bilgi mevcut değildir. Bilgiler, Orta Çağ'da başlamıştır. Ada 1204-1261 tarihleri arasında Latin İmparatorluğu'na tabi kalmıştır. Bizans İmparatorluğu'nun son zamanlarında bütünlüğünü koruyamaması üzerine, Cenevizli Gattilusıo Ailesi diğer Ege Adalarında olduğu gibi, bu ada üzerinde de hâkimiyet kurmaya gayret etmiştir. Bu aile o zamana kadar 1. Murat devrinden itibaren siyasi manevralarla Türkleri ada'dan uzak tutmuştur. Fatih 1453 yılında İstanbul'u alıp, Bizans İmparatorluğu'na son vermesi ile imparatorlukla sıkı ilişkileri olan bu Latin devletinin de sonu gelmiş oldu. Dorino Gattilusio ölünce yerine geçen oğlu Dominiko, Dukas'ı Fatih'e elçi olarak gönderdi.

Bunun sebebi, her sene Midilli Adası için verilen 3000, Limni Adası için verilen 2300 altın vergiyi padişaha takdim etmekti. Aslen Limni Adası her sene mezkûr vergiyi vermek için Midilli hakimine ve Gökçeada senede 1200 altın vergi vermek şartı ile Enez hakimine verilmişti. İstanbul'un fethinden sonra, Gattilusio Ailesi'nin davranışına benzer davranışları diğer aileler de göstermişti. Aslen Gökçeada'lı olan Kristobulos'un bu husustaki gayretlerini önemsemek gerekir. Kristobulos, İstanbul'un fethinden sonra bir heyet tanzim ederek, Fatih Sultan Mehmet'e göndermiştir. Bizans'a tabi olan Gökçeada, Limni ve Taşoz Adalarına imparatorluk tarafından tayin edilmiş olan memurlar, İstanbul'un fethini ve imparatorun ölümünü haber alınca, Gökçeada'dakiler Kefaloz Burnundan İtalyan gemilerinden memleketten çıktılar.

Ada halkı da bunun üzerine göç girişiminde bulunuyorlardı. Kristobulos, göçe engel olabilmek için Gelibolu sancak beyi bir elçi göndererek, adalara hücum etmemesi için onunla bir anlaşma yaptı. Hamza Bey'in aracılığı ile de bir başpiskoposu ve kocabaşıdan ibaret sefaret heyetini Fatih'e gönderdi. Heyet hükümdara bağlılıklarını bildirdikten sonra, Fatih'ten şimdiye kadar olduğu gibi idare edilmelerini, yılda muayyen bir vergi vermelerini ve tayin edilen bir kişinin ada idaresinden sorumlu olmasını istediler. Bu sırada Enez Bey'i Palamede, kendi memurlarından birini ve Midilli Bey'i Dorya'nın oğlunu elçi sıfatıyla padişaha göndererek adaların idaresinin kendisine verilmesini rica ettiğinden Kristobulos tarafından gönderilen heyet ile görüşülüp iki taraf anlaştıktan sonra 1453 yılında Ada, Palamede Gattilusio'yu Limni ve Taşoz Adaları ise Dorya'ya verildi. Böylece göç, meşhur tarihçi Gökçeada'lı Kristobulos'un çabaları ile önlenmiş oldu. Aynı yıl içinde Palamede ölünce, bırakmış olduğu vasiyetinde hissenin çoğunu, ölen büyük oğlunun zevcesi ve çocuğuna bırakmakla beraber, Enez şehri, Gökçeada ve Semadirek adalarının idari sorumlusu olan küçük oğlu Dorino, bu vasiyetnameye iltifat etmeyip, babasının bırakmış olduğu bütün hisseye zorla sahip oldu. Onun namına Gökçeada'da Joannes Laskaris Enez'de valilik yaptı. Dorino idaresinde kardeşinin zevcesi ve oğlunu hiç gözetmediğinden, yakınları bu hareketin doğru olmadığını, hissesi olup da payını alamayan bu kadının padişaha şikâyette bulunabileceğini söylediler. Nihayet bu kadın, dayısını elçi olarak padişaha gönderdi. Bu zat, Dorino'nun haksızlığından bahsettikten sonra, padişaha karşı da İtalyanlarla anlaşmakta olduğunu, asker toplayarak Enez ve adalara muhafız tayin ettiğini kötü sonuçlanacağını anlattı.

