Friedrich Dessauer

Friedrich Dessauer (19 Temmuz 1881, Aschaffenburg - 16 Şubat 1963, Frankfurt am Main), Alman fizikçidir. Almanya, Türkiye (1934-1937) ve İsviçre'de biyofizik alanında çalıştı. X-ışını kullanımının öncülerinden olmanın yanı sıra filozof, Reichstag üyesi, girişimci ve yayıncıdır.

Friedrich Dessauer
Doğum	19 Temmuz 1881(1881-07-19) Aschaffenburg, Almanya
Ölüm	16 Şubat 1963 (81 yaşında) Frankfurt, Almanya
Mezun olduğu okul(lar)	Frankfurt Goethe Üniversitesi
Kariyeri
Dalı	Fizik
Çalıştığı kurumlar	İstanbul Üniversitesi Frankfurt Üniversitesi
Doktora öğrencileri	Wolfgang Gentner

Yaşamı

Friedrich Dessauer, sanayici bir çiftin onuncu çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Philipp Dessauer (1837-1900), Aschaffenburg'daki beyaz kağıt ve selüloz fabrikasının kurucusuydu. Annesi, Liège'den boya imalatçısı Franz Daniel Vossen'in kızı Elisabeth Maria Karoline Vossen (1843-1920) idi. Gençliğinden itibaren bilimsel ve tıbbi araştırmalara, özellikle Wilhelm Röntgen tarafından 1895'te Würzburg'da keşfedilen X ışınlarına ve bunun tıbbi kullanımlarına merak duydu.

Dessauer, önce Münih Üniversitesi'nde ve 1899'dan sonra da TH Darmstadt'ta elektrik mühendisliği ve fizik okudu. 1903'te ilk makalesinde X-ışını yöntemini ele aldı. X-ışınlarının kullanımıyla ilgili araştırması sırasında radyasyon hasarı yüzüne ciddi şekilde zarar verdi ve çok sayıda plastik cerrahi ameliyatı geçirmek zorunda kaldı. Bu nedenle askerlikten de muaf tutuldu. Babasının ölümü nedeniyle eğitimine bir süre de ara verdi. 20 Nisan 1909'da Elisabeth Elshorst ile evlendi ve üç oğlu, bir kızı oldu. Kızı sonradan yazar olan Maria Dessauer'dı. Çalışmalarına 1914'ten itibaren Frankfurt am Main Üniversitesi'nde devam etti. Daha sonra 1917'de biyofizik alanında yaptığı yeni bir yüksek voltaj transformatörü ve bunun X-ışınları üretimi için uygulanması konusundaki tezi ile mezun oldu. Sonrasında önce bir laboratuvar kurdu, ardından X-ray makineleri ve diğer tıbbi cihazların üretimi için 500 kadar çalışanı olan VEIFA şirketini kurdu. 1916'da şirket yönetiminden ayrıldı. 1921'de Dessauer, Frankfurt'ta yeni kurulan Tıbbın Fiziksel Temelleri Enstitüsü’nün başkanı oldu.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Merkez Partisi'ne katıldı. Mart 1919'da Frankfurt Kent Konseyi ve Frankfurt Merkez Yönetim Kurulu üyesi oldu. Sosyal demokrat düşünceli bir işveren olarak sınıf mücadelesinin aşılması için kampanya yürüttü. Frankfurt belediye meclisinde merkez, SPD ve DDP arasındaki işbirliğini destekledi. Özel ilgi alanı ekonomik ve sosyal politikalardı. Dessauer ayrıca Caritas Derneği'nin ilk başkanı seçildi. 1923'ten 1934'e kadar Reichstag üyesiydi. Aralık 1924'te Berlin'deki Reichstag'a girdi. Dessauer, Kasım 1933'e kadar Reichstag'da görev yaptı. 1924'ten itibaren Merkez Partisi'nin Reich Yürütme Komitesi'nde değerlendirici olarak görev yaptı. Orada Joseph Wirth'in görüşlerine yakındı, bu yüzden partinin sol kanadında yer aldı. Dönemde yaptığı çalışmalarda Nasyonal Sosyalizm konusunda erken uyarılarda bulundu. Parlamento grubunda 1933'te sözde Yetkilendirme Yasası'nın onaylanmasına karşı çıktı. 1933'te Nasyonal Sosyalistler tarafından tüm görevlerinden alındı. Temmuz 1933'te tutuklandı ve Mönchengladbach'taki “Küçük Halk Cemiyeti Davası”nda zimmete para geçirme ile suçlandı. Aralık 1933'te, Dessauer'i “kusursuz vatansever duygulara” sahip olarak tasdik eden Bölge Mahkemesi Başkanı Start tarafından beraat ettirildi.

Beraat kararı olmasına karşın Dessauer Üniversitesi öğretim görevlisi olma isteğini reddetti. 6 Şubat 1934'te Dessauer'in evine baskın düzenlendi ve Dessauer geçici olarak tekrar tutuklandı. Mayıs 1934'te dedelerinden birinin Yahudi olması nedeniyle "Aryan olmayan soy" bahanesiyle emekli edildi. Dessauer bu durum üzerine Türkiye'den gelen daveti kabul etti. Dessauer, İstanbul Üniversitesi'nde radyoloji ve biyofizik Profesörü olarak atandı. 1934'te İstanbul Tıp Fakültesi'nde müdür olarak Radyoloji Enstitüsü'nü kurmaya başladı. Ayrıca bir biyofizik enstitüsü kurdu. 1937'de kendisine İsviçre'de bir pozisyon teklif edildi ve sağlık nedenleriyle Türkiye'den ayrıldı. İsviçre'ye gitti ve 1938'den itibaren fizik dersleri verdi. 1948'de sürgünden döndü ve Frankfurt am Main Üniversitesi'nde öncelikle bilim felsefesi üzerine dersler verdi. 1950 yılında orijinal bölümüne döndü ve ayrılana kadar Fizik Enstitüsü'nün yönetimini yürüttü. Şubat 1963'te Dessauer, dönemin birçok radyasyon fizikçisi gibi aşırı radyasyon kontaminasyonunun sonuçlarından dolayı birkaç plastik yüz ameliyatı oldu. Ancak yine radyasyonun verdiği hasralar nedeniyle öldü Aschaffenburg'daki eski şehir mezarlığına defnedildi.

Hizmetler

Dessauer, hayatının çoğunu radyoaktivite araştırmalarına adadı ve özellikle tıp teknolojisindeki uygulanabilirliğini inceledi. 1920'de Frankfurt Üniversitesi'nde fahri profesör olarak Tıbbi Fizik Vakfı'nı kurdu ve direktörlüğünü yaptı. 1922'de Frankfurt Üniversitesi'ne atandı.

1922'de X ışınlarının biyolojik maddeler ve süreçler üzerindeki etki mekanizması üzerine yaptığı çalışmalar nedeniyle kuantum biyolojisinin kurucusu olarak kabul edilir. Vuruş teorisi ile radyasyonun canlı hücreler üzerindeki etkilerini nicel olarak kaydetmeyi başardı.

Friedrich Dessauer, Frankfurt am Main ve Aschaffenburg şehirlerinin fahri vatandaşıdır. Friedrich-Dessauer-Gymnasium, Frankfurt-Höchst ve Friedrich-Dessauer-Gymnasium Aschaffenburg, Limburg Friedrich-Dessauer-Schule'nin yanı sıra diğer bazı okullara ve (Frankfurt Friedrich-Dessauer-Straße) bir caddeye adı verilmiştir. Frankfurt am Main'deki en büyük Katolik öğrenci yurdu da onun adını taşır (Friedrich-Dessauer-Haus). Her yıl VDE Rhein Main, elektrik mühendisliği ve bilgi teknolojisi alanlarında üstün başarıları olan üniversite mezunlarına Friedrich Dessauer Ödülü'nü vermektedir.

Ödüller

• Papalık Yeni Yıl Nişanı Şövalyesi
• Federal Almanya Cumhuriyeti Yıldızı ile Büyük Liyakat Haçı Sahibi (1956)
• Frankfurt am Main şehrinin Goethe rozeti (1951)
• Remscheid şehrinden röntgen plaketi (1956)
• Federal Almanya Cumhuriyeti'nin Yıldızlı ve Omuz Kurdeleli Büyük Liyakat Haçı Sahibi (1961)
• Tıpta fahri doktora (Frankfurt am Main 1951), teoloji (Würzburg 1952) ve mühendislikte (Darmstadt 1956)

Çalışmaları

• Leitfaden des Roentgenverfahrens. 1903; 6. Auflage 1924.
• Die Versuchung des Priesters Anton Berg (unter dem Pseudonym Jakob Stab). Josef Kösel Verlag, München 1921.
• Zur Therapie des Karzinoms mit Röntgenstrahlen.Vorlesungen über die physikalischen Grundlagen der Tiefentherapie. Verlag Theodor Steinkopff, Dresden/ Leipzig 1922.
• Dosierung und Wesen der Röntgenstrahlenwirkung in der Tiefentherapie. Leipzig 1924.
• Leben, Natur, Religion: das Problem der transzendenten Wirklichkeit. Cohen, Bonn 1924.
• Philosophie der Technik. Das Problem der Realisierung. Cohen, Bonn 1927.
• Befreiung der Technik (mit Karl A. Meissinger). J.G. Cotta'sche, Stuttgart / Berlin 1931.
• Zehn Jahre Forschung auf dem physikalisch-medizinischen Grenzgebiet. Leipzig 1931.
• Wissen und Bekenntnis: Erörterung weltanschaulicher Probleme mit besonderer Berücksichtigung des Buches „Weltbild eines Naturforschers“ von Arnold Heim. Walter, Olten 1944.
• mit Franz Xaver von Hornstein: Seele im Bannkreis der Technik. Otto Walter, Olten 1945; 2., verbesserte und erweiterte Auflage ebenda/ Freiburg im Breisgau 1952.
• Weltfahrt der Erkenntnis. Leben und Werk Isaac Newtons. Rascher, Zürich 1945.
• Wilhelm C. Röntgen. Die Offenbarung einer Nacht. Walter, Olten 1945; 2. Auflage 1946.
• Atomenergie und Atombombe. Fassliche wissenschaftliche Darstellung und Würdigung. Otto Walter, Olten 1945; 2., erweiterte Auflage Josef Knecht, Frankfurt am Main 1948.
• Mensch und Kosmos. Ein Versuch. Otto Walter, Olten 1948; 2. Ausgabe Josef Knecht, Frankfurt am Main 1949.
• Religion im Lichte der heutigen Naturwissenschaft. Josef Knecht, Frankfurt am Main 1950.
• Naturwissenschaftliches Erkennen; Beiträge zur Naturphilosophie. Verlag Josef Knecht, Frankfurt am Main 1951
• Die Teleologie in der Natur. Ernst Reinhardt, München/ Basel 1949 (= Glauben und Wissen. Band 3).
• Begegnung zwischen Naturwissenschaft und Theologie. Knecht, Frankfurt am Main
• Auf den Spuren der Unendlichkeit. Knecht, Frankfurt am Main
• Weltmann - Christ? Knecht, Frankfurt am Main
• Am Rande der Dinge. Knecht, Frankfurt am Main
• Erbe und Zukunft des Abendlandes. Marion von Schröder Verlag, Hamburg
• Der Fall Galilei und wir. Knecht, Frankfurt am Main
• Quantenbiologie: Einführung in einen neuen Wissenszweig. Springer, Berlin / Göttingen / Heidelberg 1954 (2. Auflage 1964)
• Streit um die Technik. Knecht, Frankfurt am Main 1956
• Die Teufelsschule. Aus dem Vermächtnis eines Arztes. Frankfurt a. M. 3. Auflage 1957
• Prometheus und die Weltübel. Frankfurt Knecht, Frankfurt am Main 1959
• Kontrapunkte eines Forscherlebens. Erinnerungen. Amerikanische Reisebriefe. Knecht, Frankfurt a. M. 1962

Edebiyat

• Michael Habersack: Friedrich Dessauer (1881-1963): eine politische Biographie des Frankfurter Biophysikers und Reichstagsabgeordneten. Schöningh, Paderborn 2011, ISBN 978-3-506-77129-2.
• Bernd Haunfelder: Reichstagsabgeordnete der Deutschen Zentrumspartei 1871-1933. Biographisches Handbuch und historische Photographien (= Photodokumente zur Geschichte des Parlamentarismus und der politischen Parteien. Band 4). Droste, Düsseldorf 1999, ISBN 3-7700-5223-4, S. 304.
• Dieter Mayer: Friedrich Dessauer und die Zeitschrift „Deutsche Republik“. Vom Einsatz eines Demokraten gegen die Zerstörung der Weimarer Republik. In: Alfred Engelmann (Hrsg.): Festschrift 1833-1938. 150 Jahre Friedrich-Dessauer-Gymnasium Aschaffenburg. Aschaffenburg 1983, S. 166-179.
• Martin Goes: Friedrich Dessauer 1881-1963. Zur Person und zur Vertreibung durch die Nationalsozialisten aus Amt und Vaterland. Aschaffenburg 1995
• Martin Goes: Friedrich Dessauer (1881-1963): Röntgenpionier aus Aschaffenburg und seit 1934 im Exil. In: Würzburger medizinhistorische Mitteilungen. Band 14, 1996, S. 209-232.
• Werner E. Gerabek: Dessauer, Friedrich. In: Werner E. Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner (Hrsg.): Enzyklopädie Medizingeschichte. De Gruyter, Berlin/ New York 2005, ISBN 3-11-015714-4, S. 295.
• Ali Vicdani Doyum: Alfred Kantorowicz unter besonderer Berücksichtigung seines Wirkens in İstanbul (Ein Beitrag zur Geschichte der modernen Zahnheilkunde). Medizinische Dissertation, Würzburg 1985, S. 78-81.

İnternet linkleri

• Alman Millî Kütüphanesi kataloğunda Literature by and about Friedrich Dessauer
• ZBW - Leibniz Ekonomi Bilgi Merkezi'nin 20. yüzyıl basın kitinde Friedrich Dessauer hakkında gazete makalesi.
• Alman Direniş Anıtı Merkezi'nde kısa biyografisi 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Reichstag üyeleri veri tabanında Friedrich Dessauer 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dessauer, Friedrich Josef Hubert 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Landesgeschichtliches Informationssystem Hessen (LAGIS) içerisinde Hessen biyografisi.
• Anne Preger (19 Temmuz 2006), "X-ışını öncüsü ve filozof", Deutschlandfunk, 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi 
• Anne Hardy (15 Şubat 2013), "X-ışını öncüsü, mucit ve isteksiz politikacı", Fizik Dergisi, 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi 
• "Atom çağının arka planı üzerine Friedrich Dessauer tarafından üç ders (1957)". Salzburg gece stüdyosu, Avusturya medya kütüphanesinin çevrimiçi arşivi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• "Dessauer, Friedrich". Mirasların merkezi veritabanı, Federal Arşivler (Kentsel Tarih Enstitüsü'ndeki (Frankfurt am Main) Friedrich Dessauer'in mülkü hakkında bilgi. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• "Federal Arşivler N 2363 Emlak". 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.