Dağ lalesi veya bilimsel adıyla Tulipa armena, zambakgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.[1][2][3] Türün bilimsel adı bitkinin yetiştiği Ermeni Yaylası'ndan gelmektedir. Ermenistan, Türkiye, İran ve Güney Kafkasya'ya endemiktir.[4]

Dağ lalesi
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Tracheophyta
Sınıf: Liliopsida
Takım: Liliales
Familya: Liliaceae
Alt familya: Lilioideae
Oymak: Lilieae
Cins: Tulipa
Tür: T. armena
İkili adlandırma
Tulipa armena
Boiss., Diagn. Pl. Orient., ser. 2, 4: 99 (1859).
Sinonimler
|Tulipa confusa Gabrieljan

Özellikleri

değiştir

Tulipa armena son derece değişkendir.[5] Bitkinin soğanının çok tüylü olmayan ince bir dış çeperi vardır. Bitkinin gövdesi 8 ila 25  cm uzunluğundadır. Gövdede 3 ila 6 yaprak vardır. Yapraklar geniş, pala şeklinde, tüylü veya pürüzsüzdür ve genellikle dalgalı kenarlara sahiptir. 20 cm uzunluğa erişebilen yapraklar yeşil veya gridir.[6] Çiçekler fincan veya kase şeklindedir ve renk olarak çok değişkendir. Genellikle koyu mor, siyah, kırmızı veya koyu yeşil rengindedir.[7] Tepaller normalde ovaldir. İpçikler siyah veya siyahımsı mor, anterler sarı veya siyahtır.

Türkiye'de lycica ve armena alt türleri arasındaki fark, soğanın üzerindeki tüylerden anlaşılır.[8]

Yetişme ortamı

değiştir

Dağ lalesi Kuzeydoğu Türkiye, Transkafkasya (Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan) Kuzeybatı İran'a endemiktir.[4] Aynı zamanda Osmanlı döneminde, Türkiye'nin güneybatısındaki Marmaris yarımadasında süs bitkisi olarak yetiştirilmesi için bölgeye getirilmiştir.[6] 1000 ila 2700 metre rakımlı kayalık dağ yamaçlarında yetişir ve Nisan ve Haziran ayları arasında çiçek açar.[6]

Yüksek humus içeriğine sahip alkali topraklarda yetişir.[9]

Kullanımları

değiştir

Dağ lalesi bahçe bitkisi olarak kullanılır. Kuru, sıcak yazlara ihtiyaç duyar ve tam güneşli ortamda yetiştirilmelidir. Egzotik tür olarak yetiştiği İngiltere'de Nisan ayında çiçek açar.[10]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Tulipa armena Boiss". Plants of the World Online. The Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. n.d. 5 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020. 
  2. ^ "Tulipa armena Boiss". World Flora Online. The World Flora Online Consortium. n.d. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021. 
  4. ^ a b "Tulipa armena", World Checklist of Selected Plant Families, Royal Botanic Gardens, Kew, erişim tarihi: 15 Ekim 2013 "Tulipa armena"[ölü/kırık bağlantı], World Checklist of Selected Plant Families, Royal Botanic Gardens, Kew, retrieved 2013-10-15
  5. ^ Anna Pavord, The Tulip (London, Bloomsbury 1999) 22f
  6. ^ a b c Anna Pavord, The Tulip (London, Bloomsbury 1999) 289
  7. ^ W. Marais, Notes on Tulipa (Liliaceae). Kew Bulletin 35/2, 1980, 257 f. Stable URL: https://www.jstor.org/stable/4114569 30 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ "Tiptoe through the tulips – cultural history, molecular phylogenetics and classification of Tulipa (Liliaceae)", Botanical Journal of the Linnean Society, 172 (3), 2013, ss. 280-328, doi:10.1111/boj.12061 
  9. ^ Kamil Coşkunçelebi, Salih Terzioğlu, Zafer Türkmen, Serdal Makbul, Ayhan Usta 2008, A comparative study on two closely relative Tulipa L. taxa from NE Anatolia. Plant Systematics and Evolution 276/3-4, 191–198
  10. ^ Richard Wilford, Tulips, Species and hybrids for the gardener (Portland, Timber Press 2006), 81