Bunun üzerine padişah, Dorino'ya müsamaha yapılmamasını buyurdu. Kaptan Yunus Paşa, Dorino'yu getirmek için Semadirek Adası'na 50 çiftelik bir kayık gönderdiğinden, kendi de Dorino'nun memurlarını değiştirip ve idareyi tanzim için ada'nın Kefaloz Koyu'na yanaştı ve haberci göndererek, ada'nın idaresini Kristobulos'a verdiğini bildirdi. Dorino ise, korktuğundan Yunus Paşa'nın gönderdiği kayığa binmeyip önce Enez'e oradan Edirne'ye varıp, padişahın huzuruna çıkarak af diledi ancak Kaptan Yunus Paşa'nın bu kişinin normal biri olmadığını adaları kendi içlerinden birine verilmesinin doğru olduğunu bildirmesi üzerine, Dorino'ya sadece Trakya'da birkaç köy tahsis edilerek, ada'nın idaresi Kristobulos'a verildi. (1456) Gökçeada bu şekilde 1460'a kadar Osmanlı idaresinde kalmıştır.

Doğru ve dürüst bir insan olduğunu ispatlayan Kristobulos, Mistra Despotu Demetrios Paleologos'a mektup yazarak, Midilli ve Gökçeada'nın Osmanlı hükümdarlığı'ndan elde etmenin zamanı olduğunu bildirdi. Bunun üzerine Paleologos, iki adamını Fatih'e gönderdi. O sırada Mora Fethi'ni tamamlamış olan Fatih, Despot Demetrios'a Limni ve Gökçeada'nın idaresini verdi. Gökçeada Venedik ve Osmanlılar arasında cereyan eden bazı olaylara sahne oldu. Papalık donanmasının ada'ya hücumu Kristobulos tarafından diplomasi ile savuşturuldu. Ada 1466'da Venediklilerin eline geçti ise de birkaç yıl sonra, kesin olarak 1470 yılında tekrar Türkler tarafından alındı. Ada halkının vergi haricinde devlete karşı bazı vazifeleri vardı. Ada'nın kalelerini ve yalılarını korumakla görevliydiler. Kendilerine hizmet karşılığı dirlik verilirdi. Ancak, meydana gelen zarar neticesinde dirlikleri ellerinden alınırdı. Gökçeada 17. yy ortalarında Girit Savaşı sebebi ile Venedik Donanması ile yapılan mücadelelere sahne oldu. 1655'te Kaptan-ı Derya olan Ali Paşa, donanma ile, boğaz, Venedik Donanması tarafından kapatılmış iken, Akdeniz'den çıkıp Girit'e gitmeye teşebbüs etmişti. Derya Beylerinin filoları Venedik donanması ile karşılaştığında, top atışları ile başlayan savaşın sonucu bilinmemektedir. Ada Venedik donanmasının, sık sık sığındığı bir yer oldu.

