Balat, Fatih
Balat, İstanbul'un Avrupa Yakası'da Fatih ilçesinde, Haliç kıyısında, Ayvansaray ile Fener semtleri arasında yer alan bir semttir. Balat adı, Rumca saray anlamına gelen palation kelimesinden gelmektedir; surlardaki Blaherna Sarayı'na yakınlığından ötürü semte bu isim verilmiştir.[7][8]
| Balat | |
|---|---|
 Mahalledeki tarihi evler | |
 Mahallenin haritadaki yeri | |
Koordinatlar: 41°01′55″N 28°56′54″E / 41.0320032°K 28.9482931°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Fatih |
| Bulunduğu yer | Avrupa Yakası  |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 0.41 km² |
| Nüfus (2023) | 11.180[2] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 212[3] |
| İl plaka kodu | 34[4] |
| Posta kodu | 34087[5] |
| İstatistiki bölge | İstanbul alt bölgesi (TR10) |
| Seçim çevresi | İstanbul 2. seçim çevresi[6] |
İstanbul tarihinde Balat'ın özel önemi, İspanya'dan gelen Yahudilerin buraya yerleştirilmesi ve yakın zamanlara kadar bu semtin İstanbul'daki başlıca Yahudi mahallesi olarak varlığını sürdürmesidir. Ayrıca Yahudilerin Balat çevresine yerleşmeleri Gürcistan Yahudilerini de bu bölgeye çekmiştir. İspanya'da Engizisyon'dan kaçan Sefarad Yahudileri, II. Bayezid'in davetiyle İstanbul'a gelmişlerdi. 15. yüzyıldan itibaren İstanbul'un Musevî cemaati Balat'ta ve Haliç'in karşısında Hasköy'de oturmuştur.[9] İki yaka, 1852 ve 1962 yılları arasında Yahudi Köprüsü ile birbirine bağlanmıştır.[10] Semtte tarihî evlerden günümüze kalan örnekler mahallenin içlerine doğru çoğalır. Bunlar genellikle üç katlı, dar ön yüzlü, ikinci ve üçüncü katlarında cumbaları olan binalardır.
Eski Balat kapısından içeri girildiğinde sağ tarafta Yanbol Sinagogu, az ilerisinde de Makedonya'nın Ohri kasabasından gelen Yahudilerin yaptırdığı Ahrida Sinagogu bulunur. Balat'ın en eski sinagogunun burada olduğu sanılmaktadır. Ancak bugünkü yapı 19. yüzyıl ortalarından kalmıştır.
Balat Yahudileri 6-7 Eylül Olayları'ndan sonra İstanbul'u terk ettiler. Kalanlar da şehrin başka semtlerine taşındıklarından Balat'ta çok az sayıda Yahudi kalmıştır. Semtte ayrıca Aya Triada Rum Ortodoks Kilisesi bulunur. Semtteki başlıca cami Mimar Sinan'ın eseri olan Kethüda Camii'dir. Caminin az ilerisinde ise aslen bir Rum Ortodoks kilisesi olan ama 1629'da Ermeni-Gregoryen cemaatine devredilen Surp Hıreşdegabed Kilisesi bulunur.[11] Ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediyesi Spor Kulübü'nün altyapısı burada bulunmaktadır.
Din
değiştirSemtte bulunan Eliav Sinagogu (Eliyahu Sinagogu ya da Kal Kadoş Eliyahu Sinagogu), uzun yıllar ölü yıkama yeri ve depo olarak kullanılmasının ardından boşaltıldı ve yıllarca metruk hâlde kaldı. Daha sonra bakımsızlıktan dolayı yıkıldı ve günümüze ulaşamadı.[12]
Nüfus
değiştir| Yıl | Değişim | Nüfus | Tespit Yöntemi |
|---|---|---|---|
| 2009 | 17.106 | ADNKS | |
| 2010 |  2% |
16.807 | ADNKS |
| 2011 | 3% |
16.276 | ADNKS |
| 2012 | 2% |
15.954 | ADNKS |
| 2013 | 1% |
15.729 | ADNKS |
| 2014 | 2% |
15.341 | ADNKS |
| 2015 | 3% |
14.900 | ADNKS |
| 2016 | 5% |
14.221 | ADNKS |
| 2017 | 3% |
13.802 | ADNKS |
| 2018 | 3% |
13.381 | ADNKS |
| 2019 | 2% |
13.091 | ADNKS |
| 2020 | 5% |
12.398 | ADNKS |
| 2021 | 1% |
12.215 | ADNKS |
| 2022 | 5% |
11.656 | ADNKS |
| 2023 | 4% |
11.180 | ADNKS |
Ulaşım
değiştirOtobüs Hatları
değiştir- 55T Gaziosmanpaşa - Taksim
- 99A Gaziosmanpaşa - Eminönü
Tramvay ve Teleferik Hatları
değiştir
Galeri
değiştir-
Balat'ın Haliç'ten görünümü. Sağ tarafta Fener Rum Erkek Lisesi, sol tarafta arkada Yavuz Selim Camii görülmektedir (Mart 2013) -
Balat'ın Haliç'ten görünümü (Mart 2013)
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- Belge, Murat (2000). İstanbul Gezi Rehberi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ISBN 975-333-002-2.
Notlar
değiştir- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Coğrafi Numaralar". Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ Belge, Murat. İstanbul Gezi Rehberi, İstanbul: Kasım, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 145.
- ^ Ortaylı, İlber. İstanbul'dan Sayfalar, İstanbul: Ocak, 2007, Alkım Yayınevi, s. 152
- ^ Ortaylı, İlber. İstanbul'dan Sayfalar, İstanbul: Ocak, 2007, Alkım Yayınevi, s. 149.
- ^ "Yahudi Köprüsü". Kültür Envanteri. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ortaylı, İlber. İstanbul'dan Sayfalar, İstanbul: Ocak, 2007, Alkım Yayınevi, s. 153.
- ^ "Kal Kadoş Eliyahu Sinagogu". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 5 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Dış bağlantılar
değiştir
OpenStreetMap'te Balat, Fatih ile ilgili coğrafi veriler
 | Türkiye'deki bir mahalle ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | İstanbul ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |