Staphylinidae

(Cepkenli böcekgiller sayfasından yönlendirildi)

Staphylinidae, Staphylinoidea üstfamilyasına bağlı bir hayvan familyasıdır.[1] Yılda yaklaşık 600 kadar yeni türü kaydediliyor. Fosillerine 200 milyon yıl önce Trias Döneminden beri rastlanıyor.

Staphylinidae
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Arthropoda
Sınıf: Insecta
Takım: Coleoptera
Üst familya: Staphylinoidea
Familya: Staphylinidae
Latreille, 1802
Tipik savunma hareketi (Ocypus olens)
Tipik savunma hareketi (Ocypus sp.)

Özellikler

değiştir

Ufak böceklerdir. En irileri 3 cm gelir. Larva tipi capodeid larvadır. Cepkeni hatırlatan elitralarının (kın kanatlarının) son 3-4 abdomen segmenti açıkta kalacak kadar kısa olması familyanın tipik ayırt edici özelliğidir. Üst kanatlarının kısalması alt kanatlarının korunmasını azaltmamış, aksine abdomenin daha etkin hareket etmesine izin vermiştir. Bu da uyumu ve türleşmeyi güçlendirmiştir.[2]

Taksonomi

değiştir

Staphylinidae familyasına bağlı taksonlar (2022):

Altfamilyalar:

  1. Aleocharinae - Fleming, 1821
  2. Apateticinae - Fauvel, 1895
  3. Dasycerinae - Reitter, 1887
  4. Empelinae - Newton and Thayer, 1992
  5. Euaesthetinae - C. G. Thomson, 1859
  6. Glypholomatinae - Jeannel, 1962
  7. Habrocerinae - Mulsant and Rey, 1877
  8. Leptotyphlinae - Fauvel, 1874
  9. Megalopsidiinae - Leng, 1920
  10. Micropeplinae - Leach, 1815
  11. Microsilphinae - Crowson, 1950
  12. Neophoninae - Fauvel, 1905
  13. Olisthaerinae - C. G. Thomson, 1858
  14. Omaliinae - MacLeay, 1825
  15. Osoriinae - Erichson, 1839
  16. Oxyporinae - Fleming, 1821
  17. Oxytelinae - Fleming, 1821
  18. Paederinae - Fleming, 1821
  19. Phloeocharinae - Erichson, 1839
  20. Piestinae - Erichson, 1839
  21. Proteininae - Erichson, 1839
  22. Protopselaphinae - Newton and Thayer, 1995
  23. Pselaphinae - Latreille, 1802
  24. Pseudopsinae - Ganglbauer, 1895
  25. Scaphidiinae - Latreille, 1807
  26. Solieriinae - Newton and Thayer, 1992
  27. Staphylininae - Latreille, 1802
  28. Steninae - MacLeay, 1825
  29. Tachyporinae - MacLeay, 1825
  30. Trichophyinae - C. G. Thomson, 1858
  31. Trigonurinae - Reiche, 1865

Cinsler:

  1. Belonuchus - Bordmann, 1837
  2. Cafius - Stephens, 1829
  3. Creophilus -
  4. Cryptobium -
  5. Ctenandropus -
  6. Diochus -
  7. Gabrius -
  8. Hadrotes - Le Conte, 1861
  9. Holocorynus -
  10. Homoeotarsus - Gemminger and Harold, 1868
  11. Lathrobium -
  12. Leptacinus -
  13. Leurocorynus -
  14. Lithocharis -
  15. Medon -
  16. Nesomedon -
  17. Ophiomedon -
  18. Phacophallus -
  19. Philonthus - Stephens, 1829
  20. Philothalpus -
  21. Phlaeopora -
  22. Psephidonus - Gistel
  23. Quedius -
  24. Stenus - Latreille
  25. Stiliderus -
  26. Sunius -
  27. Thinopinus - Le Conte, 1852
  28. Thyreocephalus -
  29. Xanthocorynus -
  30. Xantholinus - Serville, 1825

Dağılım ve habitat

değiştir

Dünya çapında yaygın olan familya üyeleri, her türlü ekosistemde bulunur. Genellikle gübre ve leşlerde, taş altlarında ve çürümekte olan mantar ve yaprak gibi malzemelerde bulunurlar. Çoğu toprak yüzeyinde yaşarken, Leptotyphlinae alt familyası toprağın derinliklerinde bulunır. Kuş ve memelilerin yuvalarında yaşayanlar buradaki akar vs diğer omurgasızları avlarlar. Karınca ve termit yuvalarında da görülürler. Bunlar mimikri ile karıncalara şaşılacak kadar benzerler.[3]

2010 rakamlarına göre Türkiye'de 22 alt familyada toplanan 250 cinse ait 1600 tür ve alt tür bulunur. Bu rakamın % 32'sine denk gelen 511 tür ve alt tür endemik olup yalnızca Türkiye'de bulunurlar. Staphylinidae uzmanı olan Dr. Sinan Anlaş'ın belirttiğine göre Türkiye'deki araştırmalar Batı Palearktik bölgenin diğer kısımlarındaki çalışmalara nazaran daha az ve yetersizdir. Araştırmaların fazlalığına bağlı olarak bu sayıda artış bekleniyor.[4]

Besin kaynağı

değiştir

Çoğu serbest yırtıcılardır. Diğer omurgasızları avlarlar. Belirli bir besine özelleşme göstermediklerinden tür sayısı böylesine fazladır. Omalinae alt familyasının üyeleri çiçeklerle beslenir. Gyrophaena gibi bazıları da mantarla beslenir.

Etkenler

değiştir

Çok iyi uçucudurlar. Akşamları sürü halinde uçarken insanların gözüne girerler. Gözü yaşartacak kadar can yakıcı olan bu durum, böceğin saldırıya uğradığını sanarak tahriş edici sıvıyı salmasından kaynaklanır. Ciddi bir durum yaratmayan bu tatsızlık dışında insanlara belirgin bir zararları yoktur.

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir
  • [2] Serdar Tezcan & Sinan Anlaş (2009), Notes on rove beetles (Coleoptera: Staphylinidae) collected by light traps from integrated cherry orchards in Izmir province of Turkey, Türk. entomol. derg., 2009, 33 (1): 3-11
  • [3] 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sinan Anlaş & Armin Rose (2009), Some additional notes about staphylininae (Coleoptera:Staphylinidae) fauna of Turkey, Mun. Ent. Zool. Vol. 4, No. 2, June 2009
  • [4] Memiş Kesdek, Erol Yıldırım, Sinan Anlaş, and Serdar Tezcan (2009), Contribution to the Knowledge of Staphylinidae fauna of Turkey (Coleoptera), Mun. Ent. Zool. Vol. 4, No. 2, June 2009
  • [5] 1 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sinan Anlaş & Ethem Çevik (2008), Faunistic studies on Paederinae (Coleoptera:Staphylinidae) in Manisa province, Turkey, Mun. Ent. Zool. Vol. 3, No. 2, June 2008

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 
  2. ^ Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
  3. ^ [1] 11 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkiye Staphylinidae uzmanı Dr. Sinan Anlaş ve çalışmaları
  4. ^ Dr. Sinan Anlaş (2009), Distributional checklist of the Staphylinidae (Coleoptera) of Turkey, with new and additional records, Linzer biol. Beitr. 41/1, 215-342, 30.8.2009

Dış bağlantılar

değiştir