1698 tarihinde 73 parçalık donanma ile ada'nın kömür Limanı'na girip ada halkını haraca kesmiştir. Bu durumu öğrenen Boğazhisar muhafızı Vezir İbrahim Paşa, haberi İstanbul'a ulaştırdı. Bunun üzerine Mustafa Ağa 30 fırkatalık donanma ile Türk kıyılarını savunmak için Gökçeada'ya hareket etti. Bunun üzerine 21 Ağustos 1698'de Venedik donanması çatışmadan korkarak ada'dan kaçtı. Venedik donanmasını Midilli Adası'nın Zeytin Burnunda yakalayan Türk donanması, bu savaşı da zaferle kazandı. Balkan Savaşları sırasında, Kefaloz açıklarında, İmroz Deniz Savaşı adı altında bir savaş olmuştur. Savaşın ilk ateşini 16 Aralık 1912'de Barbaros ve Turgut Reis, Averof zırhlısına açmıştır. Yunan komutan muhabereyi kesip Mondros Limanı'na doğru hareket edince savaş bitmiş oldu. Çeşitli nedenlerle göçlerin yaşandığı Gökçeada, çok değişken bir nüfusa sahip idi; Lozan Anlaşması neticesinde, 22 Eylül 1923'te Türkiye Cumhuriyeti topraklarına fiilen katılmıştır.[4]

Yerleşim birimleri

değiştir

Merkez / Çınarlı

değiştir

Adanın merkezidir. Kamu kurumları ve nüfusun çoğu buradadır. Eskiden tarifeli seferler yapılmış olan bir havaalanı mevcuttur. Yunanca adı "Panaghia"'dır. Kaleköy, Zeytinliköy, Eski ve Yeni Bademli köyleri çok yakındır.

Dereköy

değiştir
 
Dereköy’den bir görünüm
 
Gökçeada'nın en yüksek tepelerinden biri olan araşa tepe'si.
 
Gökçeada'da Bir Şapel
 
Dereköy/Gökçeada

Adanın iç batı kesimindedir. Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye'nin en büyük köyü olarak kabul edilmektedir. 1970'li yıllara kadar Gökçeada'nın en büyük köyü olma niteliğini korumuştur. Yoğun göç vermesi nedeniyle şu anda terk edilmiş durumdadır. Dereköy'ün Yunanca adı "Shinudi"'dir. Meryem Ana bayramında (15 Ağustos) yurtdışına göç edenler, çocukları ve torunlarının geri dönmesiyle köy hareketlenir.

Kaleköy

değiştir

Adanın kuzeydoğusundadır. Kaleköy iskelesi, I. Dünya Savaşı sırasında Fransız Donanma Kumandanlığı tarafından düzenlenmiş, 1970'li yıllarda Kuzulimanı'na yeni iskele yapılıncaya kadar tüm adanın ulaşımını sağlamıştır. Ancak küçük tonajlı gemilerin ve yatların yanaşması için uygundur. Bu yıllara kadar adanın ulaşımı, Ayvalık ve Gemlik adlı yolcu gemileri ile sağlanmıştır. Yunanca adı "Kastro"'dur.

Haftada iki kez (Çarşamba ve Cumartesi) saat 23:00 civarında adaya ulaşan bu gemiler iskeleye yanaşamadıkları için yaklaşık 1,6 km açıkta demirlemek zorunda kalırlardı. Gemiler ile iskele arasında ulaşım balıkçı/süngerci tekneleri ile sağlanırdı. Kaleköy iskelesinin hemen sağ tarafında yer alan tepenin üzerinde köye eski ismini veren kale yer almaktadır.

Zeytinli

değiştir
 
Tepeköy ve uzaklarda zeytinliköy barajı

Adanın kuzey iç kesimlerinde, Merkez ilçeye çok yakın eski bir Rum köyüdür. Hâlen küçük bir Rum kökenli nüfus yaşamaktadır. Ayrıca Fener Rum Patriği Bartholomeos'un doğum yeridir. Yunanca adı "Aya Teodoroi"'dir. Köyde Rum İlkokulu bulunur.

Tepeköy

değiştir

Adanın kuzeyinde bir Rum köyüdür. Hâlen küçük bir Rum kökenli nüfus yaşamaktadır. Yunanca adı "Agridya"'dır. Köyde Rum Lisesi ve Ortaokulu bulunur.

Uğurlu

değiştir

Türkiye'nin en batı noktasında yer almaktadır. Köyün adının nereden geldiği ve geçmişi hakkında bilgi yoktur. Muğla ve Burdur illerinden 1970'li yıllarda ailelerin yerleştirilmesi ile köy teşekkül etmiştir. İlçe merkezine 25 km uzaklıktadır.

Ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık ve turizme dayalıdır. Ev pansiyonculuğu başlıca gelir kaynaklarından olup, çok sayıda pansiyon bulunmaktadır. Özellikle kamp severler için deniz ve doğanın birleştiği sakin koylar mevcuttur.

Köyde, ilköğretim okulu ve sağlık ocağı mevcuttur. Köyün içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi bulunmaktadır. Köy içinin yolları taşla kaplıdır. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik, sabit telefon ve internet vardır. Uğurlu köyü denize 100 metre mesafede olmakla birlikte, adanın iki iskelesinden biri Uğurlu köyünde bulunmaktadır. Limni Adası'na 20 km mesafede bulunması itibarıyla adalar arası turizm, ilerisi için Uğurlu köyünün yeni yüzünü belirleyebilir.

Bademli

değiştir

Adanın kuzeydoğusunda, merkez ilçe ile Kaleköy arasında yer alır. Bademli'nin Yunanca adı "Gliki"'dir.

Yenibademli

değiştir

Yeni kurulan köylerdendir, Isparta'lı aileler iskan edilmiştir. Adanın kuzeydoğusundadır, motel ve pansiyon bölgesidir. Denize uzaklığı 500 metredir. Adanın en büyük köyüdür.[5]

Eşelek

değiştir

Yeni kurulan köylerdendir, Çanakkale'li aileler iskan edilmiştir. Adanın güneydoğusunda olan Eşelek, bir tarım bölgesidir ve sebze meyve üretilir.

Şahinkaya

değiştir

Adanın yerleşik ilk Türk köyüdür.[6] 1973-1974 yıllarında Trabzon ili Çaykara ilçesi Şahinkaya (Şur) köyünden iskân gelmiştir. Tarım, hayvancılık, son yıllarda pansiyonculuk yapılmaktadır. Köyün tam karşısı çam ormanı ile kaplıdır. Köyün içme suyu 3 farklı yeraltı kaynağının beslediği depodan gelmektedir. Köy adanın güney sahillerine yakın, Laz Koyuna 5 km civarındadır. Köy içinde zeytinyağı, bal, oğlak eti, kuzu eti, keçi peyniri temin edilebilir.

Şirinköy

değiştir

Yeni kurulan köylerdendir, 80 sonrası Bulgaristan göçmenlerinin iskan edilmiştir.

Fatih

değiştir

Adanın en kalabalık[7] ve ada merkezinin bir kısmını içine alan bir mahalledir.

Tarihi Yapılar

değiştir

Camiler

değiştir
 
Gökçeada Merkez Camii 1878

Camiiler, nüfusun etnik yapısına bağlı olarak ada mimarisinde pek yer bulmamıştır. Adadaki Osmanlı Dönemi'ne ait tek cami, Çınarlı Mahallesi'nde yer alan ve bugün Merkez Cami olarak anılan yapıdır.

Caminin kesin yapım tarihi bilinmemektedir. Ancak, 1878 tarihli Osmanlı arşivinde Hamidiye Camii ile birlikte 1885 ve 1889 tarihli arşiv belgelerinde padişahın ismine izafeten yaptırılan bir caminin bahsi geçmektedir. Tarihi yayınlar da 1895 yılında adada yalnızca bir caminin varlığına işaret eder. Söz konusu belge ve yayınlarda bahsi geçen yapının bu günkü cami olması kuvvetle muhtemeldir.

 
Gökçeada Fatih Camii 1967
 
Gökçeada Harput Camii

Kayıtlara göre 1907 yılında büyük oranda yenilenen cami yakın zamanda da esaslı bir onarım geçirmiştir. Kuzey-güney yönde dikdörtgen prizmal bir kütle teşkil eden cami kırma çatı ile örtülür. Sonradan eklendiği anlaşılan kuzeydoğu köşedeki minare, cami boyutlarıyla dengeli bir orantıya sahiptir. Kaba yontu ve moloz taşla inşa edilen caminin pencere söve ve lentoları düzgün kesme taştır. Yalın mimarisi ve boyutları ile bir mahalle mescidi özelliği gösteren yapı bölgenin mimari dokusuyla uyum içindedir. Kuzey eksendeki sade bir kapıdan girilen harim ahşap düz tavanla örtülüdür. Sonradan sıvanarak badana edilen iç mekân tarihi dokusunu kaybetmiştir.

Merkez Camisi dışında Gökçeada'da farklı bir tarihi cami bulunmasa da mübadele öncesi Biga'da yer alan Eşelek Köyü, mübadele sonucu adaya yerleştirildiğinde eski köy camisinin minaresini de beraberlerinde getirmişlerdir. Bu iki cami ile birlikte Gökçeada'daki köylerde sonradan yapılan pek çok Gökçeada camileri bulunmaktadır.[8]

Kilise ve manastırlar

değiştir

Gökçeada, tarihi boyunca farklı uygarlıkların iktidar mücadelelerine sahne olduğu için dilinden, yemeklerine, yapılarından, dinine kadar sürekli köklü değişimler geçirmiştir. Bu yüzden adada camilerle birlikte Rumlardan kalma tarihi kiliseler ve manastırlar bulunur. Resmi kayıtlara göre 19. yüzyılın sonlarında adada sekiz kilise bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar ise onbir adet kilisenin varlığına işaret eder.

Gökçeada'nın merkezindeki üç mahalleden biri olan Çınarlı Mahallesi'ndeki Aya Panayia Kilisesi, 1835 yılında inşa edilmiş ve hala kullanılan Gökçeada kiliselerinden biridir. Merkezdeki diğer bir mahalle olan Fatih Mahallesi'nde Metropolitan Kilisesi yer almaktadır. Yeni Mahalle'deki Aya Varvara Kilisesi ise yanındaki eski çeşmesiyle dikkat çekmekte. Gökçeada'da sahil kısmında bulunan tek yerleşim yeri olan Kaleköy'deki Aya Marina Kilisesi, adadaki restore edilmiş kiliselerinden.

Gökçeada'nın en eski kilisesi olan Agios Georgios Zeytinliköy'de bulunmaktadır. Ayrıca dünyadaki 300 milyon Ortodoks Hristiyan'ın ruhani lideri olan 1. Bartholomeos 1940 yılında Zeytinli'de doğmuş. 1991 yılında Patrik ilan edilen Bartholomeos, senede birkaç kez doğduğu evi ziyarete geliyor. Tepeköy'de, 1832 yılında inşa edilen Evangelismos Teotoku Kilisesi ve eski Rum Mezarlığı bulunur. Gökçeada'daki Rum köylerinden olan Dereköy'de ibadete açık iki kilise bulunmaktadır. Köyün girişindeki Hagia Marina Kilisesi ve çarşıdaki Koimesistis Theotokos Kilisesi. İkisi de 1800'lü yılların başında inşa edilmiş.

Manastırlar

değiştir

Kiliselerle birlikte adada yaklaşık 360 şapelin varlığından söz edilir. Halkın ‘manastır’ olarak da adlandırdığı şapeller ibadetin yanında, kötülüklerden korumak ve bereket getirmesi amacıyla, başta kent merkezleri olmak üzere adanın her yerine inşa edilmiştir.[9]

  •  
    Tepeköy Kilisesi
  •  
    Zeytinliköy Kilisesi
  •  
    Hagia Panaghia Kilisesi
  •  
    Dereköy Kilisesi
  •  
    Yenimahalle Kilisesi
  •  
    Fatih Mahallesi'nde bir şapel.
  •  
    Gökçeada Tepeköy'de bir şapel
  •  
    Gökçeada Barajının yakınında bir şapel

Kaya Mezarları

değiştir

Kaya mezarları adanın birçok noktasında bulunmaktadır, ancak mezarların hepsi tahrip edilmiştir. Mezarların hangi dönemde yapıldıkları bilinmemektedir.

Ada'daki kaya mezarları genellikle tuz gölü yakınında'ki eski askeri bölge ve Kokina Mevkiin'de bulunmaktadır.

Kaleler

değiştir

Gökçeada'da 2 tane kale bulunmaktadır kalelerden bir tanesi ve en meşhur olanı Kaleköy'de bulunmaktadır diğeri ise pek bilinmemektedir ve Dereköy'de bulunmaktadır.

İskiter (Kastro) Kalesi

değiştir

Yukarı Kaleköy mevkiinde bulunan İskiter kalesi adanın en eski yapılarından birisidir. Cenevizliler tarafından inşa edilen kalenin surlarının bir kısmı hala ayaktadır. İskiterkalesi, Çınarlı Ovasına hakim bir tepededir. Kalenin bulunduğu mevkiden aşağı Kaleköy, Yeni bademli, Eski bademli ve Zeytinli köyleri net olarak görülebilir.

Ayrıca, yapısı nedeniyle tıpkı bir yelkeni andıran ve ancak denizden ulaşılabilen Yelkenkaya'yı da kuzeydoğu yönüne bakıldığında görmek mümkündür.

İskinit (Paleokastro) Kalesi

değiştir

Dereköy mevkiinde bulunan İskinit kalesi adanın en eski yapılarından birisidir. Tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Halk arasında Şeytan veya Korsan kalesi olarak'da geçmektedir. Gökçeada'ya hakim bir tepede bulunmaktadır kale adanın her noktasını görebilmektedir. Kale'ye ulaşmak ise oldukça zordur yüksek bir nokta'da bulunmaktadır ve bu noktaya giden bir yol veya patika yoktur.

  •  
    Kastro Kalesi
  •  
    İskiter Kalesinin deniz'den görünümü
  •  
    Kaleköy Kalesi kalıntıları
  •  
    Dereköy Kalesi
  •  
    İskinit Kalesinin kalıntıları

Çamaşırhaneler

değiştir

Çamaşırhaneler ada geleneğinde önemli bir yere sahipti. Geçmiş yıllarda, her köyün özel bir çamaşır yıkama günü olmakta ve kadınlar arasında aynı zamanda haberleşme ve yiyecek-içecek sunma günü olarak geçmekteydi.

Anadolu'da "yunak" olarak da adlandırılan çamaşırhaneler, kadınların belirli günlerde toplanıp çamaşır yıkadıkları ve sonrasında kapılarını kapatarak yıkandıkları yapılardır.

Ada'daki hemen her köyde birden çok çamaşırhane bulunmaktaydı. Bunlar bir cephesi açık veya kapalı dikdörtgen planlı basit yapılardır. Geleneksel yığma taş duvarla inşa edilen yapıların üzerleri kiremit kaplı kırma çatılarla örtülüdür. İçerisinde yer alan çeşmeler, kazanlarda suların ısıtıldığı ocaklar, çamaşır yıkama tekneleri, sekiler, malzemelerin konduğu nişler ve suların atıldığı açık kanallar bu yapıların temel unsurlarıdır.

Dereköy'deki Hagia Panaghia Kilisesi yanında yer alan çamaşırhane bunların anıtsal bir örneğini teşkil eder.[10]

  •  
    Fatih Mahallesi Çamaşırhanesi
  •  
    Dereköy Çamaşırhanesi
  •  
    Tepeköy Çamaşırhanesi
  •  
    Eski Bademli Çamaşırhanesi

Nüfus

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[11] 6.719 2.099 4.620
1935[12] 6.348 1.856 4.492
1940[13] 6.446 1.991 4.455
1945[14] 6.359 2.004 4.355
1950[15] 6.326 2.000 4.326
1955[16] 6.234 1.936 4.298
1960[17] 5.776 1.846 3.930
1965[18] 5.941 2.721 3.220
1970[19] 6.605 4.549 2.056
1975[20] 6.001 4.470 1.531
1980[21] 5.978 4.802 1.176
1985[22] 7.610 5.434 2.176
1990[23] 7.948 6.074 1.874
2000[24] 8.875 7.254 1.621
2007[25] 8.672 6.801 1.871
2008[26] 7.475 5.497 1.978
2009[27] 7.057 4.971 2.086
2010[28] 7.074 4.885 2.189
2011[29] 8.210 5.937 2.273
2012[30] 8.288 5.943 2.345
2013[31] 8.830 6.454 2.376
2014[32] 8.644 6.229 2.415
2015[33] 8.906 6.517 2.389
2016[33] 8.776 6.354 2.422
2017[33] 8.769 6.302 2.467
2018[33] 9.783 7.205 2.578
2019[33] 9.440 6.796 2.644
2020[33] 10.106 7.429 2.677
2021[33] 10.377 7.567 2.810

Gökçeada'da Nüfus Değişimi

Mahaleler ve Köyler[34][35] 1893 1927 1968 1970 1975 1980 1985 1990 1997 2000
Çınarlı - - - - - - 3578 615 3806 342 4251 216 767 70 721 40 553 26 503 29
Bademli - - - - - - 66 144 1 57 40 1 13 34 29 22 15 15 15 13
Dereköy - - - - - - 73 672 391 378 319 214 380 106 99 68 82 40 68 42
Eşelek - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 152
Fatih Mahallesi - - - - - - - - - - - - 3962 45 4284 32 4135 21 4180 25
Kaleköy - - - - - - 38 36 24 - - 128 94 - 105 - 90 - 89 -
Şahinkaya - - - - - - - - - - - - - - 168 - 107 - 86 -
Şirinköy - - - - - - - - - - - - - - - - - - 189 -
Tepeköy - - - - - - 3 504 4 273 2 193 1 110 2 75 2 39 2 42
Uğurlu - - - - - - - - - - - - 460 - 490 - 466 - 401 -
Yenibademli - - - - - - - - - - - - 416 - 660 - 628 - 581 -
Yenimahalle - - - - - - 182 143 162 121 231 81 359 59 970 27 2240 25 2362 27
Zeytinliköy - - - - - - 30 507 15 369 36 235 72 162 25 130 12 82 12 76
TOPLAM Türkler: 99 Rumlar: 9357 Türkler: 157 Rumlar: 6756 Türkler: 1330 Rumlar: 4589 Türkler: 3970 Rumlar: 2621 Türkler: 4403 Rumlar: 1540 Türkler: 4879 Rumlar: 1068 Türkler: 6524 Rumlar: 586 Türkler: 7626 Rumlar: 321 Türkler: 8330 Rumlar: 254 Türkler: 9213 Rumlar: 248

Tanınmış Gökçeadalılar

değiştir
  • I. Bartholomeos İstanbul Ortodoks Patrikhanesi Ekümenik Patriği ve İstanbul Başpiskoposu. Tarihten günümüze 270. ve mevcut Ekümenik Patrik ve İstanbul Başpiskoposu'dur.
  • Mustafa Ruhi Efendi 19. yüzyılın önemli dini ve siyasi lideri. Mustafa Ruhi Efendi hem bir Nakşibendi şeyhi hem de Arnavut kökenliler için önemli bir siyasi temsilcisidir.
  • Amerika Başpiskoposu Lakovos Kuzey ve Güney Amerika Başpiskoposu Iakovos, 1959'dan 1996'daki istifasına kadar Kuzey ve Güney Amerika'daki Yunan Ortodoks Başpiskoposluğunun primatıydı.
  • Apostolos Christodoulou İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'nin bir rahip, teolog ve Büyükşehir piskoposuydu.
  • Mikhael Kritovulos Yunan politikacı, bilgin ve tarihçiydi. Sultan II. Mehmed döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'nun Osmanlı fethi tarihinin yazarı olarak bilinir.

Gökçeada'nın önemli yerleri

değiştir
 
Adada yer alan Tuz Gölü (Ekim 2017)
  • Aydıncık/Kefaloz Mevkii ve Plajı: Ada'nın güneydoğusunda uzunca bir plajdır, tesisleri mevcuttur, yelken sörfü için idealdir.
  • Kefaloz Burnu: Ada'nın güneydoğusundadır.
  • Kapıkaya Mevkii: Ada'nın güneyindedir, tesisi olmayan bir plajı vardır.
  • Kaşkaval Burnu/Peynir Kayalıkları: Ada'nın kuzeydoğusundadır, dalış için idealdir.
  • Kaynarburun: Ada'nın doğusunda, Kuzulimanı'nın güneyinde burun
  • Kokina Mevkii:
  • Kömür Burnu: İnceburun'un kuzeyinde burun.
  • Kuzulimanı: Adanın doğusundadır, Eceabat Kabatepe'den ve Çanakkale'den feribot seferleri yapılır.
  • Mavikoy/Lacivertkoy: Türkiye'nin ilk ve tek su altı millî parkının bulunduğu yörededir, adanın kuzeydoğusundadır, dalış için idealdir.
  • Lazkoyu: Ada'nın güneyindedir, tesisi mevcuttur, taşlık bir plajı vardır.
  • Marmaros Mevkii: Ada'nın kuzeybatısındadır, şelalesi ile ünlüdür.
  • Cugura Mevkii: Ada'nın iç orta kesimlerindedir.
  • Gizli Liman: Ada'nın batısındadır, gümrük kurulması durumunda Limni adası ile karşılıklı feribot seferleri başlatılabilecektir, tesisi mevcut olan uzunca bir plajı vardır.
  • İnceburun/İncir burnu: Türkiye'nin en batı noktasıdır.
  • Pınarbaşı Mevkii
    • Yelkenkaya Mevkii: Türkiye'nin ilk ve tek su altı millî parkının bulunduğu yörededir, adanın kuzeydoğusundadır, dalış için idealdir.
    • Yıldızkoy: Türkiye'nin ilk ve tek su altı millî parkının bulunduğu yörededir, adanın kuzeydoğusundadır, dalış için idealdir. Tesisi mevcuttur.

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  3. ^ ŞEN, Uğur(2016), Yeni Kentleşme Anlayışı Sakin Kent, Yanınlanmamış Makale, Erzurum
  4. ^ "Tarihçe". GÖKÇEADA BELEDİYESİ. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  5. ^ "YENİBADEMLİ KÖYÜ NÜFUSU, ÇANAKKALE GÖKÇEADA". www.nufusune.com. 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  6. ^ Sarı, Emre (2016). Türkiye'nin Adaları. noktaekitap. s. 64. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 
  7. ^ "FATİH MAHALLESİ NÜFUSU, GÖKÇEADA ÇANAKKALE". www.nufusune.com. 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  8. ^ "Camiler". GÖKÇEADA BELEDİYESİ. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  9. ^ "Kilise Ve Manastırlar". GÖKÇEADA BELEDİYESİ. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022. 
  10. ^ "Çamaşırhaneler". GÖKÇEADA BELEDİYESİ. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022. 
  11. ^   . "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  12. ^   . "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  14. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  16. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  17. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  18. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  31. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  32. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  33. ^ a b c d e f g
  34. ^ 28 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20221228071948/https://dergipark.org.tr/tr/pub/aucbd/issue/44488/551468 arşivlendi. GÖKÇEADA'DA GÖÇLERİN NÜFUS GELİŞİMİ ve DEĞİŞİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ, Selver Özözen Kahraman, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi] DergiPark
  35. ^ "1968 Yılı İmroz Nüfus sayımı verileri". 1968. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2023. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Gökçeada&oldid=33899185" sayfasından alınmıştır